Marksizm ve Ulusal Sorun

Abstract

19. yy.’dan başlayarak sosyal teoride milliyetçilik bahsi ciddi bir yer edinmiş, ulusal mücadelelerin tarihinden öz-yönetime kadar geniş bir spektrumda milliyetçilik ve ulusal sorun teorik tartışmaların konusu olmuştur. Sol ve sosyalist muhayyileyi besleyen Marksist teori içerisinde de ulusal soruna ilişkin tartışmalar yapılmış, millet-milliyet-milliyetçilik kavramları, ele alındıkları dönemin sosyolojik ve po- litik temayülleri de baz alınarak tartışmaya açılmıştır. Sosyalist teori içerisinde, bu yazıda kullanılacağı haliyle ulus ve ulusallık meselesi, temel savlarını, Marksist düşüncenin ilk eserlerinde ve Marx ve Engels’in yazılarında bulur. Ortodoks Marksist tutumdan post-Marksist düşünceye kadar genel çerçevede Marksizmin tüm çeşitlemelerini etkileyen külliyat içerisinde ulusal soruna yönelik anlamlı bir bütün bulmak zor olsa da bu sorunun Marx ve Engels tarafından alımlanış biçimi, bu yazıda ikiliden ayrı olarak değinilen Lenin ve Rosa Luxemburg’un konuya pratik zorunluluklar sebebiyle yaklaşım tarzları, Marksizm ve Ulusal Sorun baş- lığını doğurmuştur. Marksist düşüncenin kurucu savları üzerinden ulusal soruna değinmeye çalışmanın yanı sıra, konunun reel politik durum ile ilişkisi üzerinden de gelişen Marksist yaklaşıma ışık tutmaya çalışan yazı, temelde ulus-ulusallık-ulusal sorun problematiği şeklinde kayda geçirilen kavramların Marksist düşünce ve literatür içerisinde kavranış biçimlerine ışık tutmaya çalışmaktadır.