Güneydoğu Anadolu Yağışa Dayalı Şartlarında Yazlık Tritikale Hatlarının Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü (Diyarbakır) uygulama alanında, tesadüf blokları desenine göre dört tekrarlamalı olarak yağışa dayalı koşullarda 2009-2010 yetiştirme döneminde CIMMYT orijinli 20 adet ileri kademede tritikale hattı, yurtiçinde tescil edilen Tacettinbey, Karma ve Presto tritikale çeşidi ve bir adet makarnalık (Sarıçanak 98), bir adet ekmeklik (Nurkent) buğday çeşidi ile yürütülmüştür. İncelenen özellikler bakımından genotipler arasında %1 ve %5 seviyesinde önemli farklılıklar belirlenmiş, korelasyon analizinde ise tane verimi ile başaklanma süresi arasında negatif yönde (r= -0.01), tane verimi ile hasat indeksi arasında pozitif yönde (r=0.05) bir ilişki tespit edilirken, tane verimi ile diğer özellikler arasında herhangi bir ilişki tespit edilememiştir. Çalışmadan elde edilen ortalama verilere göre; m2’de başak sayısı 353.3 ile 590.0 adet, başaklanma süresi 95.7 ile 113.3 gün, olgunlaşma süresi 152.3 ile 159.7 gün, bitki boyu 90.0 ile 128.3 cm, krolofil oranı (%) 43.3 ile 55.7, başak uzunluğu 6.6 ile 13.8 cm, başakta başakçık sayısı 16.4 ile 32.3 adet, başakta dane sayısı 45.5 ile 68.1 adet, başak verimi 1.0 ile 2.5 g, hektolitre ağırlığı 68.0 ile 81.4 g, bin tane ağırlığı 31.9 ile 42.1 g, tane verimi 423.3 ile 627.9 kg da-1 arasında değişmiştir. En yüksek tane verimi 19 nolu hattan elde edilirken, genel anlamda 4 adet hat denemede kullanılan tritikale, ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerini geçmiştir. Bu çalışmanın sonuçlarına göre yurt dışından (CIMMYT) elde edilen yazlık tritikale hatlarının Diyarbakır şartlarında buğday çeşitlerine ve mevcut tritikale çeşitlerine göre uyum kabiliyetlerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.