İbn Rüşd'ün felsefesinde hayal

Abstract

İbn Rüşd, eserlerinde bilim, tıp, hukuk, edebiyat, din, psikoloji ve felsefe gibi döneminde yaygın olarak karşımıza çıkan bilim dallarını ele almakta ve bu alanlardaki görüşlerini dile getirmektedir.Bu çalışmanın amacı İbn Rüşd'ün felsefesinde hayalin diğer idrâk güçleriyle olan ilişkisini incelemektir. Giriş ve iki bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde hayalin tanımı ele alındı.Hayalin nefs ve beden ile olan ilişkisi üzerine akıl yürütmeler yapılarak nefsin hayale kaynaklık ettiği incelendi. Nitekim İbn Rüşd'e göre de nefs bütün ilimlerin kaynağıdır. Buna göre nefs bütün ilimlere ve dolayısıyla hayale kaynaklık etmektedir. İnsanın vazgeçilmez br parçası olan hayal nefsin ve bedenin bütünlüğü ile şekillenmektedir. Hayal, nefsin çoğu zaman harekete geçmesinde etkili olurken bedenin de algıladığı verileri depolamaktadır. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise İbn Rüşd'ün felsefesinde idrâk güçlerinden biri olan hayal gücü ve bu kavramın oluşum safhaları incelenmiştir. Böylece İbn Rüşd'ün, insan idrâkine konu olan nesnelerin farklı suretlerinden hareketle hayale nasıl ulaştığını tespit etmeye çalıştık. İbn Rüşd'e göre nesnelerin biri heyûlânî/maddi diğeri akıl edilir olmak üzere iki sureti bulunur. Duyularla nesneye ait arazlar idrâk edilir. Bunların bazısı yalnızca bir duyuyla algılanırken bazısı birden çok duyunun ortaklaşa duyumsamasıyla ilk basamağı teşkil eder. Bunun sonrasında ise duyu güçleri algılarının ortak duyuda meydana gelen yansımalarının nesneden bağımsız bir suret ve imge haline getirmesini sağlayarak hayal gücü devreye girer.Bu aşamada artık özne ile nesne bir arada olmadığı halde nesnenin bağımsız sureti öznenin hayal gücünde yer alır. Ona göre hayal, epistemolojiye katkıda bulunan önemli bir safhadır.

In his work, Ibn Rushd deals with the concepts that were widely encountered in his period such us science, medicine, law, literature, religion, psychology and expresses his views on these topics. The purpose of this study is to examine the relation ship of imagination with other of perception in Ibn Rushd's philosophy. The introduction and description of the dream were discussed in the first part of this work, which consist of two parts. Reasoning on the relation of dream with the body and the soul of the dream was examined to source. As a mtter of fact, according to Ibn Rushd, nephs is the source of all the sciences. According to this, the soul is the source of all sciences and therefore dreams. The dream, which is an indispensable part of man, is shaped by the integrty of the soul and the body. Imaginatıon is effective in the movement of the soul most of the time whilw the body also stores the data it perceives. In the seconc part of our study, one of the powers of understanding in the philosophy of Ibn Rushd, the imagination and the formation phases of this concept were subject examined. Thus, we tried to determine how Ibn Rushd achieved the dream by acting on different surrogates of objects thaat were subject to human perception. According to Ibn Rushd, there are two copies of the objects, one of which is material and the other is intellect. According to Ibn Rushd, objects have two copies, one of which is material and the other is intellect. The object lands are understood by senses. Some of these are perceived by only one sense, while others become sensation by the common sensation of multiple senses.Sense perception constitute the first step in the abstraction of surrogates of objects. After this, the imagination comes into play by enabling the reflections of the sense forces perception in the common sense to become an image and image independent of the object. At this stage, even though the subject and the object are no longrer together, the independent image of the object takes place in the subject's imagination. According to him, imagination is an important stage that contributes to epistemology.