Dış ticaret firmalarında mülteci istihdamının belirleyicileri: Gaziantep ili örneği

Abstract

Göç, insan ve insan topluluklarının bulundukları yaşam alanlarından geçici veya sürekli olarak farklı bölgelere gitmeleri ve yerleşmeleri suretiyle meydana gelen yer değiştirme hareketi olarak nitelendirilir. Tarihsel süreçte milyonlarca insan, yaşadıkları bölgeleri savaş, yoksulluk, kıtlık, salgın hastalıklar ve insan hakları ihlalleri gibi nedenlerden dolayı terk ederek farklı bölgelere göç etmek durumunda kalmıştır. Yaşanan göç hareketlerinde, asgari geçim koşullarının sağlanması için bireylerin istihdam edilmelerine yönelik politikalar ön plana çıkmaktadır. Avrupa ve Asya'yı birbirine bağlayan stratejik bir konumda olması ve Ortadoğu'da yaşanan siyasi çatışmaların yansıması nedeniyle Türkiye, son yıllarda önemli göç hareketlerine maruz kalmıştır. Bu göç hareketlerinde en çok etkilenen illerden biri de Gaziantep'tir. Bu çalışmada Gaziantep ilinde konumlanan dış ticaret firmalarında mülteci istihdamının belirleyicilerinin tespiti amaçlanmıştır. Bu kapsamda nitel araştırma yöntemi olan yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılmıştır. Görüşmeler sonucunda elde edilen bulgulara dayanarak işverenlerin mülteci istihdamında bulunma veya bulunmama nedenleri saptanmıştır. Genel olarak işverenlerin maliyet avantajı elde etmek için mülteci istihdam ettikleri görülmüştür. Düşük ücret, eğitim ve nitelik mülteci istihdamının olumlu belirleyicileri arasında yer alırken; güvenlik ve yasal prosedürler mülteci istihdamının olumsuz belirleyicileri arasında yer almıştır. Dil, teşvik ve yardımlar, verimlilik/fayda ve sosyokültürel farklılıkların da mülteci istihdamının hem olumlu hem de olumsuz belirleyicileri olduğu tespit edilmiştir.

Migration is characterized as a movement of displacement that occurs by the temporary or permanent movement and settlement of people and human communities from their living areas to different regions. In the historical process, millions of people have had to immigrate to different regions by leaving their regions for reasons such as war, poverty, famine, epidemics and human rights violations. In migration movements, policies for the employment of individuals come to the fore in order to provide minimum living conditions. Due to its strategic location connecting Europe and Asia and the reflection of the political conflicts in the Middle East, Turkey has been exposed to significant migration movements in recent years. Gaziantep is one of the provinces most affected by these migration movements. In this study, it is aimed to determine the factors affecting refugee employment in foreign trade companies located in Gaziantep. In this context, semi-structured interview method, which is a qualitative research method, was used. Based on the findings obtained as a result of the interviews, the reasons for employers to employ or not to employ refugees have been determined. In general, it has been observed that employers employ refugees to gain cost advantage. While low wages, education and qualifications are among the positive determinants of refugee employment; security and legal procedures were among the negative determinants of refugee employment. Language, incentives and benefits, productivity/benefit and sociocultural differences were also found to be both positive and negative determinants of refugee employment.