Refik Halid Karay'ın romanlarında mekân

Abstract

Mekân, insanların bedensel ve ruhsal anlamda konumlarını, duruşlarını, hayat tarzlarını belirleyen ve bireylerin karşılıklı etkileşim içinde oldukları uzam şeklinde tanımlanabilir. İnsanın yaşadığı coğrafya ve içinde bulunduğu fiziki ortam, onun iç dünyası ve yaşam tarzı üzerinde etkili olur. Mekânın insan hayatı üzerindeki etkisi, sosyo-kültürel ve ekonomik unsurlarla da ilişkilidir. Mekân, yaşanılan coğrafyadan başlayarak insanın hayatına, düşünce biçimine, alışkanlıklarına doğrudan etki eder. Dolayısıyla bireyin içine doğduğu ve hayatının farklı anlarında konumlandığı mekânlar, aidiyet bilincinin, hayat tarzının oluşumuna katkı sağlar. Sosyo-kültürel ve iktisadi değişimlerin de mekâna etkisi söz konusudur. Kentler, evler, kutsal sayılan mekânlar, oteller, eğlence mekânları insanların hayat tarzlarını, ekonomik durumlarını, alışkanlıklarını, birbirleriyle olan ilişkilerini yansıtan mekânlardır. Bireylerin bu mekânlara bakış açıları onların yaşam tarzlarını belirlediği gibi mekânın fiziksel görünümü bireyin düşüncesini ve davranışlarını etkiler. Söz gelimi evler "barınma ve korunma mekânı" şeklinde tanımlanırken, kutsal mekânlar bireylerin dinî görevlerini yerine getirdiği "uhrevî içerikli toplanma mekânı" şeklinde yorumlanabilir.Bu çalışmada Refik Halid Karay'ın 1960 yılına kadar yayımlanan romanlarında mekân unsuru ele alınacaktır. Mekânın değişmesine bağlı olarak romandaki karakterlerin sosyal hayattaki değişimleri ve ruhsal durumu eski-yeni, gelenek-modernizm düzleminde irdelenecektir. Açık ve kapalı mekânların roman kişileri üzerindeki etkisi hem sosyolojik hem de psikolojik olgular çerçevesinde sorgulanarak değişik muhitlerde bulunan roman kişilerinin yaşam tarzları ele alınacaktır.Place can be describe positions of people's physical and mental, stands determinig life styles and in the way extent of individual's mutual interactions. Geography of people's living and including of physical environment could be effective her/his iner world and on the life style. Effect of place above the person's life relates to socio-cultural and economic factors. Place directly effects by starting lived geography on the person's life, her/his way of thinking and habits. Therefore, places of into the be borned and be situated different moments of her/his life contributes formation of sense of belonging and life style. Also, changings of socio-culturel and financial can be said effect on the places. Cities, homes, adopted sacred places, hotels and places of entarainment are reflective places people's life styles, economic positions, habits and relationships of each others. Besides, perspectives of individuals fort his places determines their life styles also effects physical views of places, thinking of individual and her/his behaviours. For instance, homes could be describe as "place of sheltering and protection" and besides that, sacred places could be interpret "thematic of ethereal meeting" as performed missions of religious. İn this study, by 1960 in published Refik Halid Karay's novels will be discuss place as a element. Depending on changing of place, changing in social life of characters in novel and mental position will be examine in the platform of old-new custom modernism. Effect on novel peoples of open and close places will be discuss by be interrogated as a part of both social and psychological facts including living different localities people's life styles.