SİYASAL ALANDA ERKEKLİĞİN İNŞASI: KÜRT SİYASİ HAREKETİNDE CİNSİYETİN YENİDEN KONUMLANIŞI

Abstract

Bu çalışma, Kürt siyasi hareketinin “kadınları özgürleşmeye, erkekleri ise erkekliklerini öldürmeye” çağıran söyleminin somut olarak gündelik hayat içerisindeki ataerkil pazarlıklarda ve erkekliğin inşasında nasıl bir rol oynadığını anlamak üzere yola çıkmıştır. Bu bağlamda, Kürt siyasi hareketinin yasal temsilcisi sayılan BDP’nin cinsiyet söyleminin erkek siyasetçiler cephesinden gündelik hayat sosyolojisi açısından tartışmak araştırmanın ana sorunsalını oluşturmaktadır. Erkeklerin kadınlarla yakın/yüz yüze ilişkilerinde (eşleri, kız kardeşleri, anneleri ve kızları)bu “özgürlükçü söylem”i nasıl yorumladığı, kadın-erkek ilişkilerinin gündelik hayat pratiklerinde nasıl kurulduğu ve ataerkilliğin bu özgürlükçü söylem içinde nasıl yeniden inşa olduğu ana eksendir. Zira erkekliğin özellikle özel alanda nasıl inşa olduğu kadın-erkek ilişkilerini anlama noktasında önemli bir gösteren olup; ataerkil örüntülerin özgürlükçü söylemin içinden nasıl ve hangi biçimlerde sızarak aile içi pratiklere etnisite, din ve sosyal sınıf düzleminde yansıdığını anlamaya çalışmaktadır. Tez çalışması için 10 erkek siyasetçi ve 5 siyasetçi yakını (eş, kız, anne, kız kardeş vb.) ile görüşüldü. Bunun yanında ulaşılabilen kadın siyasetçiler ile derinlemesine mülakatlar gerçekleştirildi. Görüşmeci profili belirlenirken farklı yaş ve eğitim durumu, evli ve bekâr olma şekildeki değişkenler görüşmecilerin, cinsiyet ilişkilerine bakış açısını etkileyeceği düşünüldüğü için göz önünde bulunduruldu. iii iv Bu noktada erkeklerin ister eğitim durumu ister yaş veya mensup oldukları sosyal sınıfın etkisi ile cinsiyete duyarlı kodları olsa da bütün bu değişkenler bir yana Kürt hareketinin cinsiyet mefhumu üzerine olan genel politikaları içinde bulunmanın/çalışmanın cinsiyet eşitliği konusunda duyarlılıklarını arttırdığı söylenmelidir. Erkeklerin siyasal yaşamları ile beraber yeni bir arayış içine girdikleri, kadın ve erkeğe yüklenmiş toplumsal cinsiyet kodlarının cinsiyete duyarlı bir hale evirildiği anlaşılmıştır. Ama kamusal alanda cinsiyetlerin –yeniden- belirlenişi ve kırılmaya maruz kalan ataerkil örüntüler özel alanda da aynı paralellikte ilerlememektedir. Cinsiyet politikasının özel alanda harekete geçmesini etkileyen farklı değişkenler mevcuttur. Erkekler hem kamusal hem de özel alandaki bu değişimin tek öznesi değil ama bu onlara rağmen gelişen bir süreç de değildir. Yani erkekler bir itme gücüyle de olsa kısmen bu değişimin gönüllü katılımcısı durumundadır. Meydana gelen değişim, kimi zaman her anlamda referans aldıkları hareketin öncüleri ve özellikle Abdullah Öcalan’ın çizdiği perspektiflerin hayata geçirilmesiyle ya da bunun tazyiki ile gerçekleşmektedir. Kimi zaman ise hareket içerisinde kurumsallaşan ve etki alanını genişleten kadın siyasetçiler veya siyasal hareket içerisindeki erkeklerin yaşamlarındaki kadınların yön vermeleri ile bahsi geçen değişim olabilmektedir. Dolayısıyla bu çalışma Kürt hareketinde erkeklerin cinsiyete duyarlılaşma sürecinde kamusal/siyasal gerilimini sorunsallaştırmaya çalışmaktadır.