SÜRYANİLERDE ÖZDEYİŞ GELENEĞİNİN ROLÜ: ERDEMLİ BİR HAYAT İÇİN HİKMETİN/BİLGELİĞİN SOSYAL YAŞAMA AKTARILMASI

Abstract

Makalenin konusu Süryani Özdeyişleridir. Süryanilerde söz konusu edilebilecek olan özdeyiş geleneğinin rolü ve buna bağlı olarak özdeyişlerde ön plana çıkan ana temalar sorgulanmaktadır. Konu, Kutsal Kitap’tan “Mezmurlar”, “Süleyman’ın Özdeyişleri” ve “Vaiz” bölümleri (kitapları) ile Süryani Büyükleri’nden Mor Efrem, Ebû’l Farac ve Hanna Dolabani ile sınırlı tutulmuştur. Arami bir bilgeye atfedilen “Ahikar’ın Öğütleri” adlı eserdeki özdeyişler de değerlendirmeye alınmıştır. Amaç hem Süryanilerde özdeyiş geleneğinin mevcudiyetini ve kaynaklarını ortaya koymak hem de geleneğin rolü çerçevesinde özdeyişlerde ön plana çıkan ana temaları belirlemek olmuştur. Bunun için öncelikle Kutsal Kitap’ta ve Süryani Büyükleri’nde söz konusu edilebilecek olan özdeyiş geleneği değerlendirilmiş, sonrasında da özdeyişlerde ön plana çıkan ana temalar tespit edilerek genel bir çerçeve belirlenmiştir. Süryanilerde bir özdeyiş geleneğinin söz konusu edilebileceği ve bunun iki temel kaynağa dayandığı sonucuna ulaşılmıştır. Biri, Kutsal Kitap’tır; diğeri de Süryani Büyükleri’dir. Rolü itibariyle özdeyişlerin, Kutsal Kitap merkezinde söz konusu edilen hikmetin/ bilgeliğin ve bu kapsamda sosyal yaşama yönelik pratik sorumlulukların öğretilmesine ve aktarılmasına aracılık ettiği tespit edilmiştir. Günümüzde ise özdeyiş geleneğinin zayıfladığı ve açıklamalı formun ön plana çıktığı görülmüştür. İçeriği ve sonuçları itibariyle bu çalışma hem içinde yaşadığımız kültürel dinamikleri hem de Süryani kültürünü anlama ve yorumlamaya katkı sunmayı hedeflemektedir.