Güneydoğu Anadolu bölgesi orjinli yerel arpa genotiplerinin (Hordeum vulgare L.) bazı tarımsal özellikler bakımından incelenmesi

Abstract

Bu çalışma 2020/21 Arpa yetiştirme sezonunda Diyarbakır ili ve Mardin ili olmak üzere iki lokasyonda da 78 adet yerel arpa genotipi ve 7 adette standart çeşit kullanılarak yürütülmüştür. Augmented deneme desenine göre dizayn edilen denemeler, Diyarbakır ilinde yağışa dayalı şartlarda Mardin ilindeyse sulama yapılarak yürütülmüştür. Bu çalışmada Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin farklı il ve ilçelerinden toplanan yerel arpa genotiplerinin karakterizasyonu amaçlanmıştır. Diyarbakır lokasyonunda yerel arpa genotipleri ve standart çeşitlerden elde edilen veriler sırasıyla tane verimi 150,1 kg/da ve 134,62 kg/da; metrekaredeki başak sayısı 218 adet/m² -174 adet/m²; başakta tane sayısı 25 adet/başak- 34,2 adet/başak; başak boyu 8,6 cm –8,14 cm; bin tane ağırlığı 41,8 gr- 39,5 gr; bitki boyu 67,8 cm- 63,7 cm; 156,9 gün- 154,7 gün olarak tespit edilmiştir. Mardin lokasyonunda ise sulama yapıldığı için tane verimi, bin tane ağırlığı, bitki boyu ve diğer değerler bakımından daha yüksek değerler elde edilmiştir. Bu çalışma sonucunda incelenen özellikler bakımından arpa ıslah programlarında yararlı olabilecek yüksek derecede varyasyonlar tespit edilmiştir. Aynı zamanda bu yerel arpa genotiplerinin sürdürülebilir tarım faaliyetleri ve gelecekte planlanacak ıslah programları için korunması gerektiği önerisinde bulunulmuştur.This study was carried out using 78 local barley genotypes and 7 standard varieties in two locations, Diyarbakır province and Mardin province, in the 2020/21 barley growing season. The experiments, which were designed according to the augmented trial design, were carried out in Diyarbakir under precipitation-based conditions, and in Mardin with irrigation. In this study, it was aimed to characterize local barley genotypes collected from different provinces and districts of Eastern Anatolia and Southeastern Anatolia regions. The data obtained from local barley genotypes and standard varieties in Diyarbakir location were determined respectively as 150.1 kg/da and 134.62 kg/da; 218 pieces/m² -174 pieces/m² of spikes per square meter; 25 pieces/spike- 34.2 pieces/spike per grains in spike; 8.6 cm –8.14 cm length per spike; 41.8 g- 39.5 grain weight per thousand; 67.8 cm-63.7 cm plant height and 156.9 days-154.7 days for the maturity. In the Mardin location, on the other hand, higher values were obtained due to irrigation in terms of grain yield, the grain weight per thousand, plant height and other values. As a result of this study, a high degree of variation was determined that may be beneficial in barley breeding programs in terms of the examined traits. It is suggested that these local barley genotypes should be preserved for sustainable agricultural activities and future breeding programs.