Bağımsızlık Referandumu Sonrası Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (ıkby) Türkiye-İran Arasında Güç Rekabeti (2017-2023)

Abstract

Orta Doğu'da iki önemli aktör olan Türkiye ve İran, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile ilişkilere önem vermektedir. 2005'te federe bir statü kazanan IKBY bölgede yasal zeminde iş birlikleri yapma imkânı yakalamış ve bir cazibe merkezi hâline gelmiştir. IKBY'nin stratejik açıdan önemli bir konumda bulunması ve büyük bir ekonomik potansiyele sahip olması Türkiye ve İran'ın bölgede güç rekabetine girmesine neden olmuştur. Bölgede zamanla güçlenen IKBY, başta Türkiye ve İran olmak üzere bölge ülkelerinin tüm itirazlarına rağmen 25 Eylül 2017 tarihinde bağımsızlık referandumuna gitmiştir. Bağımsızlık referandumundan sonra hem Türkiye hem İran IKBY'ye sert tepki göstermiş ve bir süreliğine IKBY ile ilişkilerine mesafe koymuştur. Ancak IKBY'nin sahip olduğu önemli stratejik konum Türkiye ve İran'ın bölge ile ilişkilerini geliştirmeye devam etmesinde etkili faktörlerden biri olmuştur. IKBY iç siyasi yapısının dış müdahalelere açık olması ve bölgede bir güç boşluğunu kabul etmemesi Türkiye ve İran'ı IKBY ile ilişkileri güçlü tutmaya zorlayan başka bir faktördür. Türkiye, IKBY'deki ana aktör Erbil yönetimi üzerinden, İran ise Irak merkezi hükümeti ve IKBY'deki muhalif iç aktörler üzerinden bölgede güç rekabetini sürdürmektedir.Türkiye and Iran, two important actors in the Middle East, attach importance to relations with the Kurdistan Regional Government (KRG). Having gained a federated status in 2005, the KRG had the opportunity to cooperate on legal grounds in the region and has become a center of attraction. The fact that KRG is in a strategically important position and has a great economic potential has caused Türkiye and Iran to enter into power competition in the region. KRG, which has become stronger in the region over time, held an independence referendum on September 25, 2017, despite all the objections of the countries in the region, especially Türkiye and Iran. After the independence referendum, both Türkiye and Iran reacted strongly to the KRG and distanced themselves from their relations for a while. However, the important strategic location of the KRG has been one of the effective factors in Türkiye and Iran continuing to develop their relations with the region. The fact that the KRG internal political structure is open to external interventions and does not accept a power vacuum in the region is another fact or that forces Türkiye and Iran to keep their relations with the KRG strong. Türkiye continue sits power competition in the region through the Erbil administration, the main actor in the KRG, and Iran through the Iraqi central government and opposition internal actors in the KRG.