Dünden bugüne Türk dünyası destan anlatıcıları

Abstract

Kültürel bellekte saklanan veriler, geçmişten günümüze genetik bir kod aktarması şeklinde taşınmış ve sözlü kültürün zenginleşmesini sağlamıştır. Sözlü kültür ürünlerinin yazıya geçirilmeleriyle de gelecek nesillerin onlara erişebilmeleri mümkün kılınmıştır. Destanlar da sözlü kültürden yazılı kültüre transfer edilmiş toplumsal miraslar olmaları bakımından yaratıldığı ve yaşatıldığı çevrenin kültürel imkânlarını gözler önüne sermektedir. Destanın yaratılması kadar icra bağlamı çerçevesinde yaşatılmasının da önemine binaen destanların statik yapısını korumasında birincil önemi destan anlatıcıları almaktadır. Bu makalede, Türk boylarında “bahşı/baksı”, “akın”, “jırav”, “âşık”, “meddah” gibi adlandırmaları bulunan genel anlamıyla destan anlatıcılarının dünü ve bugünü ele alınacak, geleceğiyle ilgili öneriler sunulacaktır.

The data that are preserved in the cultural memory have been passed down from the past to the present like a genetic code. When the products of oral culture are committed to writing it is then possible for future generations to come into contact with them. Epics are a cultural heritage that has been transferred from oral to written culture and in this way make evident the cultural possibilities of the society in which they have been created and have been kept alive. Not only by creating these epics but also by keeping them alive in the context of recitation, the narrators are of primary importance for the preservation of a static structure of the epics. This article focuses on the past and present situation of the epic narrators who in Turkish communities are referred to as “bahshi/bakshi”, “akin”, “jirav”, “ashik” or “meddah” and presents suggestions as regards the future.