Dâstân-ı Sührâb Bin Rüstem ve Şâhnâme ile Mukayesesi

Abstract

Bu tez, Abdî tarafından XVII. yüzyılda kaleme alındığı tahmin edilen Dâstân-ı Sührâb b. Rüstem adlı eseri konu edinmektedir. Eser, Şâhnâme'nin Rüstem ile Sührâb'ın mücadelesini anlatan bölümünün manzum-mensur tarzda yapılmış Türkçe bir tercümesidir. Çalışmada söz konusu tercüme çeviriyazıyla Latin harflerine aktarılmış, ardından Şâhnâme'nin ilgili kısmıyla muhteva ve tercüme yöntemi açısından karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma aracılığıyla, klasik döneme ait geleneksel bir tercümede izlenen çeviri stratejileri tespit edilerek günümüz araştırmacılarının istifadesine sunulmuştur. Tez çalışmasına esas teşkil eden nüsha, Fransa Millî Kütüphanesi'nde (Bibliothèque Nationale de France) Histoire de Suhrab, fils de Rustem başlığı altında Turc 906, 907 ve 908 numaralarıyla kayıtlıdır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır: Giriş, Kaynak ve Hedef Metnin Mukayesesi, Metin. Giriş bölümünde Şâhnâme ve Türkçe tercümeleri hakkında genel bilgiler verilmiş, Dâstân-ı Sührâb b. Rüstem tanıtılmıştır. İkinci bölümde kaynak metinle karşılaştırmalı olarak tercümede görülen ekleme, eksiltme ve değişiklikler ile bunların muhtemel gerekçeleri üzerinde durulmuş; ayrıca deyimlerin, atasözlerinin ve karakter sıfatlarının aktarımı incelenmiştir. Son bölümde ise eser transkribe edilerek Latin harflerine aktarılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çeviri, Mukayese, Destân, Şâhnâme, Sührâb.This thesis focuses on Dâstân-ı Sührâb b. Rüstem, a work authored by Abdî. The text is a Turkish verse-prose translation of the episode in Shāhnāmeh that recounts the struggle between Rustam and Sohrab. In this study, the translation is transcribed into the Latin alphabet and compared with the corresponding part of Shāhnāmeh in terms of content and translation strategy. Through this comparison, the study aims to reveal the translation decisions of a traditional classical-era rendering, thereby providing valuable insights for contemporary researchers. The source manuscript for this study is preserved in the Bibliothèque Nationale de France under the title Histoire de Suhrab, fils de Rustem, and catalogued with the numbers Turc 906, 907, and 908. The thesis is structured in three main sections: Introduction, Comparison of Source and Target Texts, and Text. The Introduction offers general information about Shāhnāmeh and its Turkish translations, along with an introduction to Dâstân-ı Sührâb b. Rüstem. The second section analyzes the additions, omissions, and alterations found in the translated text compared to the original, discusses possible reasons for these changes, and examines the translation of idioms, proverbs, and character epithets. In the final section, the text is transcribed and presented in Latin script. Key Words: Translation, Comparison, Epic, Shahnameh, Sohrab.