Browsing by Author "02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü"

Now showing 1 - 20 of 93

“Abdülhamid Hamdi Harputi Efendi ve Arap Dili ve Edebiyatına Katkıları”
(Uluslararası Harputa Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu”, Mayıs 2015., Elazığ., 2015) Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Abdülhamid Hamdî Efendi (1830-1902), Harput eski müftüsü, âlim, zahid ve mutasavvıf Ömer Naimî Efendi’nin oğludur. Harput’un yetiştirdiği ilim adamlarındandır. 1830 yılında Harput’ta doğdu. İlk tedrisini Kamil Paşa Medresesinde, babası Ömer Naimî Efendi’nin yanında gördü. (1830-1902), Harput eski müftüsü, âlim, zahid ve mutasavvıf Ömer Naimî Efendi’nin oğludur. Harput’un yetiştirdiği ilim adamlarındandır. 1830 yılında Harput’ta doğdu. İlk tedrisini Kamil Paşa Medresesinde, babası Ömer Naimî Efendi’nin yanında gördü.
“Abdullah Bin Hicâzî Bin İbrahim Eş-Şerkâvî’nin “Risâle Fî Î‘rabi Lâ İlâhe İllallah” Adlı Eseri Üzerine Bir Değerlendirme,”
(Şırnak İlahiyat Dergisi, Sayı: 16, ss. 133-161., 2016) Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Abdullah bin Hicâzî bin İbrahim eş-Şerkâvî Mısır'ın ve İslâm âleminin ünlü âlimlerindendir. Fıkıh, hadis, dil ve edebiyat gibi pek çok alanda eser kaleme almıştır. Ezher şeyhliği yapmış olan eş-Şerkâvî, 19. yüzyıl Mısır'ının siyasal hareketinde de önemli görevlerde bulunmuştur. Alanında önemli bir çalışma olarak kabul edilen "Risâle fî İ'râbi Lâ İlâhe İllallah" adlı eserinde eş-Şerkâvî, kelime-i tevhidin i'rab yönlerini ele almaktadır. Aşağıda tahkikini yaptığımız bu eserde, kelime-i tevhidin sözdizim (:sentaks) ve morfo-loji (:tasrif) yönünden tahlili yapılmakta ve bu konudaki tartışmalara yer verilmektedir.
“Abdürrahman Câmî ve Eel-Fevâidü’z-Ziyâiyye Adlı Eserinin Medrese Eğitimindeki Rolü,”
(Uluslararası Klasikler Çalıştayı (Arap, Kürt ve Süryani Klasikleri), (15-17 Mayıs 2017). Mardin., 2017) Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Arap dili ve edebiyatı çok zengin bir kütüphaneye sahiptir. Devasa bir mirasa sahip olan bu edebiyat değişik alt birimlere ayrılmaktadır. Bu alt birimlerden biri nahiv (sentaks)’dir. Nahiv alanında birçok eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin bir kısmı fazla rağbet görmezken diğer bir kısmı ilim dünyasınca takdir görmüş ve yüzyıllarca medreselerde okutularak klasik unvanını kazanmıştır. Bu eserlerden biri Molla Cami olarak şöhret bulan “el-Fevâidü’z-Ziyâiyye” adlı eserdir. Bu çalışmada söz konusu eser üzerinde durulacak ve bu eseri klasikler arasına katan etkenler irdelenecektir.
Ahmet Hilmi Koğî'nin er-Resâilu'l-hams adlı eserinin tahkik ve tahlili
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Gemi, Ahmet; Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Bu tezimizde, çalışmanın konusunu birçok ilimde olduğu gibi nahivde derin maharete sahip bir âlim olan ve bölgemizde yetişmiş önemli şahsiyetlerden biri olup kadim eserleri el yazma olarak kaleme almada mahirdir. Bu çalışma aynı zamanda, müellif, müderris ve molla olan Ahmet Hilmi Koğî'nin adlı nahiv ilmiyle alakalı telif ettiği "er-Resâilu'l-hams" eseri tahkik ve tahlil edilmiştir. Üç bölümden oluşan tezimizde gayemiz, "er-Resâilu'l-hams" ile ilgili eseri ilim dünyasına tanıtmak ve buna benzer çalışmalara bir katkıda bulunmaktır. "er-Resâilu'lhams" adlı eserimiz giriş ve üç bölümden meydana gelmektedir. Giriş kısmında araştırmanın gayesi, önemi, yöntemi ve kaynakları ele alınacaktır. Birinci bölümde Ahmet Hilmi Koğî'nin hayatı, eserleri, edebi şahsiyeti ve tez konumuzu oluşturan "erResâilu'l-hams" adlı eser hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde eserin tahlil ve tenkidi yapılmıştır. Üçüncü bölümde de eserin tahkikli metni ve sonuç, kaynakça, görüşmeler ve ekler bulunmaktadır.
Ali b. Hâmid eş-Şeyhâninin Tafsilû'l- Avâmili'l- Mî'e Adlı eserinin tahkiki
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2022) Gemi, Ahmet; Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Arapça dil literatüründe İslam'dan önce ağırlıklı olarak şiirle ve İslam'dan sonra da dilin yapısı üzerinde, özellikle âmil-m'amul bağlamında çalışmalar yapılmıştır. Hz. Ali ve Ebu'l-Esved ed-Düelî (ö.69/688) arasında geçen konuşma ve müzakerede ifade edilen "Nahiv" kelimesi aslında bu dilin temelini oluşturacak bir terim olarak yerini bulmuştur. Buna binaen nahiv ilminin temelini oluşturan âmiller (el-'Avâmil) üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Bunların başında Abdülkâhir el-Cürcânî'nin (ö.471/1078-79) el-'Avâmilu'l-Mi'e ve Muhammed el-Birgivî'nin (ö.981/1573) el- 'Avâmil'î gelmektedir. Ali b. Hâmid eş-Şeyhânî'nin (ö.1152/1739) Tafsîlu'l- Avâmil'il-Mi'e adlı eseri el-'Avâmil üzerinde yapılan şerh, tadil ve tekmile türü bir eser olup Arap dili alanında kaleme alınmış önemli bir eserdir. Bu çalışmada Ali b. Hâmid eş-Şeyhânî'nin hayatı ve eserleri, buna ek olarak da Tafsilu'l-Avâmili'l-Mi'e adlı eserinin tahkikine yer verilmiştir.
‘ALÎ EL-CARÎM VE ‘ŞAİR BİR KRAL’ ROMANINDAKİ BAZI ŞİİRLER ÜZERİNE BİR İNCELEME
(e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 2021) Can, Zehra Nurdan; Yılmaz, Nurullah; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Arap edebiyatında günümüze kadar ulaşmış ve eğitim-öğretim alanında hala faydalanılan dilbilgisi kitapları denilince akla gelen ilk isimlerden biri ‘Alî el-Carîm’dir. Yazar dünya çapında bilinen ve okullarda kullanılan dilbilgisi kitaplarının yanı sıra şiir ve roman alanlarında da kaleme aldığı eserler sayesinde çok önemli bir edebiyatçı olarak Arap edebiyatı tarihine geçmiştir. ‘Alî elCarîm klasik tarz etkisi altında yetişse de edebi konularda düşünürken ve bu düşüncelerini gerek roman gerekse şiir olarak yazıya dökerken modern tarzı savunmuştur. Tarihe duyduğu ilgi ile tarihi roman başlığı altında yazdığı eserler geleceğe hem Arapçayı hem de Arap tarihini iyi ve kolay bir şekilde anlama, öğretme ve aktarma fikri ile kaleme alınmıştır. Bu romanlardan biri de şiirle tarihi bir araya getirdiği “Şâ’ir Melik (Kral Bir Şair)” romanıdır. Bu bilgiler doğrultusunda yapılan çalışmada ‘Alî el-Carîm’in hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilmiş, “Şâ’ir Melik (Kral Bir Şair)” romanının konusuna, ana karakterlerine değinilmiş ve romanda geçen şiirlerden bazıları tematik olarak tahlil edilmiştir.
Ana dili Arapça olmayanlar için konuşma becerilerinin öğretiminde yaşanan problemlerin çözümü (Türk öğrenciler örneği)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Abdülhadioğlu, Ahmet; Abdülhadioğlu, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Hiç şüphe yok ki, Pratik, dünyadaki herhangi bir dili öğrenmenin temel dayanağıdır ve bununla ilgili çalışmalar, özellikle günümüzde ana dili Arapça olmayanlara Arapça öğretimi ile ilgili en önemli konular arasında yer alır. Pratik yetişkinler ve çocuklar için en önemli dilsel etkinliktir. Çok aşikardırki insanlar hayatlarında yazmaktan çok konuşmayı kullanırlar. Yani, yazdıklarından daha fazla konuşuyorlar ve bundan dolayı insanlar için ana dil iletişim şekli belirlenir. Bu nedenle konuşma, dil pratiğinin ve kullanımının en önemli parçasıdır. Bu nedenle, bu çalışma, bu zayıflığın tedavi etmesinin önemini artırır, ve öğrenmeyi kolay bir konuya dönüştürmek için uygun çözümler bulmayı amaçlar, öğrencinin dilin güzelliğini ve akıcılığını hissetmesini ve başkalarıyla iletişim sürecinde onu iyi kullanması için gerekli beceriyi vermesini sağlar. Bu çalışma, çalışmanın dayandığı en önemli teorik kavramları içeren bir girişten ve dört bölümden oluşmaktadır. "Arap Dilinin Gerçeği" başlıklı birinci bölüm önemi ve özellikleri ile Araplar ve Müslümanların onu yayma ve öğretme çabalarından bahseder. İkinci bölüm ise "Arap Dili ve İletişim" Arap dili becerileri ve bunların konuşma becerisiyle ilişkileri, konuşma becerisinin önemi, beceriler arasındaki konumu ve öğrenciler arasında nasıl geliştirileceği ile ilgilidir. Üçüncü bölümü anadili olmayanlar için Arapça konuşma öğretiminin zayıflığını tedavi etmek olarak adlandırdık ve bu bölümde öğrencinin öğrenme sürecinin unsurları, çevre, öğretim müfredatı ve öğretim yardımcılarından bahsettik. Arapça kelimeleri telaffuz etmedeki fonolojik zorluklar ve eğitim yöntemleri, eğitimli öğrenciler için Arapça cümle oluşturmanın zorlukları da sunuldu. Dördüncü bölüm: "Anadili olmayanlar için Arapça konuşma derslerinin seviyesinin iyileştirilmesi", dil öğretiminde uluslararası standartları ve konuşma becerisini değerlendirme yöntemlerini açıklamak için geldi.Ayrıca Arapça konuşma öğretiminde en iyi modern stratejileri önerdik.
Anadili Arapça olmayanlara Arapça öğretiminde kültürel boyut
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Abdülhadioğlu, Ahmet; Abdülhadioğlu, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Dil, fonemik, morfolojik ve gramatik sistemiyle ve dört becerisinin bilgisiyle sınırlı kalmaz. Bunun ötesinde tüm iletişimsel durumlara eşlik eden kültürel ve sosyal sisteme geçer. Bu nedenle, dil kültürünü anlamak ve konuşmada onunla etkileşim kurmak ve sosyal bağlamlarını bilmek ikinci dili öğrenmenin bir hedefi haline gelmiştir. Dil kültürünün öğretilmesi, öğrenciyi kültürel yeterliliğe bağlar. Onu iletişimsel durumların meydana getirdiği bağlamlarla, taşıdıkları dilsel ve kültürel işaretlerle ilişkilendirir; ve orijinal konuşmacı olarak konuşmasını sağlar. Bu çalışmada, kültürel bilgi yeterliliğinin ehemmiyeti ve yabancılara Arapça öğretiminde önemi anlatılacaktır. Bunun yanında kültürel diğer unsurların da tanıtılıp bilinmesinin gerekliliğine değinilecek, bu kültüre ulaşmayı gerektiren çalışmalara değinilecektir.
Arap dilinin anadili arapça olmayanlara öğretilmesi sürecinde sınav hazırlama esasları
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Abdülhadioğlu, Ahmet; Abdülhadioğlu, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Bu tez, Arap dilinin öğretiminde testler oluşturma yöntemini ele almaktadır ve bu tezin ele alınmasındaki ve çalışılmasındaki önemi, bu testlerin öneminden ve anadili Arapça olmayanlara Arapça öğretimi üzerindeki etkisinden kaynaklanmaktadır, çünkü testler, öğrencilerin yeteneklerini ölçmek ve değerlendirmek için çok önemli bir araç olarak kabul edilir. Ayrıca öğrencilerin bilişsel ve davranışsal hedeflerine ulaşma dereceleri ve Arapça dilini öğrenmedeki gelişimleri saptanabilir. Öğretmen bu testlerin sonuçlarına dayanarak öğrencilerin seviyelerini belirleyebilir ve öğrencilerin yeteneklerini artırmak ve geliştirmek için bir plan geliştirebilir. Bu tez, öğretmenlerin öğrencilerin yetenek ve yeterlilik düzeylerini değerlendirme yöntemini çözmeyi amaçlamaktadır. Doğru ve açık temeller üzerine inşa edilen testlerin iyi ve doğru kullanımı ve yapılandırılması, öğrenciler için güçlü bir motivasyonu temsil eder ve onları öğrenme ve dil sevgisi için çaba göstermeye zorlar ve bunun tersi de geçerlidir.Bu da böyledir, çünkü testlerin yanlış yapılandırılması, eğitimli öğrencilerin tepkilerinde olumsuz sonuçlar vermekte ve buradan eğitimli öğrencilerin seviyelerini belirlemede, yeteneklerini geliştirmede ilham verici ve katalizör olmak için bu sorunun çözülmesinde ve bu testlerin en iyi şekilde kullanılması için bu tez yaplmıştır. Bu tezde, istenen bu amaca ulaşmak için betimsel ve analitik yaklaşım kunllanılmıştır.
Arap Edebiyatı Tarihi Yazımının Kuramsal ve Metodolojik Temelleri
(Hitit Univ, 2024) Sımsek, Sultan; Araz, İsmail; Araz, İsmail; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
İlmî bir disiplin olarak edebiyatın tarihini yazma işi, edebî eserlerin köklü geçmişinin aksine 18. yüzyılın sonlarına doğru modern döneme has bir araştırma girişiminin neticesinde Batılı araştırmacılar tarafından başlatılmıştır. Modern dönemde ilk olarak ulusların edebiyat tarihleri yazılmıştır. Edebiyat tarihi yazımının ilk örnekleri kabul edilen bu süreçten Arap edebiyatı tarihi de nasibini almıştır. Nitekim 19. yüzyılın ikinci yarısında Hammer Purgstall (öl. 1856) ve Alfred von Kremer (öl. 1889) gibi yazarların Arap edebiyatı tarihi hakkındaki eserleri öncü çalışmalar olarak öne çıkmıştır. Carl Brockelmann’ın (öl. 1956) kapsamlı eseriyle hızlanan yazım süreci gerek Batıda gerekse Doğuda onlarca Arap edebiyatı tarihi kitabının yazılmasıyla günümüze dek devam etmiştir. Birbirinden farklı okuyucu kitlelerine hitap eden eserlerin kaleme alındığı bu süreç, edebiyat tarihi literatürünün zenginleşmesine katkı sunmakla beraber kuramsal ve metodolojik birçok tartışmanın ortaya çıkmasına neden olmuştur. 19. yüzyıldan itibaren Arap edebiyatı tarihi yazımında farklı yaklaşımlar önerilmiş olup, teorik çerçevede bir birlik söz konusu değildir. Edebiyat tarihi araştırmacısı için edebiyat tarihi eserlerini anlama ve anlamlandırmayı zorlaştıran bu durum, edebiyat tarihi yazımının gelişiminin ilmî kriterlere göre yorumlanmasının önünde bir engel teşkil etmektedir. Nitekim edebiyat tarihi kitaplarını okurken onlardan yüksek derecede istifade edebilmek için yazarlarının bakış açılarını, konuya yaklaşım tarzlarını ve metotlarını bilmek son derece önemlidir. Bu önemin farkında olarak makalemizde Arap edebiyatı tarihi alanında ortaya konan çalışmalarda esas alınan kuramsal ve metodolojik çerçeve konu edilmiştir. Makale, Arap edebiyatı tarihi yazımında çoğu zaman yazarlar tarafından net ve ayrıntılı bir şekilde ifade edilmemiş olan yazım kuramları ve yöntemlerini incelemeyi kapsamaktadır. Bu bağlamda edebiyat tarihi yazımında Doğu ve Batı arasındaki felsefi farklılıklar, edebiyat-tarih ilişkisi, dönemlerin tespit edilme kriterleri ve en ideal edebiyat tarihi yöntemi gibi makalenin kapsamını aşan konulara girilmemiştir. Makalenin temel amacı, Arap edebiyatı tarihi yazımında uygulanan yöntem ve kuramlar hakkında bilgi vererek araştırmacıların alandaki eserlerin arka planına dair farkındalık düzeylerinin artmasına katkıda bulunmak, alana dair daha bilinçli bir okuma için geliştirici bir bakış açısı sunmak ve konunun birçok açıdan çalışılmayı bekleyen yönlerine dikkat çekmektir. Günümüzde Arap edebiyatı tarihi üzerine gerek dönemsel gerekse edebî şahsiyetler ve türler esas alınarak pek çok araştırma yapılsa da teorik yaklaşım ve metodoloji konusunda yapılan araştırmaların yok denecek kadar az olması alanda büyük bir boşluk oluşturmaktadır. Makalemiz, bu boşluğu doldurma yolunda atılan mütevazı bir adım olarak değerlendirilebilir. Makalede ulaşılan sonuçları temellendirebilmek amacıyla araştırma boyunca nitel araştırma yöntemlerinden betimleyici yöntem kullanılmış, elde edilen veriler ise analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bu çerçevede konunun kapsamının anlaşılabilmesi için Arap edebiyatı tarihinin ortaya çıkışı ve Doğu dünyasına intikali üzerinde durulmuştur. Batıdan Doğuya gerçekleşen bu intikal sürecinde Arap edebiyatı tarihçileri arasında teorik ve metodolojik bir problem olarak edebiyat tarihi yazımının nasıl uygulandığı birincil kaynaklara bağlı olarak tartışılmıştır. Bu noktada Arap edebiyatı tarihi yazımının metodolojik temellerinin dayanakları ve etki alanları konu edilmiştir. Aynı zamanda metodolojik problemler arasında en çok benimsenen edebiyat tarihi yönteminin uzantıları ele alınmıştır. Değerlendirmeler sonucunda edebiyat tarihçilerinin eserlerinden hareketle Arap edebiyatı tarihi yazımında takip edilen yöntemlerin çok çeşitli olduğu ve bazı yöntemlerin sentezlenerek işlendiği tespit edilmiştir. Makale, takip edilen her bir yöntemin kendi içerisinde güçlü ve zayıf yönlerinin bulunması, edebiyatın doğası gereği alanın çok faktörlü karmaşık yapıda olması ve belli bir yöntem üzerinde ittifak sağlanamaması gibi etmenlerden hareketle bu sahada şimdiye kadarki birikimi bütüncül bir gözle değerlendiren derinlikli yeni araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu ortaya koymuştur.
“Arap Edebiyatında Seyahatnâme/Rihle Türü Bağlamında Meşhur Arap Seyyahların Gözüyle Mardin”.
(Doğu Araştırmaları Dergisi, Sayı: 16/2, ss. 39-55., 2016) Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Seyahatname (Rihle)ler, kültürel yaşamın önemli bir parçası olarak geçmişteki dil, edebiyat, folklor, iktisat, siyaset gibi olgulardan haberdar olmamıza aracı olmaktadır. Bu yönüyle seyahatnameler geçmiş ile bugün arasında bir köprü olmakta ve geçmişteki bir takım olguların günümüze taşınmasına aracı olmaktadır. Bu çalışmamızda, ilkin Seyahatname türünün Arap Dili ve Edebiyatındaki yerine ilişkin bir değerlendirme yapılacaktır. Ardından da Arap seyyahların gözüyle, Mardin ili ve civarındaki yerleşim yerlerinin geçmişteki sosyo-kültürel özellikleri ile dil, kültür, edebiyat vb. yönleri ele alınacaktır. Bununla birlikte Mardin'i ele alan seyahatnameler arasında bir karşılaştırma yapılarak bunların benzer ve ayrı yönlerine dikkat çekilecektir.
Arap-İslam Kültüründe Kendini Bilime Adama: Fuat Sezgin Örneği
(divan kitap, 2019) Abdülhadioğlu, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
In Arabic-Islamic history along with the advent of Islam, scientific studies that started with the Ahl al-Suffa, and the culture of self-commitment to science and truth in this manner continued in the later periods, leading to the emergence of scholars and the revealing of important works. Islamic scholars have made important studies throughout the history in the Islamic sciences as well as the scientific sciences and pioneered important discoveries and scientific studies that have enlightened humanity to these days. In the modern period, many studies have been carried out in both the East and the West about Arabic-Islamic culture and science. Fuat Sezgin has put forward the most important and most remarkable works in this field. The most important issues that differentiate Fuat Sezgin from other scientists working in this field are that he brought the West and the East together in a culturally common area, and, with his works he avoided, albeit relatively, the wrong perceptions of the Arabic-Islamic culture in the West.
Arapçadaki “İsm-i Tafdîl” ve İngilizcedeki “Comparison” Kavramlarının Mukayesesi
(Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2023) Küçükzoroğlu, Merve; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Arapça ve İngilizce, apayrı coğrafyalarda var olan dillerdir. Ancak her iki dil de günümüze kadar geçen süreçte ciddi bir yayılma göstermiş ve geniş kitleler tarafından konuşulur hale gelmiştir. Farklı dil ailelerine mensup olmalarına rağmen birbiriyle benzerlik gösteren gramer kullanımları mevcuttur. Söz konusu benzerliklerin işlendiği muhtelif çalışmalar kaleme alınmıştır. Çalışmamız, bu minvalde yapılan araştırmaların devamı niteliğinde olup iki dil arasındaki benzerliğin müşahhas hale getirilmesi yolunda atılan adımlardan biridir. Çalışmamızın konusunu bahsi geçen benzerliklerden biri teşkil etmektedir. Bilindiği üzere iki veya daha fazla şey arasında bir karşılaştırma yapmak için Arapçada “ism-i tafdîl” sîgası kullanılırken İngilizcede aynı anlamı ifade etmek için “comparison” kalıpları karşımıza çıkmaktadır. Bu iki kalıp, cümleye kazandırdıkları mana bakımından benzemelerinin yanı sıra gramer açısından da birbirine benzer noktalar barındırmaktadır. Söz konusu benzerlikler başta olmak üzere, çalışmamızda ilk olarak ism-i tafdîlin tanımına yer verilip akabinde Arapçadaki kullanımı hakkında bilgilendirme yapılacaktır. Ardından İngilizcedeki mukabili olan “comparison” kavramı ele alınacak ve örnek cümlelerle somutlaştırmak suretiyle ism-i tafdîl ile mukayese edilecektir. Çalışmamız vesileyle Arapça ve İngilizce gibi muhtelif bölgelerde ortaya çıkan ve pek çok insan tarafından konuşulan iki farklı dilin bu ayrılıklarına rağmen oldukça benzer kullanımlara sahip oldukları olgusu pekiştirilmiş olacaktır. Gayret bizden tevfik Allah’tandır.
AVÂMİL'E YAPILAN ŞERHLER BAĞLAMINDA İBRAHİM EL- KÛRÂNÎ'NİN AVÂMİL TEKMİLESİ
(2017) Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Abdülkâhir el-Cürcânî ile Birgivî Mehmed Efendi'nin el-'Avâmil adlı eserleri, Arap dilinde önem atfedilen iki önemli çalışmadır. Bu eserler, Arap nahvinin temel kaidelerini özet bir şekilde ele almaktadırlar. Eskiden olduğu gibi günümüzde de önemini muhafaza eden bu eserlere, birçok tekmile ve şerh yapılmıştır. Bu tekmilelerden biri de İbrahim elKûrânî'nin Tekmiletü'l-'Avâmili'l-Cürcâniyye adlı eseridir. Ayet, hadis, mesel... gibi şevâhidle zengin bir muhtevaya sahip olan bu çalışma, birçok açıdan Avamil'in diğer tekmile ve şerhlerinden ayrılmaktadır
“Avâmil’e Yapılan Şerhler Bağlamında İbrahim El-Kûrânî’nin Avâmil Tekmilesi.”
(e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR), 9 (1), ss. 315-335., 2017) Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Abdülkâhir el-Cürcânî ile Birgivî Mehmed Efendi'nin el-'Avâmil adlı eserleri, Arap dilinde önem atfedilen iki önemli çalışmadır. Bu eserler, Arap nahvinin temel kaidelerini özet bir şekilde ele almaktadırlar. Eskiden olduğu gibi günümüzde de önemini muhafaza eden bu eserlere, birçok tekmile ve şerh yapılmıştır. Bu tekmilelerden biri de İbrahim el-Kûrânî'nin Tekmiletü'l-'Avâmili'l-Cürcâniyye adlı eseridir. Ayet, hadis, mesel… gibi şevâhidle zengin bir muhtevaya sahip olan bu çalışma, birçok açıdan Avamil'in diğer tekmile ve şerhlerinden ayrılmaktadır.
Basra ve Kûfe Dil Ekollerinin Semâʻ Özelinde İhtilaflarının Örneklerle İzahı
(Düzce Üniversitesi, 2023) Küçükzoroğlu, Merve; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
İslâm dünyasında fetih hareketlerinin artmasıyla Arap olmayan milletler Araplarla bir arada yaşamaya başlamış, Arapça’ya olan yönelim artmış, bunun neticesinde dilde bozulmalar meydana gelmiştir. Lahn denilen bu bozulmalar, dînî nasların yanlış anlaşılması da dâhil birçok hataya sebebiyet vermiştir. Lahnin önüne geçmek için gramer kurallarının tespiti zorunlu hale gelerek bu hususta ilk çalışmalar Basra’da yapılmıştır. O dönemde Kûfe’de çeşitli alanlarda ilmi faaliyetlerin yürütülüyor olması sebebiyle Kûfe âlimlerinin, dil çalışmalarına daha sonra dâhil olduğu söylenmiştir. Yaşanılan bölgelerin coğrafi konumu, buralardaki siyasi ve sosyal durumlar ve yöntem farklılıkları Kûfe ve Basra’nın iki ayrı ekol olmasında etken sebepler olmuştur. Nahiv kaideleri ortaya konulurken her iki ekol de semâʻ, kıyâs, icmâʻ gibi metotları kullanmışlar, ancak bu metotları kullanma bakımından farklılık göstermişlerdir. Aynı şekilde çalışmamızın ana konusunu teşkil eden semâʻda başvurulan kaynaklar hususunda da birbirlerinden ayrılmışlardır. Basra ekolünün bu kaynakların kullanımında tavizsiz, katı bir tutum sergilediği söylenirken Kûfe ekolünün bir miktar daha müsamahakâr davrandığı belirtilmiştir. Nitekim nahiv kurallarının oluşturulmasında esas alınan tüm yöntemlerin çıkış noktası olan semâʻda takınılan tavrın diğer metotların kullanımında da tesiri olmuştur. Söz konusu metot hakkında gerek Arapça gerek Türkçe çalışmaların yapıldığı görülmüştür. Araştırmamızda ekollerin semâʻ özelinde ihtilafa düştükleri noktalar, örnekler vasıtasıyla müşahhas bir hale getirilecektir. Çalışmamızda semâʻdan ana hatlarıyla bahsedilerek müracaat edilen kaynaklar, Basra ve Kûfe ekollerinin farklı yaklaşımlarıyla birlikte ele alınacaktır. Çalışmamızı özgün kılacak nokta ise ekollerin semâʻ metodunda ihtilafa düştükleri meselelerin örnekler üzerinden izah edilecek olmasıdır. Böylelikle ihtilaf noktaları teoriden pratiğe dökülerek somutlaştırılmaya çalışılacaktır.
Basra ve Kûfe Dil Ekollerinin Semâ‘ Özelinde İhtilaflarının Örneklerle İzahı
(Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2022) Küçükzoroğlu, Merve; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
İslâm dünyasında fetih hareketlerinin artmasıyla Arap olmayan milletler Araplarla bir arada yaşamaya başlamış, Arapça’ya olan yönelim artmış, bunun neticesinde dilde bozulmalar meydana gelmiştir. Lahn denilen bu bozulmalar, dini nasların yanlış anlaşılması da dâhil birçok hataya sebebiyet vermiştir. Lahnin önüne geçmek için gramer kurallarının tespiti zorunlu hale gelerek bu hususta ilk çalışmalar Basra’da yapılmıştır. O dönemde Kûfe’de çeşitli alanlarda ilmi faaliyetlerin yürütülüyor olması sebebiyle Kûfe âlimleri, dil çalışmalarına daha sonra dâhil olmuştur. Yaşanılan bölgelerin coğrafi konumu, buralardaki siyasi ve sosyal durumlar ve yöntem farklılıkları Kûfe ve Basra’nın iki ayrı ekol olmasında etken sebepler olmuştur. Nahiv kaideleri ortaya konulurken her iki ekol de semâ‘, kıyâs, icmâ‘ gibi metotları kullanmışlar, ancak bu metotları kullanma bakımından farklılık göstermişlerdir. Aynı şekilde çalışmamızın ana konusunu teşkil eden semâ‘da başvurulan kaynaklar hususunda da birbirlerinden ayrılmışlardır. Basra ekolü, bu kaynakların kullanımında tavizsiz, katı bir tutum sergilerken Kûfe ekolü bir miktar daha müsamahakâr davranmıştır. Nitekim nahiv kurallarının oluşturulmasında esas alınan tüm yöntemlerin çıkış noktası olan semâ‘da takınılan tavrın diğer metotların kullanımında da tesiri olmuştur. Semâ‘ ve kıyâs hakkında yapılan çalışmaları incelediğimizde kıyâs özelinde yapılan çalışmaların çokluğu dikkat çekmektedir. Kıyâsı ve alt başlıklarını konu edinen çalışmalarda semâ‘ metoduna ve bu husustaki farklılıklara ışık tutulmuş olsa da semâ‘ özelinde yapılan bir çalışmaya rastlanamamıştır. Bu eksikliğin bir nebze giderilebilmesi için çalışmamızda semâ‘dan ana hatlarıyla bahsedilerek müracaat edilen kaynaklar, Basra ve Kûfe ekollerinin farklı yaklaşımlarıyla birlikte ele alınacaktır. Çalışmamızı özgün kılacak nokta ise ekollerin semâ‘ metodunda ihtilafa düştükleri meselelerin örnekler üzerinden izah edilecek olmasıdır. Böylelikle ihtilaf noktaları teoriden pratiğe dökülerek somutlaştırılmaya çalışılacaktır.
“Batıya Açılan İlk Pencere: Ünlü Dilci Ebu Ali el-Kâli,”
(Uluslararası Dil, Düşünce ve Din Bilimleri Kongresi (8-10 Kasım 2018). Mardin., 2018) Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
…
Berde‘î ve “Sa‘dullâh es-Sağîr” Adlı Eserinde Takip Ettiği Şerh Metodu
(Oku Okut Yayınları, 2022) Küçükzoroğlu, Merve; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
Abdülkāhir el-Cürcânî (öl. 471/1078-79), Arap dili alanının mihenk taşlarından biridir. Nahiv alanında önemli eserler kaleme alan Cürcânî’nin el-‘Avâmilü’l-mi’e adını verdiği eser birçok dilci tarafından beğenilmiş, üzerine muhtelif şerh çalışmaları yapılmıştır. Bahsi geçen şerh çalışmalarından biri de Sa‘dullāh el-Berde‘î (öl. 609/1212) tarafından telif edilip Sa‘dullâh es-sağîr ismiyle meşhur olan ‘Avâmil şerhidir. Berde‘î, farklı ilimlerle iştigal etmiş ancak nahiv alanında öne çıkan bir âlim olmuştur. Yazdığı eserler ve verdiği derslerle yaşadığı dönemde bulunduğu beldenin önemli isimlerinden biri olmuştur. Muhtelif alanlarda eserleri olmakla birlikte nahiv alanında yazdığı eserler büyük önem arz etmektedir. Günümüze ulaşan en önemli eserlerinden biri, Zemahşerî’nin el-Unmûzec eseri için yazdığı Hadâiku’d-dekâik isimli şerhtir. Söz konusu eser hâlâ medreselerde okutulagelen ders kitapları arasında yer almaktadır. Çalışmamızın esas konusunu teşkil eden bir diğer eseri ise Cürcânî’nin el-‘Avâmilü’l-mie telifi üzerine yazdığı ve Sa‘dullâh es-sağîr adıyla şöhret kazanan şerhtir. Araştırmamızda Berde‘î’nin takip ettiği şerh metodu ele alınmıştır. Söz konusu eser, dönem âlimlerinin yaptıkları çalışmalara konu olmasının yanı sıra Hadâiku’d-dekâik gibi medrese müfredatında yerini almış ve günümüzde okutulmaya devam eden eserler silsilesine katılmıştır. Berde‘î’nin şerhinde uygulamış olduğu yöntem, eserin hem âlimler hem de talebeler nezdinde teveccüh gösterilen bir konumda olmasını etkilemiştir. Berde‘î ve ‘Avâmil üzerine yazmış olduğu şerhi hakkında yapılan çalışmalar incelendiğinde hem müellif hem de mezkûr eseri hakkında yapılan çalışmaların azlığı dikkat çekmektedir. Araştırmamız vesilesiyle bu eksikliğin bir nebze de olsa giderilmesine gayret gösterilmiştir. Şârihin kullandığı metodun ele alınması suretiyle eserin büyük bir ilgi görüp hâlâ medreselerde tercih edilme sebeplerine ışık tutulmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda Cürcânî ve ‘Avâmil eseri hakkında genel bir bilgilendirmenin sonrasında Berde‘î’nin biyografisine yer verilmiştir. Akabinde müellifin takip ettiği şerh yöntemi, kitabın incelenmesinin ardından detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Araştırmamız sonunda müellifin memzûc bir şekilde kaleme aldığı şerhinde genel olarak ‘Avâmil’de takip edilen metoda tâbî olduğu görülmüştür. Cürcânî’nin eserinde kullandığı, anlaşılmayacağını düşündüğü kelime ve terkipleri izah etme yoluna gitmiştir. Meselelerin okurun zihninde net bir şekilde yerleşmesi adına yalın ve anlaşılır bir dil kullanmış, konuları izah ederken yaptığı açıklamalarda orta yolu tutarak okuyucuyu ayrıntılara boğan bir anlatım tarzı benimsememiştir. Aynı şekilde anlamda kapalılığa sebebiyet verip mananın anlaşılmasına mâni olacak bir yöntem de takip etmemiştir. Okuyucunun zihnini kitap boyunca diri ve canlı tutacak ibareler kullanmıştır. İhtilaflı meselelerde sair görüşleri zikretmiş, kendi görüşünü sarahaten ya da üstü kapalı bir şekilde belirtmiştir. İstişhâd noktasında Cürcânî de Berde‘î de ayet ve Arap kelamını kullanmışlar, hadislerden şahit getirmemişlerdir. Takip edilen bu yöntemler çalışmamızda eserden örnekler sunularak detaylı bir şekilde işlenmiştir.
“Berdel: Kürt Kadınının Kaderle İmtihanı”,
(Hakkâri Üniversitesi, 2009) Gemi, Ahmet; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
…