Cizre Halk Hekimliği

Abstract

Sağlık, canlılar için büyük önem teşkil etmektedir. Bu sebeple insanoğlu asırlardır sağlığını korumak için çözüm arayışı içindedir. Bazen modern tıpta bazen geleneksel hekimlikte bazen de geleneğine, hastalığına ya da yaşadığı yere bağlı olarak her ikisinde de çare aramıştır. İnsanların hastalıkları tedavi ederken zaman içerisinde edindiği tecrübeler sayesinde 'halk hekimliği' olarak adlandırılan kültürel yapı ortaya çıkmıştır. Modern tıp ve bilimdeki gelişmeler ve insan hayatının değişmesiyle beraber insanların modern hekimliğe daha kolay ulaşabilmeleri nedeniyle halk hekimliği uygulamalarında eskiye nazaran bir azalmanın olduğu görülmektedir. Bu geleneksel yöntemlerin unutulmaması adına uygulamaların kayıt altına alınması önem arz etmektedir. Bu çalışmada da Şırnak'ın Cizre ilçesi halk hekimliği uygulamaları derlenmiştir. Araştırmanın sınırı Cizre'nin mahalleleri ve önem teşkil eden bazı köylerini oluşturmaktadır. Dicle Nehri'nin kıyısında bulunan Cizre ilçesinin geçmişi Nuh Tufanı öncesine kadar dayanıp Botan bölgesinde yer alan Cizre ilçesi, jeopolitik konumunun etkisiyle zamanla daha da önem kazanmıştır. İsmail Ebul-iz El Cezeri ve Melayê Cizîrî gibi âlimlerimizin yurdu olan Cizre, zengin kültürünün varlığı hasebiyle halk hekimliği alanında da araştırılmaya değer bulunmuştur. Sahada katılımlı gözlem ve görüşmelerle yapılan mülakatlar sonucu elde edilen veriler, işlevsellik bağlamında değerlendirilmiştir. Etik kurallar gereği ilgili yerlerden alınan izinler doğrultusunda kaynak kişi görüşmeleri yapılmıştır. Çalışmada, halk hekimliğinin tanımı, toplumdaki uygulamaları ve Türk halk hekimliği hakkında bilgiler verildikten sonra çalışmanın çıkış noktası olan Cizre'nin halk hekimliğiyle ilgili yöredeki yaygın ve geleneksel tedavi yöntemlerinden söz edilmiş, yöre halkının kültürel varlıkları ile ilgili yazılı ve sözlü kaynaklardan yararlanılmıştır. Tezin giriş bölümünde araştırma alanı olan Cizre tanıtılmış ve araştırma konusu ile ilgili daha önce yapılmış çalışmalardan söz edilmiştir. İkinci bölümde halk hekimliğinin tarihsel gelişimi ve Türk kültüründe halk hekimliğinin öneminden söz edilmiştir. Üçüncü bölümde derlenen uygulamalar belirli bir düzen içerisinde çalışmaya eklenmiştir. Tespit edilen kültürel varlıklar hastalıklar ve uygulamada kullanılan yöntem baz alınarak başlıklandırılmış olup ayrıca tablolaştırılarak okunabilirliği kolaylaştırmak amaçlanmıştır. Yöre halkının çoğunlukla bitkisel ve dinsel yöntemlere başvurduğu ve şifacıların genelinin kadınlardan oluştuğu görülmüştür. Bu araştırma ile yörede halk hekimliğine rağbet edildiği ve buna sıkı sıkıya bağlı olunduğu tespit edilmiştir.Health is of great importance for living things. For this reason, human beings have been searching for solutions to protect their health for centuries. Sometimes he sought a cure in modern medicine, sometimes in traditional medicine, and sometimes in both, depending on his tradition, disease or place of residence. Thanks to the experiences people have gained over time while treating diseases, the cultural structure called 'folk medicine' has emerged. It is seen that there is a decrease in folk medicine practices compared to the past due to the developments in modern medicine and science and the changes in human life, as people have easier access to modern medicine. It is important to record the practices so that these traditional methods are not forgotten. In this study, folk medicine practices in Cizre district of Şırnak were compiled. The border of the research is Cizre's neighborhoods and some important villages. The history of Cizre district, located on the banks of the Tigris River, dates back to before Noah's Flood. Located in the Botan region, Cizre district has gained more importance over time due to its geopolitical location. Cizre, the homeland of scholars such as İsmail Ebul-iz El Cezeri and Melayê Cizîrî, is also worth researching in the field of folk medicine due to its rich culture. The data obtained as a result of interviews and participant observations in the field were evaluated in the context of functionality. In accordance with ethical rules, resource person interviews were held in accordance with the permissions obtained from the relevant authorities. In the study, after giving information about the definition of folk medicine, its practices in society and Turkish folk medicine, the common and traditional treatment methods related to the folk medicine of Cizre, which is the starting point of the study, were mentioned, and written and oral sources about the cultural assets of the local people were used. In the introduction part of the thesis, the research area Cizre is introduced and previous studies on the research topic are mentioned. In the second chapter, the historical development of folk medicine and the importance of folk medicine in Turkish culture are mentioned. The applications compiled in the third section have been added to the study in a certain order. The identified cultural assets are titled based on the diseases and the method used in practice, and are also tabulated to facilitate readability. It has been observed that the local people mostly resort to herbal and religious methods and that the healers are mostly women. With this research, it has been determined that folk medicine is in demand in the region and that it is strictly adhered to.