Boncuklu Tarla Doğu Alanı Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem Mimarisi ve Köy-Mekan Organizasyonu

Abstract

Yukarı Dicle Havzası Neolitik Dönem üzerine olan bilgilerimiz son yıllarda gerçekleştirilen arkeolojik kazılar sayesinde giderek artmaktadır. Mardin İli Dargeçit İlçesi’ne bağlı olan Ilısu Barajı’na ismini veren Ilısu Köyü sınırları içerisinde bulunan Boncuklu Tarla yerleşimi Yukarı Dicle Havzası ÇanakÇömleksiz Neolitik Dönem mimarisi üzerine önemli bilgiler vermektedir. Boncuklu Tarla Doğu Alanı’nda tespit edilen "Kamu Binası" ve etrafında bulunan binalar hem konut ve kamu mimarisi hem de dönemin köy-mekan organizasyonları hakkında önemli bilgiler vermektedir. Özellikle 4b tabakasına ait Kamu Binası ve binanın etrafından bulunan konutlar dönemin köy-mekan organizasyonlarının incelemesi için ayrı bir önem taşımaktadır. Bu binalarda ortaya çıkarılan buluntular, mezarlar ve farklı tipteki duvar teknikleri bahsi geçen dönemin hem Yukarı Dicle hem de Güneydoğu Anadolu Bölgesi açısından zenginliği ön plana çıkarmaktadır. Bu bölgede aynı döneme ait kazıları yapılan yerleşimlerle hem farklılıkları hem de benzerlikleri olan Boncuklu Tarla'daki Doğu Alan yapıları, Boncuklu Tarla içinde de farklı bir öneme sahiptir. 3 Kamu Binası ile birlikte bölgedeki diğer anıtsal yapılara oranla farklı bir öneme sahiptir. Her ne kadar Boncuklu Tarla Doğu Alanı kazıları 2017 ve 2019 yılı olmak üzere iki kazı sezonu olsa da verdiği bilgiler sayesinde Çanak-Çömleksiz Neolitik Çağ’da çok önemli verilere ulaşılmasına olanak sağlamıştır. Mardin ili ve bölgenin tarihi için önemli bilgiler veren Boncuklu Tarla kazıları hem Mardin tarihini günümüzden 12.000 yıl öncesine kadar geri götürmüş hem de o dönemde bölgede yaşayan halklar için de önemli veriler vermiştir. Ayrıca yerleşim yerinin yaklaşık olarak 2000 yıl boyunca kullanılması bize yerleşim yerinin bölge tarihi için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Bu nedenlerden dolayı Boncuklu Tarla Doğu Alanı mimarisi ve verileri Boncuklu Tarla yerleşiminin Yukarı Dicle Havzası ve Mardin bölgesinin tarihi için ne kadar önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir.

Our knowledge of the Upper Tigris Basin on the Neolithic Period has been increasing gradually by means of the archaeological excavations carried out in recent years. Boncuklu Tarla settlement, which is in Mardin Province's Dargeçit District, located in the borders of the Ilısu Village which gives its name to Ilısu Dam, presents substantial information about the Pre-Pottery Neolithic Period architecture of the Upper Tigris Basin. The Public Building identified in the East Area of the Boncuklu Tarla and the buildings around it provide important information about both the residential and public architecture and the village-space organizations of the period. Especially the public building belonging to level 4b and the structures around the building bear special importance for the examination of village-space organizations of the period. The finds, graves and different types of wall techniques unearthed in the these buildings highlight the wealth of the period in terms of both the Upper Tigris valley and the Southeastern Anatolia Region. The Eastern Area structures in the Boncuklu Tarla, which have both differences and similarities with the excavated settlements in the same period in this region, have a different importance in the Boncuklu Tarla, too. The three Public Buildings, along with other monumental structures and the unique Public Building with four stele and niche, have a different importance compared to other monumental structures in the region. Although the Boncuklu Tarla East Area excavations have two excavation seasons in 2017 and 2019, it has enabled us to reach very important data for the Pre-Pottery Neolithic Period. The Boncuklu Tarla excavations provide important information for the province of Mardin and the region's history and take the history of Mardin back to 12,000 years ago and give important data for the people living in the region at that time. In addition, the use of the settlement for approximately 2000 years shows us how the this settlement is important for the history of the region. For these reasons, the Boncuklu Tarla Eastern Area architecture and data show how the Boncuklu Tarla has importance for the history of the Upper Tigris Basin and the Mardin region.