Browsing by Author "Alshihan, Mohamad"

Now showing 1 - 1 of 1

عبد الكريم المدرس و قصيدته الوردية
(2025) Alshihan, Mohamad; Salihoğlu, Hamit
Bu çalışma, Irak'ın çağdaş dini ve bilimsel uyanışın öncü şahsiyetlerinden biri olan Abdülkerim el-Muderris (Biyare)'in kişiliğini ele almaktadır. el-Muderris, dini ilimlerde derin bilgi sahibi olmakla kalmayıp, Arapça, Kürtçe ve Farsça dillerinde de ileri düzeyde birikime sahip, uzun yıllar boyunca eğitim faaliyetleri yürütmüş bir âlimdir. Ancak, sahip olduğu geniş bilimsel etkiye rağmen, önceki akademik çalışmalarda kendisine genellikle klasik bir fakih ve din eğitmeni olarak yaklaşılmış, onun şiirsel yönü göz ardı edilmiştir. Bu tez, el-Muderris'in edebi yönünü ön plana çıkaran ilk akademik çalışma olup, onun yalnızca bir din âlimi değil; aynı zamanda öğretici şiir geleneğini sürdüren bir şair olarak değerlendirildiği özgün bir bakış açısı sunmaktadır. Çalışma, bu amaçla onun önemli eserlerinden biri olan 'el-Vardiyye fi Sîreti Hayri'l-Beriyye' adlı şiirini uygulamalı analiz çerçevesinde incelemektedir. el-Vardiyye adlı kasidesi, yazarın en dikkat çekici edebi ürünlerinden biridir. Hz. Peygamber'in (s.a.v.) doğumundan vefatına kadar olan hayat hikâyesini ele alan bu didaktik şiir kasidesi; sağlam dil yapısı, ince anlam örgüsü ve düzenli bir anlatım tarzıyla dikkat çekmektedir. Kürt eğitim çevrelerinde, özellikle medrese ve geleneksel okullarda ezberletilen bu şiir kasidesi, bilgi aktarımında nazmın etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir. Tez çalışmamız, şiir kasidesi ve yazarı hakkında betimleyici ve analitik yöntemle hazırlanmış olup, kasidenin seçilmiş beyitleri üzerinden şu üç temel analiz boyutu sunmaktadır: Bilimsel boyut: el-Vardiyye'nin İslamî öğretici şiir geleneğine ait olduğu kabul edilerek, bu şiir türünün tarihsel gelişimi, hedefleri ve özellikleri ele alınmıştır. el-Muderris'in şiiri eğitim amacıyla nasıl kullandığı; kafiye, ritim ve yapı aracılığıyla bilgiyi nasıl etkin şekilde sunduğu analiz edilmiştir. Fikri boyut: Şiir kasidesinde yer alan akidevi, ahlaki ve düşünsel içerikler incelenmiş; yazarın peygamberlik anlayışı, İslam davet sürecine dair bakışı ve dini yorumları değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, Kürt ve Irak toplumsal yapısının şiire yansıyan etkileri de tespit edilmiştir. Çalışma, el-Muderris'in şiirde vaaz ve irşat işlevini ön plana çıkaran, süslü ifadelerden ziyade sade ve etkili anlamlara yönelen bir yaklaşım sergilediğini ortaya koymaktadır. Sanatsal boyut: Şiir kasidesinin biçimsel ve estetik özellikleri analiz edilmiş; şairin Arap retoriğinden faydalandığı istiare, teşbih, kinaye, mecaz gibi edebi sanatlar değerlendirilmiştir. Dil yapısı, kelime seçimi, söz dizimi ve şiirsel formülasyon çözümlemeye tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgular, el-Muderris'in sanatsal araçları yüksek beceriyle kullandığını ve anlamı estetize etmeden güçlü biçimde aktardığını göstermektedir. Tezimizin önemi, aşağıdaki temel noktalarda öne çıkmaktadır: Çalışmamız, Abdulkerim el-Muderris'i şair yönüyle değerlendiren ilk akademik araştırmadır ve onun öğretici şiir alanındaki katkılarını literatüre kazandırmaktadır. Eğitim amaçlı şiirlerin edebi analizine örnek oluşturarak, edebi kuramlarla pedagojik işlevlerin nasıl birleştiğine dair yeni bir yaklaşım sunmaktadır. Nazım yönteminin İslamî eğitimin etkili bir aracı olduğunu tekrar vurgulamakta; şiirin bilgi taşıyıcısı, duygusal etkileyici ve ahlaki rehber olarak gücünü göstermektedir. Retorik ve metin çözümleme alanında araştırmacılar için somut bir uygulama örneği sunarak, eğitimci ve öğrencilerin analiz becerilerini geliştirmeyi hedeflemektedir. Karşılaşılan zorluklar, başta el-Muderris'in yaşamına ve şiirlerine dair Arapça kaynakların sınırlı olmasıdır. Kullanılan bazı materyallerin Kürtçe ve Türkçe olması, çeviri ve metin doğrulama açısından yoğun bir akademik emek gerektirmektedir. Ayrıca, kasidenin öğretici şiir bağlamında sınıflandırılması ve klasik örneklerle (İbn Mâlik, İbn el-Verdî vb.) karşılaştırılması metodolojik bir hassasiyet gerektirmektedir. Tüm bu zorluklara rağmen, çalışma şu sonuçlara ulaşmıştır: Abdulkerim el-Muderris'in fıkıh ve edebiyatı birleştiren entegre kimliği, eğitim ve nazmı bir arada sunan özgün bir şahsiyetin portresini ortaya koymuştur. Öğretici şiirin doğru retorik tekniklerle kullanıldığında günümüzde de etkili bir öğretim yöntemi olabileceği somut biçimde ispatlanmıştır. Yazarın el-Vardiyye kasidesi, sadece siyer anlatımı değil; aynı zamanda pedagojik bir yapı sunan, bir şair-âlimin düşünsel ve estetik birikimini yansıtan değerli bir eserdir. Sonuç olarak, bu çalışma el-Muderris'in edebi yönünün daha geniş biçimde incelenmesi gerektiğini vurgulamakta; onun yayımlanmamış eserlerinin akademik dünyaya kazandırılması ve İslamî öğretici şiirin yeniden eğitim sistemlerinde etkin biçimde değerlendirilmesini önermektedir. Anahtar Kelimeler: Arap Belâgatı, Öğretici Şiir, Hz. Muhammed'in Siyer'i, Belâgat Analizi, Abdulkerim el-Muderris, El-Kasîdetü'l-Verdiyye.