Dîwana laxer

Abstract

Klasik Kürt Şiirinin şairlerinden biri olan Laxer 19. Yüzyılın sonlarında ve 20. Yüzyılın ilk yarısında yaşamıştır (1866? – 1927). Müküs bölgesindendir; adı Tinis olan bir köyde doğmuştur. Mezarı da şu anda Van Edremit'e bağlı Elmalı (Zivistanî) köyündedir. Medrese geleneğinden gelen Laxer'in aile kökeni Behdînan bölgesine dayanır. Mir Hesen Veli, Kırmızı Medrese ve Arvas Medresesi gibi, yaşadığı coğrafyanın en meşhur medreselerinde dini ve edebi eğitimini gören Laxer, tasavuf ehlidir ve Nakşî tarikatına intisabı vardır. Edebi olarak Melayê Cizirî'den çok etkilenen şair, şiirlerinde daha çok din, tasavuf, aşk, tabiat temalarını işlemiştir. Şiir divanı, oğlu döneminde bir sel felaketine maruz kalır ve büyük zarar görür. Çoğu artık okunamaz hale gelir, ne var ki oğlu yine de biri arapça, biri farsça ve yirmi sekiz tanesi de kürtçe olmak üzere otuz tane şiirini kurtarıp yeniden yazmayı başarır. İşte bu otuz güzel şiiri ile Laxer olarak kürt edebiyatı tarihine geçer. Halk arasında Mela Umerê Aşiq ya da Mela Umerê Tînîsî olarak bilinen Laxer, şiirlerinde Laxer mahlasını kullandığı için edebiyat sahasında şair Laxer olarak tanınır. Bu çalışmamızda, onun hayatı, divanı ve görüşleri üzerine detaylı durmanın yanı sıra şiirleri hakkında biçimsel, içeriksel ve tematik tahliller yaptık.

As one of the poets of kurdish classic literature, Laxer lived in the begin of 19th century and the first half time of 20th century (1866? – 1927). He was born in a village named Tînîs of Miks/Bahçesaray. His tomb is now in a Van Edremit's village named Zivistanî. He comes from a mullah family and the base of his family goes to Behdînan region. As a religious pupil, he went to some famous madrasahs such as Mîr Hesenê Welî, Sor and Arwas. He was related to Naqşî tarîq and in the terms of literary he was extermely affected by Melayê Cizîrî who was the greatest poet of kurdish classic literature. His poetica is consisted of mistisizm of Îslam, religion, love and natural affects. One day his diwan was exposed to a rain flood and mostly damaged during the time of his son. However, one arabic, one persian and twenty eight kurdish, in total thirty poems were rescued and they were rewriten again by his son. Thus he has been considered as a crucial poet in the history of kurdish literature of classic. He is known as Mela Umrê Aşiq or Mela Umerê Tînîsî in public, but because that he used Laxer as his nickname through his poems, he is named and known poet Laxer in the area of literature. Through this work, we have focused on his life, opinions, works and poems in many ways. Many detailed analyses have been made on his poems in terms of form, content and themes.