Alevi Vatandaşların Ortaokul ve Liselerde Okutulan Dkab Dersine İlişkin Görüşleri (Diyarbakır Örneği)

Abstract

Din eğitim-öğretiminin esas ve nihai hedefi, herhangi bir dine/inanca mensup gruplara ve değişik yorumlara aynı/eşit düzlemde yer alarak, bireyleri dindarlaştırmaktan ziyade; din/inanç hususunda, hakiki düşünmelerini, yaşadıkları mevcut değer ve kültür çevrelerini anlayacak biçimde sağlam bir bilgi edinmelerine katkı sunmaktır. Bu bağlamda ortaokul ve liselerde okutulan zorunlu DKAB dersi ile Alevi-Sünni ayırımı gözetilmeden, tüm öğrencilerin dini, ahlaki ve kültürel konularda bilgi edinmeleri amaçlanmaktadır. Bu bağlamda araştırmamız, Alevi vatandaşların ortaokul ve liselerde okutulan DKAB dersine ilişkin görüşleri ışığında, Alevi kesimlerin DKAB dersine dair fikirlerini ortaya çıkararak, bu husustaki problemlerin tespit edilmesi, makul çözümlerin bulunmasını hedeflemektedir. Araştırmamız giriş, iki bölüm, sonuç ve önerilerden oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmamızın konusunun ve probleminin ne olduğu, araştırmanın amacı, yöntemi; evren ve örneklem, verilerin toplanması, verilerin değerlendirilmesi ve analizi, ilgili çalışmalar ve araştırmanın önemi; sayıtlılar ve sınırlılıklar yer almaktadır. Araştırmanın birinci bölümünün ilk alt başlığında, Aleviliğin tanımı, kültürel boyutu; geleneksel inançları ile ibadet-adap-erkân anlayışları incelenmektedir. Araştırmanın ikinci alt başlığında Türkiye'de din eğitimi, DKAB dersleri ve Alevilik öğretiminin tarihsel süreci yer almaktadır. Araştırmanın üçüncü alt başlığında da DKAB derslerinde diğer mezhepler ve Alevilik öğretimi yer almaktadır. Araştırmanın ikinci bölümünde ise, katılımcılarla yapılan görüşmeler ve bunlara yönelik bulgu ve yorumlar yer alıp, son kısımda da araştırmadan tespit edilen sonuç ve önerilere yer verilmiştir. Bu araştırmanın evreni, 2023 yılında Diyarbakır ilinde ikamet eden Alevi vatandaşlar tarafından oluşmakta, örneklemimizde yer alan toplam 18 Alevi vatandaş ile yarı yapılandırılmış görüşme (mülakat) tekniği uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarında, ortaokul ve liselerde okutulan zorunlu DKAB dersine karşıtlığın Diyarbakır'daki Alevi vatandaşlar tarafından hususi bir kanaat olarak ortaya çıktığı belirlenmiştir. Ayrıca DKAB derslerinin yalnızca Sünni kesime seslendiği algısı ve bu derslerde Alevilikle ilgili konulara yeteri kadar yer verilmediği düşüncesi, bu derse dair negatif/olumsuz bir yaklaşımın var olmasında ki temel sebepler biçiminde tespit edilmiştir. Aynı zamanda Alevi vatandaşların ekseriyetle, evde öğrettikleri dini bilgileri, okulda DKAB derslerinde öğretilen dini bilgilere muhalif birer söylem gibi algıladıkları görülmüştür. Ayrıca Alevi kesimin çoğunluğunun, modernizmin etkisiyle birlikte değişen geleneksel din/inanç algısının seküler dünya görüşüne dönüştüğüne yönelik düşündükleri ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda Aleviliğe ilişkin konuların DKAB ders kitaplarında yer almasının, Alevi kesimin çoğunluğunun pozitif/olumlu yönde baktıklarını, yalnız yeterli bulmadıklarını, bu konuların ayrıntılı olarak yer almasını ve dersin Alevi kanaat önderleriyle birlikte verilmesini talep ettikleri belirlenmiştir.The main and ultimate goal of religious education is not to make individuals religious by placing groups belonging to any religion/belief and different interpretations on the same/equal plane, but to contribute to their true thinking about religion/belief and to provide them with a solid knowledge to understand the current value and cultural environment in which they live. In this context, the compulsory RCCE course taught in secondary and high schools aims to provide information on religious, moral and cultural issues to all students, regardless of Alevi-Sunni discrimination. In this context, our research aims to identify the problems in this regard and to find reasonable solutions by revealing the opinions of Alevi citizens in the light of the opinions of Alevi citizens about the RCRE course taught in secondary and high schools. Our research consists of an introduction, two chapters, conclusion and recommendations. In the introduction part, the subject and problem of our research, the aim of the research, the method, the population and sample, data collection, data evaluation and analysis, related studies and the importance of the research, assumptions and limitations are included. The first sub-heading of the first part of the study examines the definition of Alevism, its cultural dimension, traditional beliefs and worship-adap-erkan understanding. In the second sub-section, the historical process of religious education, RCCE courses and Alevism teaching in Turkey is analyzed. The second part of the study includes the interviews with the participants and the findings and interpretations of these interviews, and the final part includes the conclusions and recommendations of the research. The population of this research consists of Alevi citizens residing in Diyarbakır in 2023, and semi-structured interviews were conducted with a total of 18 Alevi citizens in our sample. The results of the study revealed that the opposition to the compulsory RCCE course taught in middle and high schools emerged as a private opinion among Alevi citizens in Diyarbakır. In addition, the perception that the RCCE lessons are only for Sunnis and the idea that Alevi issues are not sufficiently covered in these lessons were identified as the main reasons for the existence of a negative/negative approach to this course. At the same time, it has been observed that Alevi citizens often perceive the religious knowledge they are taught at home as a discourse that is in opposition to the religious knowledge taught in RCCE classes at school. At the same time, it has been determined that the majority of Alevis have a positive/positive view of the inclusion of Alevism-related topics in the RCCE textbooks, but they do not find it sufficient, and they demand that these topics should be included in detail and that Alevi opinion leaders should be included.