TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu
Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12514/1836
Browse
Recent Submissions
Article Citation - WoS: 1Effect of Different Sowing Time on Yield and Yield Components of Lentil (Lens Culinaris Medic.) Varieties in Mardin Kiziltepe Conditions(Univ Namik Kemal, 2014) Dogan, Y.; Doğan, Yusuf; Togay, Y.; Togay, N.; 06.02. Department of Plant Protection / Bitki Koruma Bölümü; 06. Faculty of Agricultural Sciences and Technologies in Kızıltepe / Kızıltepe Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu ÜniversitesiThe aim of this work is to determine the most suitable sowing date for lentil in Mardin Kiziltepe conditions. Three cultivars of lentil (Firat-87, Sakar andYerli Kirmizi) were sown at three different sowing dates (November 10, 25 and 10 December). The trial was conducted in the experimental fields of Kiziltepe Vocational High School of Mardin Artuklu University by using split plots in randomized factorial blocks design with the three replicates in years of 2011-12 and 2012-13. Experiment was established as main plots and sowing times treatments as split plots. Effects of sowing dates on plant height, first pod height, numbers of pod per plant and numbers of seed per plant, numbers of seed per pod, 1000 grain weight, grain yield, harvest index and biological yield were investigated for three cultivars. According to the two years results; effects of varieties and sowing time on the yield and yield components of lentil were obtained significantly. While the highest grain yield per area was obtained at the Sakar cultivar as 237.48kg/da and 210.34 kg/da, the lowest grain yield per area was obtained at the Yerli Kirmizi cultivar as 164.07 kg/da and 148.22 kg/da in years of 2011-12 and 2012-13 respectively. The most suitable sowing time was determined with November 25 in Mardin conditions.Article Citation - WoS: 1Problems Facing Teaching of Arabic in Turkey(Cumhuriyet Univ, Fac theology, 2013) Dogan, Yusuf; Doğan, Yusuf; Aydin, Tahirhan; Aydın, Tahirhan; 06.02. Department of Plant Protection / Bitki Koruma Bölümü; 02.02. Department of Arabic Language and Literature / Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 06. Faculty of Agricultural Sciences and Technologies in Kızıltepe / Kızıltepe Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu ÜniversitesiThis article deals with problems encountered in teaching of Arabic language in Turkey. The problems are discussed in different categories after detailing on the importance of Arabic, the goals in teaching of Arabic, and the institutions where Arabic is taught. The problems are sometimes caused by the perspective Arabic is viewed from and sometimes by the inadequacy and unsuitability of method(s) employed by instructors. Structural differences between Arabic and Turkish languages, lack of tools-equipment, misquotation of Arabic words borrowed into Turkish, lack of proficiency of grammar in the first language, planning problems with curriculum, and unsuitability of learning environment are the problems discussed in this article.Article Citation - WoS: 2Citation - Scopus: 2The Church of Virgin at Amida and the Martyrium at Constantia: Two Monumental Centralised Churches in Late Antique Northern Mesopotamia(Mersin University, 2013) Keser-Kayaalp, E.; Keser Kayaalp, Elif; 02.11. Department of History of Art / Sanat Tarihi Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu ÜniversitesiLate Antique Northern Mesopotamia, which was situated at the eastern edge of the Byzantine Empire, was dotted with important cities such as Edessa (Urfa), Anastasiopolis (Dara), Amida (Diyarbakir), Martryropolis (Silvan), Constantia (Viranşehir) and Nisibis (Nusaybin). These cities were wealthy and highly cosmopolitan. As a result, the region had a sophisticated architecture which was by no means inferior to that found in other parts of the Byzantine Empire. This article deals with two monumental centralised churches in Northern Mesopotamia, namely the Church of the Virgin at Amida and the Octagon at Constantia. It concentrates firstly on the Church of the Virgin, which is an aisled-tetraconch church, a familiar plan type repeated in different parts of the Empire, and secondly on the Octagon at Constantia which has some unique features but shares the ambulatory design, long eastern chamber, use of materials and the monumentality with the aisled-tetraconch at Amida. By contextualising these two churches together, which has not been done in the past, this paper sheds further light on these neglected structures and reconsiders their reconstructions, dating, dedications and possible prototypes.Article The Theory of Idjma and Effect of Baqillani(Sakarya Univ, 2014) Nas, Taha; Nas, Taha; 05.01. Department of Basic Islamic Sciences / Temel İslam Bilimleri Bölümü; 05. Faculty of Islamic Sciences / İslami İlimleri Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu ÜniversitesiIn this article, the idjma theory of Baqillani, one of the methodists from the early period, is examined by taking into account considering his views in relation to the views of his two predecessors: Methodists Shafii and Cassas and his two successors: Methodist Cuwayni and Ghazzali. By doing that, the development of idjma in its formative period has been presented. After Cassas who is a Hanefi methodist Baqillani is the first mutakallim methodist dealing with idjma in great length and defining it. He also discusses the possibility of the ralisation of idjma and argued it was possible. He said it was constant at the begining and expressed that the arguments of those who deny the posibilities and establishment were not valid. He said that the evidences forthe validity of Idjma are not rational but sciriptural. In this context, he prove his case by gathering some verses from Quran which share the same meaning with hadiths. Additionally, he analysed the conditions of occurence of the Idjma, the areas where it is valid and some other secondary cases related to that issue.Article Segmantasyon yapmadan patolojik kalp sesi kayıtlarının tespiti için bir örüntü sınıflandırma algoritması(DÜMF Mühendislik Dergisi, 2019) Yıldız, Abdulnasır; Zan, HasanBu çalışmada, altı adet veri bankasından alınan kalp sesi kayıtlarına segmentasyon uygulamadan k-En Küçük Komşuluk (kNN), Destek Vektör Makinesi (DVM) ve sınıflandırıcı metotları topluluğu kullanarak sınıflandırmaya yarayan bir algoritma geliştirilmesi amaçlanmıştır. Altı aşamadan oluşan algoritmanın ilk aşaması olan Önişlem aşamasında sinyaller sivri uçlarından arındırılmış ve ardından normalize edilmiştir. İkinci aşama olan Özellik çıkarma–1 aşamasında, sinyalin çeşitli zaman ve frekans özellikleri çıkarılarak üçüncü aşamadaki veri bankası sınıflandırıcının eğitilmesinde ve test edilmesinde kullanılmıştır. Üçüncü aşama olan veri bankası sınıflandırması aşamasında, her veri bankası oluşturulurken kullanılan cihazların, kayıt yeri ve ortamının farklılığının negatif etkilerini azaltmak ve her veri bankası için farklı özellikler ile sınıflandırıcılar kullanmak amacıyla kalp sesi kayıtları veri bankalarına göre sınıflandırılmıştır. Dördüncü aşama olan Özellik Çıkarma-2 aşamasında veri bankalarına göre sınıflandırılan sinyallerin yine çeşitli zaman ve zaman-frekans özellikleri çıkarılmıştır. Beşinci aşamada her veri bankası için 3 farklı sınıflandırıcı (kNN, DVM ve sınıflandırıcı topluluğu) kullanılarak kayıtlar sınıflandırılmıştır. Algoritmanın son aşaması olan Oylama aşamasında, nihai sınıflandırma başarımını arttırmak amacıyla her kayıt için 3 farklı sınıflandırıcının çıkışları belli kurallara göre oylanarak kaydın sınıfı (patolojik veya normal) belirlenmiştir. Beşli çapraz doğrulama kullanılarak eğitilen ve test (tanı testi) edilen algoritmanın performansı ölçülürken doğruluk, duyarlılık, özgüllük, pozitif ve negatif yorum gücü ile ROC grafiğinin altında kalan alan gibi parametreler kullanılmıştır. En iyi performans sonuçları doğruluk: %94.28, duyarlılık: %87.97, özgüllük: %87.97, pozitif yorum gücü: %84.78, negatif yorum gücü: %96.86 ve ROC eğrisi altında kalan alan: 0.919 şeklinde elde edildi. Elde edilen bu değerler daha önceki çalışmalar ile kıyaslandığında algoritmanın oldukça başarılı olduğu ve kalbin patolojik durumuna ilişkin uzman hekime ön tanı imkânı sunabileceği söylenebilir.Article Latest Remaining the Muslims (Moorish) in Andalusia Exile From Spain (1609-1614)(Dinbilimleri Akad Arastirma Merkezi, 2013) Bilgin, Feridun; Bilgin, Feridun; 02.14. Department of History / Tarih Bölümü; 02. Faculty of Letters / Edebiyat Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu ÜniversitesiAfter the Muslim conquest of Spain (93/711) the movement of Reconquista (reconquer spain) which is started by cristians, had important successes with the occupation of important Muslim cities such as Toledo (478/1085), Cordoba (634/1236) and Seville (646/1248). Because of this movement the Muslims of Andalus who were gradually losing their power lost altogether their military and political hegemony in Spain with the occupation of Granada (898/1492), the capital of the Nasrids. Some time later (905/1499) the church set up the Inquisition and Spanish rule in order that the Muslims (Moriscos) who had in their own fatherland been reduced to pariah status took up the Catholic religion. In the royal orders that were being published everything that had to do with Islam and Muslims was forbidden and the churches continued with their teaching and education activities and the Inquisition courts with their trials and persecutions in order to punish the "apostates". At the end of the processes of persuasion, persecution, deportation and punishment the belief that the Muslims who were forced to pretend were not sufficiently assimilated, that they kept their distance as regards integration into Christian society and that they made common cause with the enemies of Spain (Ottomans, France and North African dynasts) led to an event of mass exile (1018/1609) that can be characterised as the most merciless and immoral process of the seventeenth century. The exile (expulsion) not only dragged Spain into financial, social and economic chaos but also was a tragedy for the about 340.000 Muslims who were drived out by force from their homes and resulted in the loss of life of tens of thousands during the journey and in the areas where they settled.Article The Effect of Guiding Styles on Memorable Tourism Experiences, Satisfaction and Intention to Recommend(2025) Yüksel, Tuğba Arık; Altürk, A. Vahap; Aslan, RevşanTour guides are of pivotal importance within tourism sector, serving as essential intermediaries between tourists and the destination. The study aims to investigate the relationships between guiding styles, memorable tourism experiences, satisfaction, and intention to recommend. Despite the significance of the quiding styles of tour guides in shaping the tourist experienc3e, there is a paucity of research in this area. The study's methodology entailed the administration of questionnaires to a sample of domestic tourists over the age of 18 who had participated in guided tours between January and September 2024. A total of 401 questionnaires were deemed usable following a thorough data collection process that incorporated both face-to-face and online methodologies. The statistical package program was utilized to examine the available data, and regression analyses were implemented to ascertain the relationships between the variables. The results indicated that guiding styles have positive effects on memorable tourism experiences, satisfaction, and intention to recommend. On the other hand, memorable tourism experiences positively affect both tourist satisfaction and intention to recommend. Theoretical and managerial implications are provided.Article Neem Azal T/S’nin Badem Yaprak Arısı, Cimbex quadrimaculata (Müller, 1766) (Hymenoptera: Cimbicidae) Larvaları Üzerinde Beslenme Engelleyici Etkisinin Belirlenmesi(2025) Güral, Yunus; Koç, İbrahim; Topdemır, Aykut; Özgen, İnançBu çalışmada, badem yaprak arısı Cimbex quadrimaculata (Hymenoptera: Cimbicidae) larvalarına karşı Neem Azal T/S bitki ekstraktının laboratuvar koşullarında maksimum beslenme engelleyici indeks (AFI) değeri belirlenmiştir. Çalışmada, yaprak daldırma yöntemi uygulanmış ve ölçüm konsantrasyonları %0 (Kontrol), %0.8, %1.0, %1.2, %2, %4, %6, %8 ve %10 olarak belirlenmiştir. Ekstrakt, zararlının 3. ve 4. dönem larvalarına karşı uygulanmıştır. Ekstraktın farklı dozlarının anti beslenme indeksleri seçenekli ve seçeneksiz metoda göre hesaplanmış, veriler arasında farkın olup olmadığı Kruskal Wallis testi ile belirlenmiştir. Seçenekli ve seçeneksiz metotlar arasındaki farklar da istatistiki olarak Mann Whitney U testi ile belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, her iki larva döneminde de seçenekli ve seçeneksiz metotlar içerisinde en yüksek AFI değeri % 10 konsantrasyon için kaydedilmiştir. En düşük AFI değeri ise iki metotta da her iki larva döneminde en düşük konsantrasyon olan %0.8’lik dozda ve ve zararlının 4. larva döneminde belirlenmiştir. Ekstraktın konsantrasyonu arttıkça, C. quadrimaculata larvalarının daha az yaprak tükettiği saptanmıştır. Sonuç olarak, en yüksek AFI değerlerinin %8 ile %10’luk dozlarda gerçekleştiği, Neem Azal T/S’ın doz artışıyla birlikte etkililiğinin arttığı belirlenmiştir.Article Lice Ağzı Zazacasının Morfolojik Özellikleri(2025) Yıldız, PınarKürtçenin Kirmanckî (Zazaki) lehçesi üç temel ağıza ayrılmıştır: Kuzey ağzı (Tunceli, Koçgiri, Erzincan, Varto); merkez (Elazığ, Bingöl, Lice ve Silvan); güney ağzı (Siverek, Çermik, Çüngüş, Dicle, Eğil, Ergani, Adıyaman). Lice ağzı merkez ağzının içerisinde yer almaktadır. Ancak merkez ağzı da kendi içerisinde farklılıklar gösterir. Yani Lice ağzı birçok dilbilimsel özellik bakımından Elazığ ve Bingöl ağızlarından farklılık göstermektedir. Lice bölgesinde Kurmancca konuşan nüfusun hakimiyetinin bu bölgedeki Zaza ağzını da etkilediği açıktır. Bu çalışmamızda Lice ağzıyla yazılmış yazılı folklorik metinlerden faydalanarak bu ağzın genel bir morfolojik şemasını göstermeye çalışacağız. Bilhassa “isim, zamir, sıfat, zarf, edat ve fiil” gibi morfolojinin temel konuları çerçevesinde Lice ağzının morfolojik bir betimlemesini yapmaya çalışacağız. Yer yer bu ağzı standart yazı dili ile karşılaştırıp farklılıkları göstermeye çalışacağız. Yer yer ise bu ağzın kendi içerisindeki farklılıklarını ve ayırt edici özelliklerini göstermeye çalışacağız.Article Eyyûbîler Devrinde Hükümdar Kütüphaneleri ve Hasankeyf Eyyûbî Hükümdarı el-Melikü’l-Âdil Süleymân’ın Kütüphanesi(2025) Baluken, Yusufİki asırdan fazla hüküm süren Eyyûbîlerin Hasankeyf şubesi, Moğol istilâsından Osmanlı hâkimiyetine kadar süren periyotta bölge tarihinde başat rolü olan bir hanedan olarak karşımıza çıkmaktadır. Eyyûbîlerin Hasankeyf ve çevresine hâkim oldukları bu periyotta kültürel gelişmelerin yaşanmasına uygun bir zemin oluşmuştur. Yöneticiler kültürel ve ilmî faaliyetler için uygun mekânlar yaptırmışlardır. İnşâ edilen medreseler bünyesinde birçok âlim yetişmiş ve ilmi eserler kaleme alınmıştır. Her şeyden öte Eyyûbî meliklerinin bizzat kendileri ilimle iştigal ederek ilmî gelişmelere öncülük etmişler. Kendi hâkimiyetleri döneminde Hasankeyf’e gelen ilim adamlarını himaye edip teşvik etmeleri ilmî gelişmelere olumlu katkıda bulunmuştur. Bu dönemde yürütülen ilmî çalışmaların bir kısmı dinî ilimlerle ilgiliyken diğer bir kısmı da beşerî ve müspet ilimlere ilişkindir. Hasankeyf’te yürütülen ilmî faaliyetlerin sadece dinî ilimlerle sınırlı kalmayıp çok yönlü oluşu şehrin kalkınmasına da olumlu katkı sağlamıştır. Eyyûbîler döneminde hükümdarlara ait özel kütüphanelerin varlığına tarihi kayıtlarda rastlamaktayız. Kuruluş devrinin en önemli hükümdarı Selahaddîn Eyyûbî’den itibaren Eyyûbîlerin farklı bölgelerde yöneticilik yapan melikleri şahsî kütüphaneler oluşturmuştur. Hasankeyf Eyyûbî hükümdarları arasında ise el-Melikü’l-Âdil Süleymân (ö. 1424) entelektüel kişiliği ile dikkat çekmektedir. Hükümdarlığı süresince onun tarafından Hasankeyf’te oluşturulan kütüphane, zengin içeriğiyle şöhret bulmuştur. Bu kütüphaneden günümüze ulaşmış bazı örnekler üzerinden gerek içerik gerek de el yazma kitap sanatının geldiği düzeye ilişkin fikir sahibi olmak mümkündür.Article Alt Kutup Böbrek Taşlarının Tedavisinde Tek Kullanımlık ve Yeniden Kullanılabilir Üreteroskopların Sonuçlarının Karşılaştırılması(2025) Aktaş, Yasin; Tunçekin, Adem; Arslan, Erkan; Sağır, Süleyman; Tongal, ArdaAmaç: Böbrek taşı hastalığı, önemli bir sağlık sorunu olup bireylerin yaşam kalitesini büyük ölçüde etkiler. Böbrek taşlarının yaklaşık %30’u alt kutupta yer alır ve bu durum retrograd intrarenal cerrahi sırasında taşlara erişimde zorluklara neden olur. Alt kutup böbrek taşlarının cerrahi tedavisinde tek kullanımlık ve yeniden kullanılabilir üreterorenoskopların etkinliğini ve başarı oranlarını değerlendirmeyi; bu bulgulara dayanarak en iyi seçeneği belirlemeyi amaçladık. Gereç ve Yöntemler: Çalışmamıza, esnek üreterorenoskopi kullanılarak retrograd intrarenal cerrahi ile tedavi edilen alt kutup böbrek taşı olan hastalar dahil edildi. Hastalar, kullanılan üreterorenoskop tipine göre tek kullanımlık veya yeniden kullanılabilir esnek üreterorenoskop gruplarına ayrıldı. Elde edilen veriler bu iki grup arasında karşılaştırıldı. Bulgular: Çalışmamıza 34 erkek ve 27 kadın olmak üzere toplam 61 hasta dahil edildi. Tek kullanımlık grupta 34 hasta ve yeniden kullanılabilir grupta ise 27 hasta değerlendirildi. Yeniden kullanılabilir grupta ortanca taş boyutu 78.5 mm² (50.3–127.6) mm², tek kullanımlık grupta ise 125.3 mm² (56.5–201.1) mm² olarak bulundu. Gruplar arasında demografik özellikler, Clavien-Dindo skorları veya postoperatif komplikasyonlar açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark gözlenmedi (p>0,05). Tek kullanımlık grupta kusma, yeniden kullanılabilir gruba göre anlamlı ölçüde daha az sıklıkta gözlendi (p<0,05). Sonuç: Alt kutup böbrek taşlarının cerrahisinde esnek üreterorenoskoplar yaygın olarak kullanılır. Tek kullanımlık ve yeniden kullanılabilir esnek üreterorenoskoplar arasında seçim yaparken, maliyet ve kullanım kolaylığı dikkate alınmalıdır. Her iki üreterorenoskop tipinin avantajlarını karşılaştırmak ve daha güvenilir sonuçlar elde etmek için daha büyük serilere ve prospektif çalışmalara gereksinim duyulmaktadır.Article Cizre Hükûmeti İçin Meşru Zeminden Çıkmak: Cizre Mirzadelerinden (Mir III.) Şeref’in Sahte Evrak Kullanmakla Suçlanması(2025) Gumus, ErcanOsmanlı Devleti’nde evrakta sahtecilik vakalarına 16. yüzyıldan itibaren tesadüf edilmektedir. Kaynaklara yansıyan bu tür usulsüzlükler genellikle Divan ve Maliye kalemlerinde görevli kâtiplerce yapılmıştır. Sahteciliğin yaygın olduğu diplomatika türleri ferman ve berat gibi metinlerdi. Kâtiplerin işlediği bu suçlar farklı dönemlerde tespit edilmiş ve cezalandırma suretiyle engellenmeye çalışılmıştır. Ancak alınan tedbirler çoğu zaman işe yaramamış ve bu tür suistimallerin önü alınamamıştır. Osmanlı Devleti’nde evrakta sahtecilik iddiasının görüldüğü yerlerden biri Cizre idi. 16. yüzyılın sonlarında hükûmet sancak statüsünde idare edilen Cizre’de Han Abdaloğullarından Mir III. Şeref ile Mir Muhammed arasında gerçekleşen hâkimiyet mücadelesinde evrakta sahtecilik suçlaması dile getirilmişti. Mir Aziz’i devirip öldüren Mir Şeref’in Osmanlı merkezinde kabul görmemesi sonucu yerine kardeşi Mir Muhammed atanmıştı. Mir III. Şeref’in ise bu durumu kabullenmeyerek başa geçmek için sahte evraklar düzenlediği iddia edilmişti. Bu dönemde Mir III. Şeref’in Dersaadet’te devlet yönetimindeki bazı görevliler vasıtasıyla iki sahte ferman düzenlettiği ileri sürülmüştü. Bunlardan ilki kardeşi Mir Muhammed’in katline dairdi. Sarı Ali adlı kâtip tarafından hazırlanan bu belgenin sahte olduğu tespit edilmişti. Ayrıca sahte belgeyi düzenleyen Kâtip Sarı Ali, eli kesilmek suretiyle cezalandırılmıştı. İkinci sahte belge ise Cizre Beyliği’nin Mir III. Şeref’e verildiği hakkındaydı. Osmanlı payitahtı her iki belgenin de sahte olduğunu ilam etmiş ve bunların bir keseye konularak mühürlenip başkente gönderilmesini istemişti. Çevre eyalet valilerine de Cizre Beyliği’nin Mir Muhammed’e verildiği sıklıkla bildirilmişti. Bu çalışmada Cizre’de hâkimiyet mücadelesine tutuşan Han Abdaloğullarından Mir III. Şeref ile kardeşi Mir Muhammed arasındaki mücadelede girişilen evrakta sahtecilik ve bu olgunun Osmanlı yönetimindeki tezahürleri üzerinde durulmuştur.Article Bilinçaltı Reklam Algısının Müşteri Sadakati Üzerindeki Etkisi(2025) Korkutan, Mümtaz; Ayaz, GülşahBu çalışmanın temel amacı, kamu ve özel bankaların kullanıcıları arasında bilinçaltı reklam algılarının müşteri sadakati üzerindeki etkisini incelemektir. Ayrıca, araştırma, bilinçaltı reklam algılarının ve müşteri sadakati düzeylerinin, katılımcıların demografik özelliklerine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Veriler, yaygın olarak kullanılan nicel bir araştırma aracı olan anket yöntemiyle 520 gönüllü banka kullanıcısından toplanmıştır. Veriler, SPSS 24.00 yazılımı kullanılarak regresyon analizi, bağımsız örneklem t-testleri ve ANOVA gibi parametrik istatistiksel yöntemlerle analiz edilmiştir. Regresyon analizinden elde edilen bulgular, bilinçaltı reklam algısının müşteri sadakati üzerinde anlamlı bir etkisi olduğunu göstermektedir. Ayrıca, demografik değişkenlerin analizi, katılımcıların banka uygulama tercihleri, eğitim durumları ve banka kategorisi seçimleri ile bilinçaltı reklam algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler bulunduğunu ortaya koymaktadır. Benzer şekilde, katılımcıların yaşı, eğitim düzeyi ve banka kategorisi tercihleri ile bankaya olan sadakatleri arasında da anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Sonuç olarak, bu çalışma, bilinçaltı reklamların müşteri sadakatine önemli ölçüde katkıda bulunduğunu ve sadakat seviyelerinin demografik faktörlere bağlı olarak değişebileceğini göstermektedir. Bulgular, bankacılık sektöründe müşteri sadakati stratejilerinin geliştirilmesine yönelik değerli bilgiler sunmaktadır.Other 6 Şubat Depremleri Sonrası Karanlık (Dark) Turizm Adıyaman İçin Kurtarıcı Olabilir mi?(2025) Harman, Serhat; Uzut, Sultan6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye’de meydana gelen ve asrın felaketi olarak nitelendirilen depremler, 11 ilde ciddi can ve mal kayıplarına yol açmıştır. Depremlerden etkilenen iller arasında Adıyaman da yer almaktadır. Depremler öncesinde, GAP turları kapsamında turistik bir destinasyon olarak değerlendirilen Adıyaman, sahip olduğu tarihi, kültürel ve dini değerler ile ziyaretçi talebi görmekteydi. Yaşanan felaketin ardından ekonomik ve sosyal anlamda çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalan ilde, turistik talep yönünden de belirgin bir düşüş yaşanmıştır. Mevcut turizm potansiyelinin çeşitlendirilerek ekonomik ve sosyal toparlanma sürecine katkı sağlayabileceği düşüncesinden hareketle gerçekleştirilen çalışmanın temel amacı, deprem felaketi sonrası karanlık (dark) turizmin Adıyaman için bir çıkış noktası olup olamayacağını irdelemektir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılarak, depremler nedeniyle meydana gelen yıkım ve kayıpların karanlık turizm arzı kapsamında, toparlanma sürecine etkisi değerlendirilmektedir. Ayrıca, karanlık turizm çerçevesinde, il özelinde olası arz unsurlarının etkin sunumu konusunda paydaşlara yönelik öneriler geliştirilmektedir.Article Kâsımî'nin Tefsirinde Kitâb-ı Mukaddes Nakillerine Yaklaşımı(2025) Kaplan, Abdurrahimİsrâiliyat, Yahudilik, Hristiyanlık gibi diğer din ve kültürlerden etkilenerek nakledilen rivayet türü malzemelerdir. Kur’ân’ın Kitâb-ı Mukaddes’e atıfta bulunması ve sahabenin Medine’de Yahudi halkıyla etkileşimi gibi pek çok durum, Müslümanların Yahudilik, Hristiyanlık ve diğer din ve kültürlerin kaynaklarından yararlanmasına sebep olmuştur. Erken dönem müfessirleri, bu rivayetleri herhangi bir tasnife tabi tutmadan eserlerine almışlardır. Klasik tefsirlerde ise benzer bir yöntem uygulanmış, ancak erken dönemden farklı olarak sadece isnadın zayıf olabileceğine dair uyarılarda bulunulmuştur. Çağdaş dönem müfessirleri ise tarihî olaylar, peygamber kıssaları, ahlakî ve dinî konularda İslâm’ın temel ilkeleriyle çelişebilecek isrâîliyyât türü bilgiler yerine, Kitâb-ı Mukaddes’ten yararlanmayı tercih etmişlerdir. Bu yöntem, İslâm inanç ve uygulamalarına aykırı birçok isrâili bilginin tefsirlerden çıkarılmasını sağlamak ve nakledilen bilgilerin doğruluk derecesini artırmak amacıyla benimsenmiştir. Çağdaş dönemde isrâîliyyât türü rivayetlere alternatif olarak Kitâb-ı Mukaddes nakillerini tercih eden müelliflerden biri, Mehâsinü’t-Te’vîl adlı eserin yazarı Cemâleddîn el- Kâsımî (1866-1914)’dir. Kâsımî’nin eserini değerli kılan en önemli özelliklerden biri, İslâm’ın temel ilkeleriyle çelişebilecek isrâîliyyât türü bilgiler yerine Kitâb-ı Mukaddes’ten yararlanmayı tercih etmesidir. Kâsımî’nin âyet tefsirlerinde, isrâîliyyât türü rivayetler yerine konuyla ilgili Kitâb-ı Mukaddes’ten istişhatta bulunması, onu bu alanda önemli bir konuma getirmiştir. Bu çalışmada, Kâsımî’nin Kitâb-ı Mukaddes nakillerine bakışı, bu bilgileri nakletme amacı, Kitâb-ı Mukaddes’e dair anlayışı ve nakil sınırları üzerinde durulmuştur. Kâsımî’nin bazı yerlerde Kitâb-ı Mukaddes’ten sayfalarca alıntı yapması, aynı konuya dair Tevrat, İncil ve diğer Yahudi kaynaklarından faydalanması, İsrâîliyyât rivayetlerine alternatif olarak Kitâb-ı Mukaddes nakillerini bir yöntem olarak benimsediğini ve bu yöntemi eserine başarılı bir şekilde yansıttığını göstermektedir. Bu çalışma sonucunda, tefsir kaynaklarında isrâîliyyât rivayetleri yerine Kitâb-ı Mukaddes nakillerinin kullanımının daha yararlı olabileceği düşüncesi ortaya çıkmıştır.Article Mu‘tezilî Usulcü Hâkim el-Cüşemî’nin Nesih Anlayışı(2025) Akan, YasinHicrî ilk beş asırda kaleme alınan fıkıh usulü eserleri, fıkıh usulünün erken dönem ilmî tariklerini, ekollere ait düşüncenin oluşumunu, gelişimini ve yer yer değişimini tespit etmede oldukça önemlidir. Hâkim el-Cüşemî’nin (öl. 494/1101) eserleri bu anlamda Mu‘tezilî düşüncenin takip edilmesi noktasında önemli kaynaklar arasında yer almaktadır. Cüşemî hicrî beşinci asırda yaşamış ve öğrenimini dönemin önemli ilim merkezlerinden Beyhak ve Nîşâbur’da tamamlamıştır. Bunun yanı sıra Cüşemî, Mu‘tezile ve Zeydiyye ekollerinin önde gelen düşünürlerinden dersler almış ve kıymetli eserler ortaya koymuştur. Cüşemî hakkında yapılan çalışmalarda onun fıkıhta Zeydî, kelamda Mu‘tezilî olduğu yönündeki yaygın kanaat tutarlıdır. Bunun yanı sıra bazı detay meselelerde Zeydî usul âlimlerini takip etmekle beraber fıkıh usulüne dair ele aldığı birçok meselede Mu‘tezilî geleneğin bir takipçisi olduğu görülmektedir. Dinî disiplinlerin birçoğunda konu edilen nesih gibi teknik bir meselede Cüşemî’nin görüşlerinin ortaya konulması Mu‘tezilî düşüncenin anlaşılması yolunda kayda değer bir adımdır. Bu çalışmada Cüşemî’nin nesih anlayışı ortaya konulurken temelde kendi eserleri ve konuya dair ekolün diğer kaynaklarına müracaat edilmiştir. Yer yer alana dair diğer klasik ve modern çalışmalara da başvurulmuştur. Cüşemî, neshe dair ele aldığı birçok meseleyi incelerken literatürdeki tartışmalı meselelere, tartışmanın taraflarına ve Mu‘tezilî geleneğin konuya dair görüş ve değerlendirmelerine yer vermiştir. Mu‘tezilî düşüncenin takipçisi olan Cüşemî, ekolün fıkıh usulü geleneğini büyük ölçüde Ebû Ali el-Cübbâî (öl. 303/916), Ebû Hâşim el-Cübbâî (öl. 321/933), Ebü’l-Hasan el-Kerhî (öl. 340/952), Ebû Abdullah el-Basrî (öl. 369/979-80) ve Kâdî Abdülcebbâr (öl. 415/1025) üzerinden takip etmiştir. Cüşemî, nesih konusuyla ilgili neshin tanımı, neshin delilleri ve neshe konu olan şerՙî hükme dair tartışmaları konu edinmiştir. Söz konusu bu meseleler hakkında Mu‘tezilî geleneğin görüşünü ortaya koyarak ekol içerisindeki tartışmalara yer vermiş ve savunduğu görüşün temellendirmesini de yapmıştır.Article Afrika İnsan Hakları Sisteminde Yerli Halkların Toprak Talepleri: Endorois (2010) ve Ogiek (2017 & 2023) Kararlarının Karşılaştırılması(2025) Sapmaz, HandeAfrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesinin 2023 Ogiek kararı, bölgesel bir yargı organı tarafından yerli halkların lehine ilk kez alındığı için emsal teşkil etmektedir. Kararın bu niteliği, çalışmanın Kenya’daki yerli halkların toprak taleplerinin Afrika İnsan Hakları Sisteminin ana aktörleri tarafından nasıl yönetildiği ve sistemde yerli halkların toprak taleplerine ilişkin nasıl bir tutum değişikliği yaşandığı sorularına cevap aramasına neden olmuştur. Çalışma, birincil ve ikincil kaynaklardan yararlanarak konuya ilişkin hukuki kararları analiz eden nitel araştırma yöntemini kullanmaktadır. Çalışmada Sistemde yerli halkların toprak taleplerine olan yaklaşımı gösteren kararlar kapsamında (Afrika Mahkemesinin/Afrika Komisyonunun) Endorois ve Ogiek kararları karşılaştırılmaktadır. Sonuç olarak Endorois (2010) ve Ogiek (2017&2023) kararlarının benzer yönleri; hukuki dayanakları ve yükümlülükler şeklindedir. Kararların farklı yönleri; kararı veren aktör, tazminat kararının nicel olarak verilmesi, vurgulanan haklar olmak üzere sıralanabilmektedir. Neticede her bir karar ilgili yerli halkın koşullarına göre alınsa da Afrika’da yerli halkların toprak haklarına ilişkin mülkiyet hakkının kolektif bir hak olarak değerlendirilmesine ilişkin tutumun güçlendiği saptanmaktadır. Ayrıca yerli halkların haklarına ilişkin insan hakları sisteminde alınabilecek aksiyonların ilgili devlet hükûmetlerine karşı tazminat kararı almak yönünde yoğunlaştığı fark edilmektedir.Article Anxiety Level of Parents of Children Admitted to the Paediatric Intensive Care Unit(2025) Bütün, Ahmet; Akıncı, NurkanThe aim of this study was to identify the anxiety level of parents of children admitted to the paediatric intensive care unit (PICU) and to identify related factors that contribute to increased parental anxiety. This study is a descriptive cross-sectional study. The population of the study consisted of parents of children aged 1-18 years who were hospitalized in the PICU. A total of 256 parents participated in the study. Data were collected between 6 May 2024 and 10 June 2024. Of the parents, 75.80% (n=194) were female, 41.40% (n=106) were between the ages of 26-35, and 82% (n=210) were married. Additionally, 56.2% (n=144) of the parents found the appearance of the intensive care unit frightening. 59% (n=151) of parents reported being affected by the procedures and devices applied to the child. The question regarding the ability of parents to accompany their children was answered “yes” by 48.80% (n=125), by 8.60% (n=22) “no”, and by 42.60% (n=109) as “partially”. According to Beck's anxiety scores, 33.40% (n=87) of the parents had minimal anxiety, 27.30% (n=71) had severe anxiety, 24.90% (n=65) had moderate anxiety, and 14.40% (n=37) had mild anxiety symptoms. Parents should be supported during their hospital stay, provide information regarding what happening in the PICU, helping to manage their stress, and offering services to manage parents' fears and concerns. Paediatric nurses have a major role in the development of coping behaviours of parents of hospitalized children.Article Erdelan Emirleri, Şiilik ve Şeyhilik: Emanullah Han-i Sânî Örneği(2025) Vali, Shahab; Tarduş, İbrahimİslam dininin iki ana mezhebinden biri olan İsnâaşeriyye-On İki İmamlı Şiilik mezhebi Kürtlerin Müslümanlaşmasıyla birlikte, yani hicri birinci yüzyıldan itibaren bazı Kürt bölgelerinde yayılmaya ve kabul görmeye başladı. Kürt emirlikleri arasında bu mezhebin en çok kabul gördüğü emirlik, yedi yüz sene boyunca geniş bir coğrafyada hüküm sürmüş olan Erdelan Emirliğidir. Tarihi kaynakların kaydettiği verilere dayanarak Erdelan emirlerinin birçoğunun bu mezhebe bağlı oldukları ve bu inancı benimsediklerini söylemek mümkün görünmektedir. Her ne kadar Erdelan emirlerinin Şiileşme tarihi hakkında kesin bir bilgi vermek mümkün olmasa da, son Erdelan emir/valisi olan Gulam Şah Han lakaplı Emanullah Han-i Sânî’nin Şii olduğu ve bir Şii olarak vefat ettiğine kesin gözüyle bakılabilir. Bu makalenin amacı Erdelan emirleri ve onların inançlarını genel olarak değerlendirdikten sonra özellikle son emir olan Emanullah Han’ın Şiiliği ve 19. yüzyıldan itibaren İran’da yaygınlaşan bâtıni bir Şii düşünce ekolü olan Şeyhiliğini incelemektir. Bu amaçla çalışmamızda Erdelan Emirliğinin tarihi genel olarak incelendikten sonra, emirlik yöneticilerinin bağlı oldukları inanç/mezhepler hakkında bilgi verilecek ve son olarak sözkonusu emirliğin son valisi Emanullah Han-i Sani’nin Şiiliği/Şeyhiliği özellikle daha önce araştırma konusu olmayan kaynaklar arcılığıyla incelenecektir.Article Modern Zaza Edebiyatında Aleviliğin Etkisi(2025) Akman, İlyasHer millette olduğu gibi Zaza halkı arasında da dinî inanç noktasında farklılıklar söz konusudur. Zazaların yaklaşık olarak yarısı Alevi yarısı da Sünni mezhebine bağlıdır. Tunceli ili ile İmranlı, Zara, Tercan, Çayırlı, Üzümlü, Varto, Yedisu, Kiğı, Yayladere, Hınıs, Karakoçan, Şiran, Sarız, Develi, Zara, Kangal, Ulaş, Divriği, Tekman, Çat, Göle, Selim ilçelerinde yaşayan Zazaların çoğunluğu Alevilik inancına mensuptur. Zazaca yazan yazarlara bakıldığında da aşağı yukarı benzer bir tablo ile karşılaşılır. Yani Zaza yazarlarının yaklaşık yarısı Alevi yarısı da Sünni topluluğa mensupturlar. Bu durum da edebî eserlerin içeriğine doğrudan etki eder. Alevi Zaza yazarların eserlerine bakıldığında Alevilik inancına fazlasıyla yer verildiği görülür. Alevilik inancı ülkedeki dominant ve yaygın inanç olmadığından Alevi yazarlar inançlarının geleceğini tehlike altında görüyorlar. Bu nedenle kaleme aldıkları romanlarda, hikâyelerde, şiirlerde inançlarına dair birçok unsura yer verirler. Öyle ki Aleviliğe dair hiçbir bilgiye sahip olmayan herhangi bir okur sadece Alevi Zaza yazarların eserlerini okuyarak Alevilik inancı hakkında kapsamlı bilgi sahibi olabilir. Bu eserlerde Alevilik inancının ritüelleri, dinî şahsiyetleri, tarihî hadiseler ile Alevi toplumunun sosyal örgütlenme biçimi başta olmak üzere birçok konuya yer verilir. Bunun doğal sonucu olarak eserlerde Kerbela, On İki İmam orucu, aşure, musahiplik, pirlik, ikrar, güneş duası, düşkünlük, Gağan bayramı, gülbank gibi konular ile Hızır, Düzgün (Duzgin) Baba, Munzur (Mızur) Baba, Goşkar (Koşkar) Baba, Pir Sultan Abdal, Heser (Şeker) Baba, Tujik (Sultan) Baba, Babamansurlu Seyid Nesimi ve Celal Abbas gibi dinî şahsiyetlerle karşılaşılır. Bu çalışmada, söz konusu konu ve kişilerin Zazaca yazılmış olan roman, hikâye ve şiir kitaplarında kendilerine nasıl yer buldukları ortaya konulmaya çalışılmıştır.
