SUFİLERİN HAC YOLCULUĞU

Abstract

Hac yolculuğuna dair farklı bakış açıları olan sufilerin, bu emri keşfe ulaşma için bedeni yolculuklardan sayanları arasında ömürlerinde bir ya da birkaç defa hacca gidenler olduğu gibi, seyyah derviş olarak adlandırılanların neredeyse hayatlarının tamamını yollarda geçirdikleri görülmektedir. Farklı mihverler doğrultusunda seçtikleri güzergâhlarda kendilerine mahsus bir âdâba dönüştürerek zaruri ziyaretlerle gerçekleştirdikleri bu uzun yolculukların birçoğunun hac merkezli olduğu anlaşılır. Öte yandan tasavvuf dünyasını içine alan coğrafyaları gören ve hacı payesiyle şereflenen bu sufilerin bir önder ve dahası bir halife olarak ülkelerine geri döndükleri, İslam’ın bakir kıtalara hacdan dönen mutasavvıflar aracılığıyla taşındığı bilinmektedir. Bu güzide toplulukların yol haritaları, çeşitli şehirlerde kaldıkları dergâh ve tekkeleri, menâzil ve mesirlerine işaret eden bu çalışma, Sufilerin İslam’ın merkez şehirlerinin tamamını içine alan baş döndürücü yolculuklarına değinmektedir. Tasavvuf ehlinin hac rotalarını sınıflandırarak incelemeye çalıştığımız bu makale, güzergâhlarda yaşanan sıkıntıların bazıları üzerinde dururken Sufilerin hac tarihi içerisindeki müstesna yerlerini anlatmaktadır. Bu araştırmada tarihi sıra ve öncelikli coğrafyalar gözetilmiş olup, sufilerin güzergâhları üzerinde yer alan ve İslam medeniyetinin merkez şehirleri olarak kabul edilen Şam, Bağdat, Kahire, Kudüs, İstanbul gibi kentlerdeki ikametleri ele alınmıştır. Çok çeşitli kara ve deniz güzergâhlarını kullanarak kutsal topraklara varan sufilerin bu meşakkatli seferleri Horasan-İran, Kafkaslar-Orta Asya, Hind-Sind alt kıtası, Balkanlar-Anadolu ve son olarak da Afrika güzergâhı sırasıyla işlenmiştir.

Sufis have different perspectives on pilgrimage; it is known that among those who consider as hajj was a body-journey went to hajj one or two times in their entire life, also those who is called traveller-dervish (seyyah-derviş) spent their whole life on the roads. It is seen that those long journeys are hajj-centered. Moreover, it is understood that this journey is necessary for Sufi leaders who are being honored as hadji, who are back to their countries as a supremo moreover as khalife who sees geographies which contain Sufi world. This study underpins route maps of these chosen people, dergahs and tekkes which they stayed, their menâzils and mesiras. In addition, it adverts their vertiginousunique journeys which contain the central cities of Islam. This paper seeks to explore Sufi pilgrimage routes and points out their places in hajj history by deliberating some distresses of that sufis lived. This paper givese priority historical dates and preferred geographies, and discussed their diverse residences, including Damascus, Baghdad, Cairo and İstanbul during their journeys to holy lands using different earth and sea routes, such as Horasan-Iran, Caucasians, Middle Asia, Hind-Sindh subcontinent, Balkans-Anatolia and lastly Africa.