Cyprinus carpio (Linnaeus, 1758)’nun kas dokusu yağ asidi içeriğinin mevsimsel değişimi.

Abstract

Giriş: Cyprinus carpio, dünyada hemen hemen her yerde bulunan hızlı büyüyen ve üreme yeteneği iyi olan, eti lezzetli tatlısu balığıdır. C. carpio Atatürk Baraj Gölü'nde belirlenen ekonomik olarak öneme sahip bir balık türüdür. Balık eti, insanlar için besleyici bir besindir. Balık etinde bulunan yağ asitlerinin insan sağlığı için sayısız faydaları vardır. Balık yağında bulunan EPA ve DHA gibi n-3 yağ asitleri, plazma kolesterolünün artmasını engellerler, kardiovasküler hastalıkları önlerler, öğrenme kabiliyetini geliştirirler ve görme fonksiyonlarını etkilerler. Bu çalışmada Atatürk Baraj Gölü'nde yaşayan dişi Cyprinus carpio'nun kas dokusunun yağ asidi içeriğinin mevsimsel değişiminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereçler ve Yöntemler: Çalışmada kullanılan balık örnekleri Mayıs (2008) ile Mart (2009) dönemlerinde Atatürk Baraj Gölü'nden balıkçı ağı ile toplandı. Dişi balıkların dorsal kasları taze olarak alınıp yaş ağırlıkları saptandıktan sonra; kloroform-metanol (2:l) karışımına konularak, -20 0C'de muhafaza edildi. Analizi yapılacak kas dokuları, kloroform-metanol (2: l) karışımında homojenize edildi. Protein, karbonhidrat ve amino asitler gibi lipit olmayan safsızlıklar % 0.88'lik KCl ile yıkanarak uzaklaştırıldı. Çözücü içindeki lipitler, asitli metanolde kaynatılarak, hidrolizlenen yağ asitlerinin, metil esterlerine dönüştürülmesi sağlandı. Yağ asiti metil esterleri, 3 kez 5 ml. hekzan kullanılarak ekstrakte edildi, Yağ asitlerinin yüzde içeriği, gaz kromatografi ile analiz edildi. Balıkların yağ asitlerinin yüzdelerinin karşılaştırılmasında SPSS I2 bilgisayar program uygulandı. Yağ asidi yüzdelerinin karşılaştırılmasında, tek yönlü varyans analizi uygulandıktan sonra, farklılıklar TUKEY HSD testi ile belirlendi. Bulgular: C. carpio'nun kasında doymuş yağ asitleri (SFA) içinde en çok palmitik (Cl6:0) (%21.l2- 30.76), tekli doymamış yağ asitlerinden (MUFA) oleik (Cl8:ln-9) (%18.90-29.33) ve çoklu doymamış yağ asitlerinden (PUFA) ise arakidonik asit (AA, 20:4n-6) (%2.96-8.14) ve eikosapentaenoik asit (EPA, C20:5n-3) (%3.68-6,05) ile önemli n-3 yağ asitlerinden olan dokosaheksaenoik asit (DHA, C22:6n-3) (%6.43-13.61) yıl içerisinde yüksek miktarda bulunmuştur. Temel yağ asitlerinden olan ve besinle alınan linoleik asit (C l8:2n-6) (%3.l8-4.57) ile linolenik asit (C l8:3n-3) (%0.75-3,ll) oranında bulunmuştur. n3/n-6 oranları (l.l5-2.50) olarak tespit edilmiştir. Sonuç ve Tartışma: Bu çalışmada; farklı dönemlerde Atatürk Baraj Gölü'nden toplanan dişi C carpio'nın kas dokusu yağ asitlerinin mevsimsel değişimi incelenmiştir. ∑SFA miktarı, üremeden sonraki dönem olan temmuz ayında artmıştır. ∑MUFA miktarı üremeden önceki mart ve üreme dönemindeki mayıs aylarında artmıştır. ∑PUFA miktarı en yüksek kasım ayında bulunmuştur. n-3/n-6 oranı ise en fazla ocak ayında saptanmıştır. Sonuç olarak, C. carpio'nun kas dokusunun kalitatif yağ asidi içeriği benzer bulunmuşsa da kantitatif olarak bazı farkların olduğu, yüksek n-3/n-6 oranına sahip olması nedeniyle önemli bir besinsel kaynak olduğu söylenebilir.