YENİ GELİŞTİRİLEN MAKARNALIK BUĞDAY ÇEŞİTLERİNİN KIZILTEPE ŞARTLARINA UYGUNLUĞUNUN ARAŞTIRILMASI

Abstract

Bu çalışma, Kızıltepe şartlarında 2020-2021 yetiştirme sezonunda 3 adet yeni geliştirilen makarnalık buğday çeşitlerinin uygunlukları tespit edilmek üzere Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada başaklanma süresi, bitki boyu, başak uzunluğu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başak verimi, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı, yaş gluten oranı, tane verimi, camsılık oranı, tohum nem oranı ve tane verimi incelenmiştir. Varyans analiz sonuçlara göre bazı özellikler bakımından çeşitler arasında % 1, bazı özellikler bakımından % 5 oranında önemli, bazı özellikler bakımından önemsiz olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca çeşitler ile özellikler arasındaki ilişki ile özellikler arasındaki ilişkileri tespit etmek üzere biplot analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre çeşitlerin başaklanma süreleri 116 – 118 gün, metrekarede başak sayısı 368-439 adet, bitki boyu 99-107 cm, başak uzunluğu 7.2-7.7 cm, başakta başakçık sayısı 19.9-20.7 adet, başakta tane sayısı 49.2-63.5 adet, başak verimi 24.8-26.1 g, bin tane ağırlığı 41.7-46.7 g, hektolitre ağırlığı 81.6-83.6 kg/hl, protein oranı % 12.4-14.0, yaş gluten oranı %32.0-35.6, tane verimi 536.7-620.5 kg/da, camsılık oranı % 98.3-98.6, tane rutubeti % 7.78.4 arasında değişim göstermiştir. Araştırmada incelenen özellikler bakımından araştırmada Burgos ve Sümerli çeşitleri yüksek performans sergilemişlerdir. Ayrıca GT biplot tekniği ile tüm karakterler birlikte ele alınarak üstün çeşit belirlenmiştir. GT biplot tekniğinde PC1 varyasyonun %66.93, PC2 ise %34.00 ve toplamda varyasyonun % 100’ünü oluşturmuştur. Biplot tekniğine göre her bir çeşit farklı sektörde yer almış ve bazı özellikler ile ilişkilendirilmiştir. GT biplot tekniği ile görsel olarak çeşitler tüm özellikler bakımından rahatlıkla değerlendirilmiştir. Biplot analiz tekniği ile elde edilen sonuçlara göre Burgos çeşidi verim ve bazı verim öğeleri, Güneyıldızı özellikle başak özellikleri, Sümerli çeşidi ise hem verim ögeleri hem de kalite parametreleri bakımından yüksek performans sergiledikleri tespit edilmiştir. Biplot analiz tekniği ile sonuçların kolay bir şekilde yorumlanabileceği ve önerilerde bulunabileceği teyit edilmiştir.