WERGEREKE JI EREBÎ BO FELLÎHÎ Û KURDÎ-GERŞÛNÎ DI KOLEKSÎYONA EDUARD SACHAU DE (ÇÎROKA SED Û ŞÊST Û DUYEM A HEZAR ŞEV Û ŞEVEKÊ)

Abstract

Fellîhî devokeke zimanê Siryanîya rojhilat (Sûrat) e ku li gorî Jeremias Schamir (Yeremya Şamîr 1821-1906) ew ji aliyê şênîyên devdora Eynkawaya Hewlêrê û mintiqeya Mûsilê ve tê axaftin. Jeremias Schamir keşîşek e ku di sedsala 19an de li devera Musilê jiyaye û mustensîxê gelek destxetên Gerşûnî (navê metnên zimanê bîyanî yên bi alfabeya Siryanî hatine nivîsîn) ye. Schamir ji bo rojhilatnasê Almanî Eduard Sachau (1845- 1930) xebitîye û gelek destxetên Fellîhî, Erebî û Kurdî (Gerşûnî) îstinsax kirine û ji Sachau re şandine. Yek ji van destxetan bi navê Sachau 200 li Pirtûkxaneya Eyaletî ya Berlînê-Mîrateya Çandî ya Prûsyayê (Staatsbibliothek zu Berlin-Preußischer Kulturbesitz) di nav koleksîyona Destxetên Rojhilat (Orientalische Handschriften) de hatiye qeydkirin. Di vê destxetê de digel ferhengokeke rêzimanî ya Erebî-Fellîhî-Kurdî çend hîkayet, çîrok, destan û kilam jî cih digirin. Di vê xebata me de em ê ji wan hîkayetan, a bi navê Şebê Şêst û Dû-Ji Çîroka Hezar Şeb û Şebek bixebitin ku weku wergera ji Erebî bo Fellîhî û Kurdî hatiye kirin. Ev destxet bi tevahî ji 66 wereqan pêk tê ku çîroka navborî ji wereqa 29v dest pê dike heya wereqa 33r dewam dike. Digel nasandina vê destxetê, di vê lêkolînê de çîroka me ya navborî hatiye latînîzekirin jî. Ji bilî wê, berawirdkirina vê çîrokê bi ya Erebî û wergerên din ên îroyîn re jî hatiye kirin. Di encama vê xebatê de wergereke ji zimanên bîyanî bo Kurdî ya ku di sala 1883yan de hatiye kirin, peyda bû û bi lêkolîneran re hat parvekirin.

According to Jeremias Schamir (1821-1906), Fellihi is an Eastern Syriac (Surat) dialect spoken by the people around Mosul and Ainkawa in Erbil. Jeremias Schamir is a priest who lived in the Mosul area in the 19th century and is the scribal of many Garshuni (the names of foreign language texts written in the Syriac caligraphy) manuscripts. Schamir worked for the German orientalist Eduard Sachau (1845-1930) and copied many of the Fellihi, Arabic and Kurdish (Garshuni) manuscripts and sent them to Sachau. One of these manuscripts, the Sachau 200, is listed in the Collection of Orientalische Handschriften in the Berlin State Library-Prussian Cultural Heritage (Staatsbibliothek zu Berlin-Preußischer Kulturbesitz). This manuscript includes a number of stories, tales, songs and epics along with an Arabic-Fellihi-Kurdish grammatical dictionary. In this work we will work on one of those stories, called Şebê Şêst û Dû-Ji Çîroka Hezar Şeb û Şebek, which has been translated from Arabic into Fellihi and Kurdish. This manuscript consists entirely of 66 leaves and the story in question is between leaf 29v and leaf 33r. With the introduction of this handbook, in this study our aforementioned story has been Latinized as well as updated in the language of today. In addition, this story was compared to Arabic and other modern translations. As a result of this work, a translation from a foreign language into Kurdish which was done in 1883, was published and shared with researchers.