Lisansüstü Eğitim Enstitüsü

Permanent URI for this communityhttps://hdl.handle.net/20.500.12514/12

Browse

Now showing 1 - 3 of 3

Değişen Epistemeler Bağlamında Foucault Felsefesinin Analizi
(2024) Gökdağ, Kamuran; Gökdağ, Kamuran
Foucault felsefe tarihinde pek de görülmemiş bir biçimde delilik, cezalandırma pratikleri ve cinsellik gibi hâkim bilgi kalıplarının dışında kalan alanları incelemiş ve bu alanlardan yola çıkarak bir iktidar analizi geliştirmeyi hedeflemiştir. Cezalandırma pratikleri ve delilik deneyi konularında arkeolojik bir çalışma gerçekleştiren Foucault cinsellik konusunda ise soykütüksel bir çalışma pratiği sergileyerek bahsettiği kavramların tarihsel süreçte nasıl ve neden değişime uğradığını araştırmıştır. Tezimiz ise Foucault'nun bu çalışmalarını toplumsal epistemelerde yaşanan dönüşümler ışığında ele alacaktır. Ekonomik episteme anlamında feodalizmden kapitalizme geçişi ele alan çalışmamız siyasisi episteme bakımında da monarşilerden demokratik cumhuriyetlere geçişi ve dolayısıyla iradesini tanrıdan alan kral fikrinin ortadan kalkışını incelemektedir. Siyasi epistemeyle de beraber okunabilecek biçimde hukuk, tıp, iktidar gibi sosyal ve doğal bilimlerden dini algının çıkışını dini epistemenin değişimi olarak inceleyen tezimiz bahsedilen üç epistemik dönüşümün Foucault felsefesine etkisini tartışmaktadır. Cezalandırma pratiğinin ekonomik, dini ve siyasi epistemelerdeki dönüşümlerden etkilenerek azap tipi cezalandırmadan bedeni disipline etmeyi hedefleyen panoptik hapsetmeye dönüştüğünü belirten tezimiz delilik deneyi konusunda da yine toplumsal epistemelerdeki dönüşümlerden etkilenerek delinin toplumdan dışlanan biçiminin nasıl tıbbın bir konusu haline geldiğini araştırmaktadır. Cinselliğin bireyin denetlenerek disipline edilmesinin bir formu olduğunu belirten tezimiz tarihsel süreç içerisinde bu denetim ve disiplin uygulamalarının bir süreklilik arz ettiğini belirmektedir. Bireyin denetlenerek disipline edilmesinin toplumsal epistemelerin farklı dönemlerinde ne türde şekilde gerçekleştiğini araştıran tezimiz son kertede biyopolitikayı analiz ederek Foucault'cu iktidar analizini toplumsal epistemeler ışığında ortaya koymaktadır.
Kant Felsefesinde İnsan
(2025) Doğmuşöz, Tuçe; Ceylan, Ahmet
İnsan, sadece biyolojik bir tür olmanın ötesinde, anlam arayışının, toplumsal dinamiklerin ve kültürel dönüşümlerin merkezinde yer alarak, varlığını hep tartışmaya açık bir konu haline getirmiştir. İnsanın özünü anlamak, onun neden var olduğunu sorgulamak hem bireysel hem de toplumsal açıdan bir farkındalık ortaya koymaktadır. Bu bağlamda insanın varlık meselesi sadece bireysel sorgulamalarla sınırlandırılmadan, toplumlarla da ilişkilendirilmektedir. Bu tez, felsefi antropoloji ve Kant felsefesini birleştirerek insanın varoluşunu ve toplumsal ilişkilerini derinlemesine incelemeyi amaçlamaktadır. İnsan felsefesinin evrimi, farklı düşünürlerin bakış açılarıyla birlikte incelenmiş, Kant'ın insan anlayışının bu süreçte nasıl bir dönüm noktası oluşturduğu vurgulanmıştır. Bu çalışma, Kant'ın insanı birey ve toplum ilişkisi üzerinden nasıl tanımladığına odaklanır. Kant'a göre insan; bilme yeteneği, mantığı, düşünme kapasitesi ve ahlaki sorumluluklarıyla toplumsal bir varlık olarak şekillenir. İnsan sadece bireysel bir özne değil, aynı zamanda toplumun bir parçasıdır. Kant, insanın özgür iradesiyle, ahlaki sorumluluk taşıyan bir varlık olarak kendisini ve toplumu dönüştürebileceğine inanır. Böylelikle bu çalışma birey olarak insanı değerlendirmenin yanında; insanın toplumsal ilişkilerdeki yerini ve tarihsel bir varlık olarak toplumla olan etkileşimini de tartışmaktadır. Araştırma, Kant'ın insan felsefesinin temel unsurlarını tarihsel bir perspektifle ele alırken, aynı zamanda felsefi antropolojinin yöntemlerini kullanarak Kant'ın insan anlayışını açıklığa kavuşturur. Bu çalışma Kant'ın, insanın bilinçli bir varlık olarak toplumsal bağlarla şekillenen kimliğini ve ahlaki sorumluluklarını nasıl betimlediğini inceleyerek, insan felsefesine özgün bir katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Dolayısıyla bu tez, Kant'ın insan anlayışının, birey ve toplum arasındaki ilişkiyi nasıl derinlemesine ele aldığını, insanın varoluşsal sorumlulukları ve toplumsal bağlarıyla birlikte anlam kazandığını ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: Birey, İnsan Felsefesi, Kant, Toplum
Puslu Mantık Bağlamında Mantıkta 'Sınır' Kavramı
(2024) Çetres, İbrahim Halil; Çetres, İbrahim Halil
Bu tez çalışmasında klasik mantığın iki değerli (0 veya 1) sınırlı yapısından, puslu mantık aracılığıyla bu iki değer arasındaki değerler de kullanılarak düşüncenin sınırlarının nasıl genişletildiği ve nasıl genişletilebileceği ele alınmaya çalışılmıştır. Puslu mantık bu genişlemeyi puslu kümeler ve üyelik fonksiyonlarını kullanmak suretiyle, belirsizliklere dereceler-değerler vererek yapar. Mantık bağlamında sınır kavramının değişimi düşüncenin, dilin ve felsefenin sınırlarını gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Bu genişletme aracılığıyla klasik mantığa kıyasla puslu mantık yeni bir paradigma örneği olarak görülebilir. Çünkü iki değerliliğin değerlendirilemez dediği değerleri, değerlendirme olanağına sahiptir. Dolayısıyla bu tez çalışması boyunca mantığın sınırlarının neliğini ortaya koymak amaçlı, puslu mantıktan önce mantığın sınırları, puslu mantığın ortaya çıkmasıyla birlikte mantığın sınırları ve puslu mantıktan sonra çeşitli uygulama ve modellemeler aracılığıyla bu sınırların dönüştüğü üç bölümde ele alınmaya çalışılmıştır. Bu incelemeler yapılırken hangi alanlarda klasik mantık hangi alanlarda puslu mantığın uygulanabileceği göstererek iki mantığın işleyişindeki benzerlik ve farklılıklarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu bağlamda tez kapsamı boyunca puslu mantığın farklı uygulamalar ve 'Kuantum Teorisi' gibi farklı alanlarda nasıl işlev gördüğü, nasıl daha işlevsel hale getirilebileceği üzerinde incelemeler yapılmıştır. Böylelikle yapay zeka da insana kıyasla eksik görülen birçok şeyi puslu mantık aracılığıyla yapay zekaya nasıl öğretilebileceğinin sınırları verilmeye çalışılacaktır. Sosyal bilimlerde puslu mantığa olan ilgiyi artırmak amaçlı, örnekler, özellikle sosyal bilimlerin kullanmış olduğu kavramlardan seçilmesine önem gösterilmiştir. Böylelikle çıkış noktası felsefe olan ve daha sonra yerini mühendislik ve yapay zekâ uygulamalarına kaptıran puslu mantığın felsefedeki konumunu ve temelini yeniden kazandırmak bu tezin temel amaçlarından biri olacaktır. Bu temellendirme hem puslu mantığın kullanım alanlarının ne kadar geniş olduğunu ortaya koymak hem de her yeni gelen düşüncenin bir öncekinin sınırlarını nasıl kapsayarak aştığını göstermek amacıyla yapılmaya çalışılmıştır.

Browse

Browsing Lisansüstü Eğitim Enstitüsü by Department "Lisansüstü Eğitim Enstitüsü / Felsefe Ana Bilim Dalı"