Browsing by Author "Bozan, Abdulhamid"

Now showing 1 - 1 of 1

Zemahşerî'nin El-Keşşâf'ında Kinayenin Kullanımı ve Amaçları
(2025) Bozan, Abdulhamid; Akçay, Halil
Kinaye, Arap dilinde belagat sanatlarından biridir. Buna bağlı olarak Kur'an'da geçen kinayeler de zihinsel, duyusal ve dolaylı bir anlamın ifadesidir. Zira duyulara ve vicdana hitap, ruha en yakın ve tesir gücü en kuvvetli yoldur. Bu çalışmada Kur'an'da yaygın bir şekilde kullanılan kinaye üslubu, Zemahşerî'nin el-Keşşâf tefsiri esas alınarak ele alınmıştır. Tefsiri, ehl-i sünnet arasında da büyük bir kabul gören ancak Mutezileden kabul edilen bir âlimin görüşüne göre kinayenin nasıl yorumlanıp ele alındığı, merak konusu olmasının yanı sıra ayetlerin doğru anlaşılması açısından da ehemmiyet arz etmektedir. Araştırma, Zemahşerî'nin el-Keşşâf'ı doğrultusunda, Kur'an'da kullanılan kinayelerin amaç ve anlam açısından kullanma yöntemlerini ortaya koyması ve kinayenin işlevsel ve davranışsal yönlerine ışık tutması bakımından önceki çalışmalardan ayrılmaktadır. Buna göre çalışmada Zemahşerî'nin hayatı ve el-Keşşâf'ı kısaca ele alındıktan sonra belagatte kinaye konusu işlenmiştir. Ayrıca kinaye içeren ayetler, el-Keşşâf bağlamında değerlendirilmiş ve buna göre kinayenin ayetlerin anlamı üzerindeki etkisi ortaya konmuştur. Araştırma, pek çok önemli neticeye varsa da en önemlileri arasında, kinayeli ifadelerin toplumsal, ahlaki ve psikolojik olmak üzere çeşitli yönlere işaret ettiği, Yüce Allah'ın mu'ciz ifade kudretini ve mutlak ilmini gösterdiği ve çoğu ayetlerde tehdit, korkutma, arkadaşlık, bağışlama ve merhameti ifade ettiği yer almaktadır. Zemahşerî'nin, kinayeyi Mu'tezile mezhebine hizmet edecek şekilde kullandığı da çalışmada varılan neticeler arasındadır.