Anlatı Şemaları Aracılığıyla Kürk Mantolu Madonna’da Anlatı İzlemlerinin Göstergebilimsel Bir Gözlemi

Abstract

Bu çalışma, göstergebilim kuramını ve Türk edebiyatını Sabahattin Ali’nin en tanınmış eserlerinden, Kürk Mantolu Madonna üstünde bir uygulamada birleştirmektedir. Çağdaş göstergebilim temellerini C. S. Peirce ve Ferdinand de Saussure’den alır. Bu iki filozofun görüşlerinden birçok göstergebilim dalı türemiştir ve bunlardan biri de A. J. Greimas’ın öncülüğünde, anlatısal yapıları ortaya çıkarmakla ve yazınsal eserlerin anlamlandırılmasıyla ilgilenen yazınsal-anlatısal göstergebilim dalıdır. Yazınsal göstergebilim bir anlatının, söylemsel, anlatısal ve derin yapı olmak üzere üç düzeyde incelenmesi gerektiği fikrini varsayar. Buna bağlı olarak, bu çalışmanın birincil amacı, yazınsal göstergebilimin çözümleme aygıtlarından biri olan anlatı şemalarını kullanarak Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna romanının anlatısal düzenini ortaya çıkarmaktır. Bunu yapmanın söz konusu romandaki ana aktörlerin anlatı izlemleri hakkında açık bilgiler vereceğine inanılmaktadır. Bu aktörler sırasıyla isimsiz anlatıcı, Raif Efendi, Maria Puder ve Raif Efendi’nin ailesidir ve hepsinin anlatı içinde ulaşmak istediği kendi hedefleri vardır. Buna bağlı olarak, bu aktörlerin anlatı izlemlerini ortaya çıkarmak, göstergebilimsel bakış açısıyla bir edebi eserin anlatı düzeyi incelemesinin netleştirilmesine de yardımcı olacaktır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, çalışmadaki göstergebilimsel yönteme dair bilgi verilmiştir, ikinci kısımda ise romanın anlatı düzeyi incelemesi yer almaktadır. Son olarak sonuç bölümünde romanın anlatı düzenine yönelik elde edilen bilgiler ‘zamansal hiyerarşi ve anlatı izlemleri arasındaki ilişkiler’, ‘bilişsel göndericiler’, ‘başarı ve başarısızlıkla biten izlemler’ ve ‘izlemler arasında köprü kuran anahtar olaylar’ başlıkları altında tartışılmıştır. Bu çalışmanın okuyucuların üç noktayı kavramada yardımcı olacağına inanılmaktadır: Sabahattin Ali’nin kurgu oluşturmadaki yazarlık becerisi, Kürk Mantolu Madonna’nın yapısal durumu ve son olarak yazınsal göstergebilim yaklaşımının muhtemel bir uygulaması.