Hakkârili Nasturilerin Osmanlı Merkez Otoritesi İle İlişkileri

Abstract

Nasturi Kilisesinin patriklik merkezi, 16. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı Devleti’nin hâkimiyet sahasında yer almaya başlamıştır. Katolik misyonerlerin müdahalesi sonucu oluşan kilisedeki bölünme ile beraber Mar Şimun unvanlı Nasturi patrikleri, önce Diyarbakır’ı daha sonra Siirt’teki Mar Yakup Manastırı’nı ve 17. yüzyılın başından itibaren ise günümüz Hakkâri şehir merkezi yakınlarındaki Koçanis köyünü 20. yüzyılın başına kadar kalıcı ikametgâh (patriklik merkezi) olarak kullanmaya başladılar. Kabaca üç asır boyunca Osmanlı Devleti’nin hâkimiyet sahasında yer almasına rağmen Hakkâri Nasturi Kilisesinin ve mensupları olan Hakkârili Nasturilerin millet sistemi bağlamında Osmanlı merkez otoritesi ile ilişkilerinin ne düzeyde olduğu hususu literatürde tartışmalı bir konu başlığıdır. Bu çalışmanın amacı Hakkârili Nasturilerin Osmanlı merkez otoritesi ile ilişkilerini ve konu ile ilgili tartışmaları Osmanlı arşiv vesikaları üzerinden açıklığa kavuşturmaktırThe patriarchate center of the Nestorian Church began to take place under the rule of the Ottoman Empire from the beginning of the 16th century. Nestorian patriarchs with the title of Mar Şimun, together with the split in the church as a result of the intervention of Catholic missionaries, first settled in Diyarbakır, then the Mar Yakup Monastery in Siirt, and from the beginning of the 17th century, the village of Koçanis, which is located near today's Hakkari city center, as a permanent residence until the beginning of the 20th century. started to use it. Although it had been under the rule of the Ottoman Empire for almost three centuries, the level of relations between the Hakkari Nestorian Church and its members, the Nestorians of Hakkari, with the Ottoman central authority in the context of the millet system is a controversial topic in the literature. The aim of this study is to clarify the relations of the Nestorians of Hakkari with the Ottoman central authority and the discussions on the subject through Ottoman archive documents