Orta çağ seyahatnameleri ve coğrafi eserlerine göre giyim kuşam geleneği (IX.-XV. yüzyıl)

Abstract

İnsanların en temel ihtiyaçlarından biri giyinmektir. Bu nedenle insanların giyim kuşamı geçmişten günümüze evrilerek devam eden bir durumdur. Tarihi süreçlere bakıldığında ilk zamanlarda insanların çeşitli etkenlerden korunmak amacıyla vücudunu örttüğü/giyindiği fakat sonraki dönemlerde bambaşka anlam ve amaçlarla örtünmeye/giyinmeye başladığı görülür. İnsanların giyinmeye ne zaman başladığı, nasıl giyindiği, bunun için nelerden yararlandığı gibi pek çok konu büyük bir merak uyandırmaktadır. Literatür incelemesi yapıldığında bu konuyla ilgili birçok çalışmanın var olduğu görülür. Ancak seyyahların gözüyle giyim kuşama dair aktarılanlar işin bir başka bir boyutunu sunmaktadır. Orta Çağ dönemindeki seyahatnameler ve bunlardan beslenen coğrafi eserlerde dönemin giyim kuşamına dair bilgiler günümüze ışık tutmaktadır. Zira seyyah ve coğrafyacılar bizzat şahit oldukları veya kimi zaman onlar da kendilerinden önceki müelliflerden aldıkları bilgilerle kendilerinden sonraki insanların meraklarına cevap vermektedir. Seyyahların yerinde görme ve inceleme bağlamında yaptıkları gözlemler doğrultusunda Orta Çağ dünyasında insanların neler giyinip kuşandığı, bunlar için nelerden ve nasıl yararlandığı, bunların ticaretinin nasıl yapıldığı, diplomaside kullanımının nasıl olduğu gibi daha pek çok konu hakkında önemli bilgiler elde edilmektedir. Böylece insanların cinsiyetini, statülerini, içinde bulunduğu toplumun algısını, inançlarını, gelenek ve göreneklerini, iktisadi durumunu, kültürünü, psikolojisini hatta gücünü giyim kuşamla nasıl ifade edilebildiği gibi giyinmenin başka boyutlarını ortaya koymaktadır. Bu durum sosyal tarihçilik için birer veri kaynağı olarak araştırmacılar için büyük bir önem taşımaktadır.

One of the most basic human needs is to dress. For that, people's clothing is an ongoing situation, evolving from the past to the present. When we look at the historical process, it is seen that people covered/dressed their bodies in order to protect them from various factors, but in later periods they started to cover/dress for different meanings and purposes. Many issues such as when people started to dress, how they dressed and what they used it for arouse great curiosity. When a literature review is made, it is seen that there are many studies on this subject. However, what is reported about dressing from the view of travelers presents another dimension of the clothing. In the travelogues of the Middle Ages and the geographical works fed by them, the information about the clothing of the period sheds light on the present; as travelers and geographers respond to the curiosities of successors with the information they have witnessed and sometimes obtained from the authors before them. In line with the observations made by the travelers in the context of on-the-spot observation and examination; important information is obtained about many subjects such as what people dressed in the medieval world, what and how the people used them, how they were traded, how they were used in diplomacy. Thus, it reveals other dimensions of dressing, such as how people can express their gender, status, perception of the society in which they live, their beliefs, customs, economic status, culture, psychology and even power. This situation is important for researchers as a vital data source for social historiography.