Browsing by Author "Yonat, Mehmet"

Now showing 1 - 4 of 4

Analîzek lı ser parastına zımanê yekemîn a duzımaniyên Kurdî-Tirkî
(2024) Bozkur, Nuh; Yonat, Mehmet
Dil içsel bir organizasyondur ve psikolinguistik de bu içsel organisazyonun üzerindeki psikolojik etkileri inceler. İki dilli beyinler, tek dilli beyinlere göre daha fazla beynin konuşma mekanizmalarını kullanır. Bu tespit, Psikolinguistik bir tespit olarak, tek dillileştirme süreçlerinin verdiği zarara da işaret edebilir. Bu çalışma psikodilbilimsel yöntem ve kavramlara dayanmakta olup, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki Kürtçe-Türkçe iki dilliliği üzerine çalışmaktadır. Bu tezin amacı Kürtçedeki Türkçe etkisiyle oluşan kaybının bilançosonu tespit etmek ve ideal iki dilliliğe işaret etmektir. Tezimizde psikodilbilim bölümü tanıtıldıktan sonra yarım dillilik (semilingualism) kavramını Türkiye sınırları içindeki Kürt durumu bağlamında ele alınmakta ve okuyuculara kavramın tarihsel bir perspektif sunulmaktadır. Daha sonra Dunn ve Fox Tree (2009) tarafından geliştirilen A Quick Gradient Bilingual Dominance Scale (Hızlı ve Kademeli İki Dilli Baskınlık Ölçeği) ile saha çalışması, yaşları 18-34 arasında değişen son 3 kuşaktan (1990-1995, 1996-1999, 2000-2006) KürtçeTürkçe iki dilli 159 kişi üzerinde uygulanmış ve sonuçlar istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Bu çalışmaya göre Türkçenin baskın ve etkili bir dil olduğu ve Kürteçenin eksiltici iki dillilik bağlamında olduğu ve çalışmanın parametrelerine göre yarı dilli konuşanlar ürettiği anlaşılmıştır. Aynı zamanda D2'nin geç edinilme yaşının D1'in koruması üzerinde olumlu bir etkisi olduğu anlaşılmış. Teknolojinin kuşaklar düzeyinde dil hakimiyetin de D1'e olumlu değişim etkisi, Kürtçenin kullanım alanlarının yaygınlaşması ise dengeli iki dilliliğin korunmasına olumlu etki yaptığı analaşılmıştır. Türkiye'nin sağlıklı bir iki dilliliği teşvik etmediği ve Kürtçe-Türkçe ikidilliler için dengeli bir iki dilliliği desteklemediği de ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak Kürtçe D1 olarak yerini D2 olarak Türkçeye bırakmak üzere bir yenidenyapılanma (resturuction) sürecindedir. Bu çalışmanın sonuç ve önerilerinin ailelere çocuklarını Kürtçe yetiştirmesi yolunda bilimsel bir rehber olmasını umuyoruz.
Kurmanci Kürtçesi Ağızlarının Hal Eklerinde Cinsiyet (kuzey, Güneydoğu ve Güneybatı Ağızları Örnekleri)
(2020) Yonat, Mehmet
Kurmanci Kürtçesi gramatik cinsiyete sahip bir dildir. İsimlerin cinsiyeti isimler yalın halde iken ve isimler yalnız başına kullanıldığında anlaşılmaz. İsimlerin cinsiyetinin anlaşılabilmesi için, isimlerin ya bükümlü ya da seslenme/ünlem hallerinde kullanılması gerekir. Keza, izafe yapısı içerisinde izafe partikeli isimlerin cinsiyetini gösterir. Kurmanci Kürtçesi bir çok ağıza sahiptir ve cinsiyet eklerinin kullanımı bazı ağızlarda ortadan kalkmakla birlikte bazı ağızlarda ise form değiştirmektedir. Bu çalışmada Kurmanci Kürtçesinin üç ağzının hal eklerindeki cinsiyet kullanımı ayrıntılı bir şekilde analiz edilmiştir. Seçilen bu ağızlar; güney doğu, kuzey ve güney batı ağızlarıdır. Bu sınıflandırma Kurmanci ağızları üzerine yapılan en son çalışmalara göre yapılmış olup aşağıda ayrıntılarıyla verilecektir. Güney doğu ağzı için Şırnak ili Beytüşşebab ilçesinin bir köyü; güney batı ağzı için Adıyaman merkez ilçesi ve kuzey ağzı için ise Muş merkez ilçesinin bir köyü seçilmiştir. Bu ağızların analizi için bu makalenin yazarı tarafından bir ölçüm aracı geliştirilmiştir. Bahsi geçen ölçüm aracı elli beş sorudan oluşmaktadır. Bu sorular konuşmacılara Türkçe sorulup cevapları Kürtçe alınmıştır. Kürtçe hızlı bir değişim (ya da asimilasyon) içinde olduğundan dolayı, bir bölgenin konuşurları yaşları ve cinsiyetleri bağlamında aynı gramatik form için farklı kalıplar kullanabilmektedirler. Bundan dolayı, konuşucular yaş; yaşlı, ortayaşlı, genç ve cinsiyet; kadın ve erkek olacak şekilde bir ayrıma tabi tutulmuşlardır. Bu çalışmada elde edilenler şu şekilde özetlenebilir; her ne kadar güney doğu ve güney batı ağızlarında hemen hemen standart Kurmanci ile aynı kullanım var olsa da, kuzey ağzında belirsiz çekimlerde ve işaret sıfatları ve zamirleri çekimlerinde cinsiyete karşı hassasiyetin tamamen ortadan kalktığı görülmüştür. Yine, belirli isimlerin spesifik olmayan çekimleri Türkçenin etkisinden dolayı normalde büküm ekleri alması gerekirken bu ekleri almamıştır. Son olarak şu söylenebilir; tüm ağızlarda genç konuşmacılar yaşlı konuşmacılara nispeten gramatik cinsiyet uyumuna karşı daha az hassasiyet göstermişlerdir.
Li gor CEFRÊ peşniyaz û sêwirandina pirtûkeka guhdarîkirinê bo Kurdîya Kurmancî (Astên peş A1, A1, A2, B1, B2)
(2024) Onay, Ali; Yonat, Mehmet
Dil öğretiminin amaç ve süreci devletler ve dil öğretim kurumları için farklı anlamlar taşımaktadır. Bu bazen açık ve işlevsel bir iletişim için bazen de politik bir tezahür olarak dili yaygınlaştırmak amacıyla yapılmaktadır. Bu süreçte görünen, dil öğretim meselesi hem politik yönden hem de sosyolojik yönden farklı faktorlere sahiptir. Bu faktorler diğer dillerde olduğu gibi Kürtçe dil öğretiminde de ortaya çıkmaktadır. Kürtçe dil öğretimi alanında çalışan kurum ve öğretmenler dil öğretiminin pratik ve verimli bir biçimde yapılması için materyaller tasarlanmakta ve yöntemler sunulmaktadır. Bu süreçte her ne kadar yeni ve işlevsel materyaller sunulsa da yaşadığımız çağ bazen teknolojik gelişmelerden bazen de politik kararlardan kendini yeni baştan tasarlamakta; yeni ve modern materyal ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Kürtçenin Kurmancca lehçesi için uygun ve müstakil bir materyalin olmaması da dil öğretim alanı için önemli bir eksikliktir. Ayrıca dünyanın pek çok farklı yerinde dil öğretimi için hem bağımsız kurumlarca hem de ulaslararası resmî kurumlar tarafından pek çok yöntem ve materyal hazırlanmıştır. Bu kurumlardan biri de Avrupa Konseyidir. Bu konsey tarafından 'Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni (D-AOBM)' adıyla bir çalışma hazırlandı ve öğretim çevrelerine sunuldu. Bu çalışmayla birlikte dil öğretimi sıralaması ve seviyelendirilmesi bir standarta bağlandı ve dünyanın pek çok yerinde kullanılmaya başlandı. Kürtçenin Kurmnacca lehçesi için böyle bir standartın olmaması önemli bir eksikliktir. Bu eksiklikle birlikte oluşturulmuş olan Kürtçenin Kurmancca lehçesi için hazırlanmış olan çalışmalar Kürtçe dil öğretimi olarak sunulmuştur. Bu tanımlama Kürtçe dil alanında bir karmaşıklığa neden olmaktadır. Yine Kürtçe dil öğretimi materyalleri oluşturulurken, dil öğretimi ve etkinlik geliştirme için seçilen yöntem ve teknikler belirli bir sitemden yoksun olmaları dil becerilerini kazandırmada etkisiz kalmaktadır. Bu çerçevede çalışmanın amacı, yabancılara Kürtçe öğretimi için bir materyalin hazırlanmasıdır. Bu yüzden Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni (D-AOBM) kullanıldı. Bu materyalin tasarımı için etkinlik geliştirmede kullanılan yöntem ve teknikler etraflıca değerlendirildi. Kürtçenin Kurmancca lehçesi dil öğretimi için seçilen yöntem Çerçeve Metninde önerilen yöntem ve teknikler kullanıldı. Tasrlanmış olan dil öğretim çalışması için hazırlanan etkinlikler detaylıca değerlendirildi. Yöntem olarak da tasarım temelli araştırma (design-based research) yöntemi kullanıldı. 'Çerçeve Metni'nde bulunan dinleme becerisinin A1Öncesi, A1, A2, B1, ve B2 seviyelerinin kazanımları etkinlikler yoluyla Kürtçenin Kurmancca lehçesine adapte edildi ve bir kitap olarak hazırlandı. Bu çalışma ile birlikte dil öğritimi alanında çalışan ve materyal tasarlayıp geliştiren kurum ve öğretmenler yabancılara Kürtçe öğretimi için muntazam bir kaynakçaya erişeceklerdir.
Spîtema Romanı Üzerine Klasik Bir Analiz
(2022) Yonat, Mehmet
Bu çalışmada Rênas Jîyan tarafından yazılan Spîtema romanı analiz edilmişitir. Bu roman peygamber Spîtema’nın hayatını konu alan biyografik bir romandır. Roman anlatıcı, bakış açısı, kahraman, tip, dil, zaman, mekan ve fikir yönleriyle analiz edilmiştir. Çalışmada analiz klasik bir bakış açısıyla yapıldığından dolayı bahsi geçen yönlerle incelemelerde bulunulmuştur. Çalışmayla amaçlanan, roman yazma teknikleri açısından bu ilk romanıyla yazarın ne kadar başarılı olduğunu ortaya sermek ve dünya roman yazma standartlarına ulaşıp ulaşmadığının analizini yapmaktır. Biyografik bir roman olan Spitema içinde geçtiği zamanın endişelerinden öte bugünün endişeleriyle yazılmış bir roman olduğu ortaya çıkmıştır.