Mela, wekî tîpekî pêkenokên kurdî

Abstract

Fıkra, Kürt Halk Edebiyatının en yaygın ve yaşayan türlerinden biridir. Fıkra kelimesi her ne kadar gülme eylemini çağrıştırsa da bu türün detaylarına inildiğinde fıkranın gülmeyle birlikte; acı, üzüntü, kaygı, ölüm, korku gibi bütün insani duygu ve düşünceleri barındırdığı görülür. Bu tezin konusu, Kürt fıkraları ve Kürt fıkralarında hoca/imam tiplemesidir. Kürtçe yayınlanmış fıkra kitaplarındaki Kürt fıkra tiplemelerini belirtmek ve hoca tipinin bu tiplemeler arasındaki yerini ve öneminî betimlemek bu çalışmanın temel amacıdır. Tezin sınırı yayımlanmış Kürt fıkralarıyla sınırlı olup nadiren sözel kaynaklardan yararlanma yoluna gidilmiştir. Kürt fıkraları hakkında yazılmış detaylı çalışmalardan biri olması, bu çalış-manın asıl önemini oluşturmaktadır. Veri, örnek ve sonuçlarıyla betimleyici yöntem-den yararlanılan bu çalışmada, bir taraftan fıkra kavramı ve türü hakkında bilgi veri-lirken diğer taraftan 'mela'nın nasıl bir fıkra tipi olduğu belirtilmiştir. Çalışmanın sonucunda, 'mela'nın Kürt fıkralarında yaygın ve bilinen biri olduğu ve tipleştiği; 'mela' tipi üzerinden anlatılan birçok fıkranın da bunu destekler mahiyette olduğu görülmüştür.

Anecdote is one of the most common and living type of Kurdish Folklore. Although it evokes the act of laughing, the details related includes suffering, sadness, anxiety, death, fear, all human emotions and thoughts. The subject of this thesis is the type of hodja/mollah in Kurdish anacdotes. The objective of this study is to indicate the Kurdish anecdotes types in the published Kurdish joke books and to define the position of the hodja's type among these various types and the main themes. The limit of the thesis is restricted to pub-lished Kurdish anecdotes and verbal sources rarely has been used. The fact that it is a detailed and one of the study about the Kurdish anecdotes constitutes the main significance of this study. This study, which utilizes descriptive method with data, examples and conclusions, it, on one side, gives information about the concept and type of an hodja, while on the other side, it states how "hodja's" is an anecdote. As a result of the work, 'hodja' is a shared and well-known person in Kurdish anecdotes, it has been seen that many of the fictions that are described through the hodja's type also support this.