RECONCILIATION OF PHILOSOPHY AND RELIGION AS FOUNDATION OF ETHICS IN KINALIZADE ALI EFENDI

Abstract

Felsefe tarihinde ahlâk, farklı şekillerde temellendirilıniştir. Bu temellendirmeler genel olarak "din dışı" ve "dinî" temellendirmeler olınak üzere iki grupta belirtilebilir. Başka sınıflandırmalar yapmak da mümkündür. Burada din dışı temellendirmeden kast edilen felsefî temellendirmelerdir. Önemli bir Müslüman düşünür olan Kınalızâde Ali Efendi (1510 Isparta 1572 Edirne), Ahlâk-ı Alâî adlı eserinde ahlâk anlayışını ortaya koymuştur. O, hem felsefi mirastan hem de dini kaynaklardan yararlanmıştır. Dolayısıyla o, ahlâkı temellendirmede iki temel unsuru fazlasıyla önemsemiştir: Felsefe ve din ya da akıl ve vahiy. Nitekim Kınalızâde, bir ahlâk konusunu ele aldığında felsefî açıklamalar ve filozof görüş- lerinin ardından sürekli bir şekilde dinî kaynaklara atıflarda bulunmuştur. Başka bir ifadeyle felsefî temellendirmenin ardından dinî temellendirmeyi de yapmış- tır. Bu da bize Kınalızâde'nin felsefe-din uzlaştırmasını, ahlâkı temellendirmede kullandığını göstermektedir. Bu bağlamda, çalışmamızda Kınalızâde'nin Ahlâk-ı Alâî eseri çerçevesinde, onda ahlâkın felsefî-dinî temelini, birtakım ömekler-- le ortaya koymaya çalışacağız ve bunu yaparken Nasîruddin Tüsî'nin Ahlâk-ı Nâsırî'siyle karşılaştırmayı ihmal etmeyeceğiz.In history of philosophy, the ethics is founded in different ways. These foundations can be generally stated in two groups: Non-religious and religious foundations. It is possible to make other classifications. Here, non-religious foundation means philosophical foundation. Kınalızâde Ali Efendi (1510 Isparta 1572 Edirne), an important Muslim thinker, presented his idea of morality or ethics in his work titled Akhlaq-i Alâî. He benefıted from both philosophical heritage and religious sources. Therefore he gave lot of importance to two elements in his foundation of ethics: Philosophy and religion or reason and revelation. Hence when Kınalızâde discussed subject of ethics, he continuingly addressed to religious sources after presenting philosophical explanation and philosophers’ ideas. In the other words, after philosophical foundation he makes religious foundation. This shows us that Kınalızâde used reconciliation of philosophy and religion in foundation of ethics. In this context, in this study we try to present Kınalızâde’s philosophical and religious foundation of ethics in frame of his Akhlaq-i Alâî with some examples and comparing with Nasir al-Din Tüsî’s Akhlaq-i-Nasiri.