Browsing by Author "Bozkurt, Birgül"

Now showing 1 - 12 of 12

Abdullah Bosnevî’nin Kitâbu diyâi’l-lem‘ ve’l-bark min hadrati’l-cem‘ ve’r-ratk Adlı Risalesi
(İslami Araştırmalar, 2020) Bozkurt, Birgül
Bu çalışmada 17. yüzyıl Osmanlı düşünürlerinden ve Fusûsu’l-Hikem şârihlerinden Abdullah Bosnevî’nin Kitâbu diyâi’l-lem‘ ve’l-bark min hadrati’l-cem‘ ve’r-ratk adlı risalesini inceledik. İki varak ya da dört sayfadan oluşan ve Arapça olan bu risale Bosnevî’nin tefsirle ilgili risalelerinden biridir ve tasavvufî bir içeriğe sahiptir. Bosnevî bu risalede Enfal Sûresi’nin 24. ayetinin yorumu-nu yapmış ve genel olarak Muhyiddin İbn Arabî’nin varlık ve bilgi konusundaki görüşlerinin et-kisinde kalmıştır. Biz çalışmamızda öncelikle Bosnevî’nin bu risalesini şekil, içerik ve kaynakları açısından değerlendirdik. Daha sonra Bosnevî’nin ayette geçen konulara dair yaptığı açıklamaları İbn Arabî’nin görüşlerinden, Bosnevî’nin diğer bazı eserlerinden ve bu konularla ilgili yapılmış diğer çalışmalardan da yararlanarak açıklamaya çalıştık.
Abdullah Bosnevî'nin Vahdet-i Vücûda Dair Bir Risalesi ya da Kitâbü Tehakkuk
(2016) Bozkurt, Birgül
Bu çalışmada, 17. yüzyılın Osmanlı dönemi mutasavvıflarından Abdullah Bosnevî'nin Kitâbü tehakkuki'l-cüz' bi sureti'l-küll ve zuhûri'l-fer' alâ sureti'l-asl adlı risalesini inceledik. Üç varak ya da altı sayfa olan bu risalesinde Bosnevî, Muhyiddin İbn Arabî'nin Fütûhât-ı Mekkiyye adlı eserinde yer alan bir şiirinden yola çıkarak İbn Arabî'nin vahdet-i vücûd düşüncesini kısa ve öz bir biçimde ortaya koymaya çalışmıştır. Biz çalışmamızda, Bosnevî'nin bu risalesini öncelikle şekil, içerik ve kaynakları açısından değerlendirdik. Sonrasında Bosnevî'nin İbn Arabî'nin bu şiirine dair yaptığı açıklamaları, Bosnevî'nin diğer bazı risalelerinden, İbn Arabî'nin görüşlerinden ve bu konularla ilgili diğer araştırmalardan yararlanarak izah etmeye ve yorumlamaya çalıştık.
Abdurrahman Bedevi'nin hayatı, eserleri ve İslam düşüncesindeki yeri
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2022) Bozkurt, Birgül; Bozkurt, Birgül
Bu tezde Mısırlı düşünür Abdurrahman Bedevî'nin hayatı, eserleri ve İslâm düşüncesindeki yeri genel hatlarıyla ele alınmıştır. Bu bağlamda çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Tezin birinci bölümünde Abdurrahman Bedevî'nin hayatı, eserleri ve Bedevî ile ilgili yapılan çalışmalar incelenmiştir. Devamında Bedevî'nin ilmi kişiliği ve ona dair düşünceler irdelenmiştir. Tezin ikinci bölümünde ise Bedevî'nin çalışmaları çerçevesinde İslâm düşüncesine katkıları ve bu alandaki rolüne değinilmiştir. Ayrıca onun varoluşçu felsefenin temellerine ve bu felsefi ekolün gelişimine etkisi araştırılmıştır. Evrensel düşüncenin temellerini Yunan felsefesine dayandıran Bedevî onu İslâm ve Batı düşüncesinin ortak mirası olarak tanımlamaktadır. Bedevî bu alanda yaptığı tahkik ve tercüme çalışmalarıyla Batı ve İslâm düşüncesinin temel kaynaklarına ulaşmaya çalışmaktadır. Ona göre bu sayede İslâm düşüncesi yeniden bir aydınlanma yaşayacaktır. Bu nedenle Bedevî İslâm felsefesi ve İslâm düşüncesinin gelişiminde etkili olan mantık, kelâm, tasavvuf gibi ilimler üzerine kapsamlı çalışmalar ortaya koymuştur. Böylece Bedevî bu girişimleriyle İslâm medeniyetinin bünyesinde ortaya çıkan eserlerin yeniden hatırlanmasına vesile olmuştur.
AHMED YESEVİ BİBLİYOGRAFYASI: TÜRKİYE’DE YESEVİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARA DAİR DEĞERLENDİRMELER
(2016) Bozkurt, Birgül
"Hazret-i Türkistan" ya da "Pir-i Türkistan" namıyla meşhur olan büyük Türk mutasavvıfı Ahmed Yesevî , Divân-ı Hikmet adlı eseri ve yetiştirmiş olduğu öğrencileriyle Orta Asya'dan Balkanlar'a kadar büyük bir alanı etkilemiştir. Yesevî'nin Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında da etkileri büyüktür. Onun Anadolu'daki takipçileri arasında Şeyh Edebâli, Hacı Bektâş Velî, Sarı Saltuk, Ahi Evran gibi önemli mutasavvıflar yer almaktadır. Yesevî müridleri Anadolu'da aynı zamanda savaşçı dervişler olmaları, ticaret ahlakına ve kadınların eğitimine verdikleri önemle de tanınmaktadırlar. Bu özellikleri nedeniyle Ahmed Yesevî ve Yesevîlik hakkında Anadolu'da erken dönemlerden itibaren eserler kaleme alınmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde de Divân-ı Hikmet ve Yesevîlik üzerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Yesevî hakkında Türkiye'de çok sayıda makale, bildiri ve kitap çalışmasının yapıldığı bilinmektedir. Biz bu makalemizde Ahmed Yesevî hakkında Türkiye'de yapılmış olan bu çalışmalara dair bazı değerlendirmelerde bulunduk. Ayrıca Yesevî üzerine yapılmış araştırmaları içeren kapsamlı bir bibliyografyayı da takdim ettik. Batı dünyasında, Çin, Kazakistan, Özbekistan (Taşkent) gibi ülkelerde Yesevi'ye değerlendirmeleri konu edinen makale ve bildiriler söz konusudur. Fakat Ahmed Yesevi'ye dair Türkiye'de bu tarzda benzer çalışmaların henüz yapılmamış olması önemli bir eksikliktir. Bizim bu çalışmayı yapmaktaki temel amacımız da bu eksikliği gidermek ve Yesevi'ye dair çalışmaların düzeyine dair bir tablo ortaya koymaktır
Endülüs'te Gazâlî Algısı
(2017) Bozkurt, Birgül
Bu makalenin temel amacı Endülüs'te Gazâlî algısını ortaya koymaktır. Gazâlî, Doğu İslam dünyasında ortaya çıkan ve kelamdan felsefeye, fıkıhtan tasavvufa kadar çok sayıda alanda eserler bırakan önemli bir düşünürdür. Doğu İslam dünyasında aynı zamanda büyük bir otorite olan Gazâlî'nin Endülüs'teki durumu merak uyandırmaktadır. Fıkıh, tasavvuf ve siyaset bağlamındaki ilişkiler üzerine şekillenen Endülüs düşünce dünyasında, Gazâlî neredeyse merkezi bir konuma sahiptir. Zira Endülüs entelektüeli fıkıh, tasavvuf ve felsefe arasındaki tartışmaların ortasındadır. Bu çalışmada Endülüslü fakihler, sufiler, filozoflar ile tarihçilerin kitaplarındaki bilgilere göre Endülüslülerin Gazâlî'yi nasıl gördüklerini ortaya koymaya çalıştık. Buna ilave olarak bu çalışma, Gazâlî'nin bu farklı açılardan Endülüs'te nasıl algılandığını gözler önü- ne serme, bu konudaki önemli bir açığı kapatma, Gazâlî'ye dair Endü- lüslülerin algısını bütünlükçü bir biçimde ortaya koyma çabasındadır. Yakın zamanda dikkatleri celbeden felsefenin ve bilginin sosyolojik ve siyasi boyutlarına inecek bu çalışmanın Endülüs düşüncesine dair yapı- lacak diğer çalışmalara zemin hazırlamak bakımından katkıları olacağı kanaatindeyiz.
Fârâbî'nin Endülüs'teki İmajı: Endülüslü Filozof Ve Tarihçiler Gözüyle Fârâbî
(2017) Bozkurt, Birgül
Endülüslü filozofların eserlerinde olduğu gibi tabakât ve tarih yazarlarının eserlerinde de Fârâbî hakkında olumlu bir bakışın bulunması söz konusudur. Bu durum Fârâbî’nin sadece felsefi otoritesiyle ilgili olmayıp mantık, matematik, tıp, müzik gibi pek çok alandaki başarısı ve yaşamındaki mütevazılığını da kapsamaktadır.
Fıkıh ve Siyaset Arasında Endülüs’te (B)ilim ve Felsefe
(2017) Bozkurt, Birgül
Bu çalışmada Endülüs medeniyetinde (b)ilimler ve felsefenin seyri fıkıh ve siyaset ilişkisi çerçevesinde ele alınmıştır. Endülüs dünyasında fıkıh ve siyaset ilişkileri bu bölgenin siyasi, kültürel ve entelektüel ortamını hazırlayan en önemli etkenlerdendir. Fıkhın bu derece etkin olması, Endülüs bölgesindeki kültürel hazır bulunuşluluk, inançlar ve insani yapıyla doğrudan ilgilidir. Siyasi ortam ise bölgede önceden bulunan siyasi yapılar, hızlı değişimler, Doğu İslam dünyasıyla ilişkiler ve Fâtımî tehdidi gibi unsurlarla bağlantılıdır. Fıkıh ve siyasetin samimiyet ya da menfaatsel boyutlara kayan ilişkileri, başta akli ilimler ve felsefe olmak üzere diğer dinî ilimler ve hatta farklı fıkhi ekollere kadar uzanan disiplinlerin Endülüs'e gelişi ve oradaki gelişiminde belirleyici bir rol oynamıştır. Bu çalışmada Endülüs tarihinin siyasi dönemlerinin kronolojik sırasını takip ederek, fıkıhsiyaset ilişkileri ve bunun neticelerini örneklerle ortaya koymaya çalışacağız
İbn Arabî'de Zühd
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2023) Bozkurt, Birgül; Bozkurt, Birgül
Bu çalışma İslâm düşüncesinde tasavvuf felsefesinin temsilcilerinden biri olan İbn Arabî'nin zühd anlayışının İslâm tasavvuf geleneğindeki yerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda çalışma iki bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde zühdün mahiyeti, doğuşuna etki eden amiller, zühd ekolleri ve zühde anlam bakımından yakın olan bazı kavramlar genel hatlarıyla anlatılmış ve İbn Arabî öncesi zühdün tarihsel süreç içerisindeki gelişimi ortaya konulmuştur. İkinci bölümde ise İbn Arabî'nin zühd anlayışı ortaya konulmuş ve Fârâbî, İbn Sîna, Gazâlî, İbn Bâcce, İhvân-ı Safâ, İbn Miskeveyh ve Şihâbüddin es-Sühreverdî'nin zühde dair düşünceleriyle karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Bu bağlamda İbn Arabî kendisinden önceki düşünürler gibi ilâhi hakikâtlere ulaşmak için zühdün gerekli olduğunu savunur. Ancak zühdün hakikât yolculuğundaki geçici duraklardan biri olduğunu vahdet-i vücûd düşüncesiyle temellendirerek onlardan ayrılır.
İhvân-ı Safâ’da Ontolojik Uyum-Teleolojik Bağlam
(ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 2018) Bozkurt, Birgül
Bu çalışmada temel amacımız İhvân-ı Safâ’da ontolojik uyumu teleolojik bağlamda ele almak ve tartışmaktır. Uyum, büyük oranda sayılar, harfler ve müzik konularında karşımıza çıkan oran, orantı ve harmoniyle kavramsal çerçevesini bulmaktadır. Bu bağlamda öncelikle İhvân-ı Safâ’da oran, orantı ve bu kavramların uyumla ilişkisini ortaya koymaya çalıştık. Ortaya çıkan uyum çerçevesini Allah’ın varlıklara yerleştirmiş olduğu gaye, nizam, düzen ve amaç bağlamında İhvân’dan örnek ve açıklamalarla göstermeye gayret ettik. İhvân-ı Safâ’da ayüstü ve ayaltı âlemdeki tüm varlıklarda teleolojik bağlamda ontolojik bir uyumun varlığı açık bir şekilde görülmektedir. Bu sonuç Pythagorasçı temellerden kaynaklandığı gibi İslam’ın referanslarıyla da oldukça ilgilidir. İhvân’da varlığın gizemlerine ulaşmak, sırlarını keşfetmek ya da hikmetini anlamak için uyum konusunun anahtar bir görev üstlendiğini söylemek mümkündür. Dolayısıyla bu çalışma, İhvân-ı Safâ’nın varlık alanındaki gaye, düzen, nizam ve hikmeti, oran ve uyum üzerinden nasıl izah ettiğini gösterme ve bu çerçeveyle varlığı anlama ve anlamlandırma çabalarını ortaya koyma girişiminde bulunmaktadır.
Makkarî'nin Hayatı, Eserleri ve Nefhu't-tîb Eseri Bağlamında Endülüs'te Felsefi Birikim
(2024) Bozkurt, Birgül; Bozkurt, Birgül
Bu çalışma Kuzey Afrikalı tabakat yazarı, edip ve muhaddislerden olan Ahmed b. Muhammed el-Makkarî'nin hayatını, eserlerini ve ünlü eseri Nefhu't-Tîb'daki felsefi birikimi konu edinmektedir. Bu doğrultuda çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Makkarî'nin hayatı, ilmi yolculukları ve eserleri ele alınmıştır. Ardından çalışmamızdaki ana kaynak olan Nefhu't-Tîb kısaca tanıtılmış, eserin nüshaları, baskıları ve İslam düşüncesi açısından önemi belirtilmiştir. İkinci bölümde ise Nefhu't-Tîb eseri bağlamında Endülüs'teki felsefi birikim, felsefeciler, mutasavvıflar ve kelâmcılar çerçevesinde incelenmiştir. Bu bölümde Endülüslü felsefeci, mutasavvıf ve kelâm ilmiyle uğraşan düşünürler kısaca tanıtıldıktan sonra Makkarî'nin onların ilmi, felsefi ve düşünsel yönleri hakkındaki sözleri, yorumları ve aktarımları belirtilmiştir. Böylece Makkarî'nin bakış açısıyla Endülüs'teki felsefi birikimi ortaya koymak hedeflenmiştir.
Muhammed B. Mustafa el-Akkirmânî ve Risaletü'l Hamdele adlı eseri
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Bozkurt, Birgül; Bozkurt, Birgül
Risaletü'l-Hamdele, Muhammed b. Mustafa el-Akkirmânî'nin (ö.1760) XVIII. yüzyılda kaleme aldığı fıkıh, ibadet ve ahlâk konularını içeren, Arapça olarak yazmış olduğu bir eserdir. Akkirmânî fıkıh, kelam, tefsir, hadis, siyer, tasavvuf ve İslam ahlâk felsefesi gibi alanlarda sayısız eser yazmış, kadılık görevlerinde bulunmuş önemli bir şahsiyettir.Bu değerli âlimin eserini tercüme etmek, Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıldaki durumuna tanıklık etmesi açısından önem arz etmektedir.Bu çalışma Risaletü'l-Hamdele'nin içerik, kaynak, fikirler ve sorunsallarını ele alma açısından önemli bir kaynak mesabesindedir. Risaletü'l-Hamdele, İmam Ebu Hanife'nin el-Vasiye'sinin hâşiyesi ve Buhârîzâde'nin ahlâk ile ilgili risalesinin hâşiyesinden oluşmaktadır. Bu çalışma bir giriş, üç bölüm ve eklerden meydana gelmektedir. Birinci bölümde Akkirmânî'nin, hayatı, ilmî şahsiyeti ve eserleri ele alındı. İkinci bölümde yazarın metodolojisi ve yararlandığı kaynaklar belirlenmeye çalışıldı; eserin genel özellikleri ile muhteviyatı hakkında bilgi verildi. Üçüncü bölümde ise eserin içeriğine yönelik değerlendirmelerde bulunuldu. Bu çalışmanın temel konusu olan Risaletü'l-Hamdele'nin Türkçe ve orijinal metni de ekler kısmına ilave edildi.
Türkiye’de Endülüs İslam Düşüncesi Alanında Yapılan Çalışmalara Dair Değerlendirmeler ve Öneriler
(İslami Araştırmalar, 2020) Bozkurt, Birgül
Bu makale, Türkiye’de Endülüs düşüncesi ile ilgili yapılan çalışmalar üzerine bazı değerlendirmeleri ve önerileri içermektedir. Türkiye’de Endülüs düşüncesi hakkında yapılan çalışmalarda son yıllarda bir artış görülmekle birlikte bu çalışmalar önemli eksiklikleri de barındırmaktadır. Öncelikle Endülüs’ün kültürel ortamı, Endülüs düşüncesinin kaynakları ve etkileri hakkında çok az çalışmanın bulunması dikkat çekmektedir. Bunun yanı sıra Endülüslü düşünürlerin eserleri, görüşleri ve etkileri ile ilgili çalışmalarda konu açısından bir orantısızlık göze çarpmaktadır. Ayrıca karşılaştırmalı ve problematik çalışmaların azlığı dikkati çekici başka bir husustur. Endülüs düşüncesine dair başta Arapça olmak üzere farklı dillerde yazılmış eserlerin Türkçe çevirilerinin azlığı da önemli bir problemdir. Endülüs’le ilgili olarak bu eksiklikleri giderecek çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu makale mezkûr eksikliklere değinmekte ve bunlara dair önerilerde bulunmaktadır.