Mardin İli Midyat İlçesi Gelinkaya Mahallesi Geleneksel Konutlarının Tipolojik Analizi

Abstract

Tarihi çevreler ve geleneksel kent dokuları toplumların varlığını simgeleyen en önemli unsurlardır. Bu unsurlar; tarihi bilgilerin aydınlatılmasında ve gelecek nesillere aktarılmasında önemli rol oynar. Tarihi çevre ve kent dokuları alanında kültür varlıklarının bir parçası olan mimari öğeler; bulunduğu bölgeye açık hava müzesi özelliği katmakta ve bölgenin turizmine katkı sağlamaktadır. Bu bağlamda; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Mardin İli Midyat İlçesi de, farklı özelliklerdeki geleneksel anıt ve sivil mimariyi bünyesinde barındırmaktadır. Midyat’ın Gelinkaya Mahallesiözelinde üç geleneksel konut, bir cami ve bir kaya mezarının tescil edilmesi dışında herhangi bir koruma çalışması yapılmadığı belirlenmiştir. 2002 yılından itibaren mahallenin dış sınırında çok katlı betonarme apartman sayılarının artmaya başlamış olması ve patika yolların asfalt ve parke yollara dönüşmesi nedeniyle; geleneksel özgün konut dokusunu ve yapı elemanlarını,yok olmadan korumanın ve kayıt altına almanın önemi artmıştır. Bu çalışmada; mahalledeki korumanın yetersizliği nedeniyle, geleneksel konutların belgelenerek bilim dünyasına tanıtımının yapılması ve koruma çalışmalarına veri oluşturulması amacıyla Gelinkaya Mahallesi’nde özgün özellikleri barındıran 41 konut yerinde analiz edilmiş ve tipolojik çözümleme çalışması yapılarak Mardin İli Midyat İlçesi Gelinkaya Mahallesi geleneksel konutlarının tipolojik özellikleri sunulmuştur. Çalışma sonucunun; mahallede aykırı veya geleneksel konut özelliklerini taklit eden yeni tasarımlara engel olması ve gelecek nesillere özgün yapı elemanları ve yapım tekniği özelliklerini doğru bir şekilde aktarması beklenmektedirHistorical areas and traditional urban patterns are the most importantelements that symbolize the existence of societies. These elements; play animportant role in setting light to historical information and transferring tofuture generations. Architectural elements as part of cultural heritage in thearea of historical environment and urban textures; it adds an open air museumfeature to its region and contributes to the tourism of the region. In thiscontext; Midyat District of Mardin Province in Southeastern Anatolia Region; ithas traditional monuments and civil architecture with different features. It wasdetermined that no conservation work was carried out except for theregistration of three traditional houses, a mosque and a rock tomb in the Gelinkaya neighborhood of Midyat. Since 2002, the number of multistorey reinforced concrete apartment buildings on the external border of the neighborhood has increased and the roads have been turned into asphalt andparquet roads; the importance of preserving and recording the traditionaloriginal housing texture and structural elements without extinction increased. In this study; due to the insufficiency of the protection in the neighborhood, 41houses have been analyzed in the Gelinkaya neighborhood for the purpose ofdocumenting the traditional dwellings to the scientific world and to create datafor conservation studies. The result of the study; it is expected that it willprevent new designs which contradictory designs or imitative thecharacteristics of traditional housing in the neighborhood and will correctlyconvey the characteristics of structural elements and construction techniquesto the next generations.