İslam/Türk devlet ve toplum geleneği nde renkler ve anlamları

Abstract

Birçok İ slam ve Türk devletlerinde renkler, politik ve toplumsal bir temsil unsuru olarak kullanılmış tır. Kaynaklar, dikkatle incelendiği zaman görülecektir ki, İslam ve Türk gelene ğinde renkler, çoğu zaman keyfi ve rastgele olmanın dış ında bilakis devletin ve o devlete ba ğlı toplumun bir ş ekilde aidiyet ve sembol unsuru olarak kullanılmış tır. Spesifik bir konu olması ve tarihi kaynaklarda da ğınık bulunması sebebiyle, İslam/Türk devlet ve toplumlarında köklü bir gelene ği ifade eden bu konu pek incelenmemiş veya yalnızca siyasi anlamları üzerinde durulmuş tur. Oysaki İslam/Türk toplumlarında renklerin yeri geldikçe sosyal, dini ve fikri anlamları da olduğunu, bazen bir iletiş im aracı olarak, bazen de yas, sevinç, samimiyet duygularını ifade etmek için kullanıldığını, uğur ya da uğursuzluk addedildiğini görmekteyiz. Bugün renklerle ilgili birçok alış kanlıklarımıza da temel te ş kil etmesi bakımından bu tarihsel gelene ğin aydınlatılması önem ta ş ımaktadır. Bu makalede, kaynaklar ış ığında, İslam/Türk devlet ve toplum anlayış ında renklerin ifade ettiği siyasi, toplumsal, manevi ve temsili anlamları üzerinde durulacaktır.

In all the Islamic and Turkish states and societies, colours have a special significance. When the sources are analyzed, we see that colours, in Islamic and Turkish state traditions, are generally used as symbolic element and are not simply arbitary. Because of being a specific matter and existing in a range of scattered historical sources, this topic, which has a long tradition in Islamic/Turkish state and society, hasn’t been emphasized enough and then only in political meanings. However we see that colours have in places social and intellectual meanings, even used as a communication tool. It is important to clarify this historical tradition because many of our habits about colours today are based on these. So, in this article I touch on the political, social, spiritual and representative meanings of colours in Islamic/Turkish states and socities in the light of the sources.