ARPA GENOTİPLERİNDE AMMI ANALİZ YÖNTEMİ KULLANILARAK FARKLI ÇEVRELERE AİT PROTEİN ORANLARININ DEĞERLENDİRİ

Abstract

Bu çalışma, 2011-2012 yetiştirme sezonunda ve üç farklı lokasyonda 20 adet arpa hattı ve 5 adet standart çeşit ile Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada genotiplere ait protein oranının lokasyonlara göre değişimi AMMI (Ana etkiler ve çarpımsal interaksiyonlar) analiz modeli ile değerlendirilmiştir. Çalışmadan elde edilen protein oranının varyans analizine tabi tutulmuş genotip, çevre, interaksiyon, PC1 ve PC2 (p<0.01, p<0.05) istatistiki açıdan önemli bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre genotiplerin protein oranı Diyarbakır lokasyonunda %12.4-16.5, Kızıltepe lokasyonunda %11.3-14.9, Hazro lokasyonunda %12.5-15.8, her üç lokasyon ortalamasında ise %12.3-15.4 arasında değişim göstermiştir. Lokasyonlar değerlendirildiğinde Hazro lokasyonu ortalama %14.3 ile diğer lokasyonlardan daha yüksek protein oranına ulaşırken Diyarbakır lokasyonu ile aynı grupta yer almıştır. Araştırmada yer alan 3 nolu hat denemede standart olarak kullanılan çeşitlere göre yüksek performans sergilemiştir. AMMI tekniğinde PC1 varyasyonun %72.5, PC2 ise %27.4 oluşturmuştur. AMMI analiz tekniği ile elde edilen sonuçlara göre her üç lokasyonun ortalamasında 3 nolu hat en yüksek protein oranına sahip iken, 2, 8, 9, 4, 1, 12, 21, 19 ile Samyeli ve Şahin 91 çeşitleri de ortalama(dikey) eğrinin üzerinde yer alan diğer hat ve çeşitler olduğu tespit edilmiştir. Genotipler içerisinde 2, 9, 12 ve 1 nolu genotipler protein oranı bakımından en stabil, 4 ve 19 nolu genotipler ise stabilite(yatay) eğrisinden uzak olduğu belirlenmiştir. Araştırmada yer alan standartlardan Aday 2, Vamıkhoca ve Altıkat çeşitleri ile 22, 17, 16, 14, 24, 18, 23, 7, 11, 6 ve 13 ortalamanın altında kalmıştır. Lokasyonlardan Hazro ve Diyarbakır lokasyonları ortalama eğrinin üzerinde Kızıltepe lokasyonu ise ortalama eğrinin altında yer almışlardır. Bu analizde Hazro lokasyonundan elde edilen protein oranının diğer lokasyonlara göre daha yüksek olduğu ve 3 nolu hattın diğer genotiplere göre üstünlük sergilediği, 2, 9, 12 ve 1 nolu genotiplerin oldukça stabil oldukları görsel olarak ortaya konulmuştur. AMMI analiz tekniği ile genotipler protein oranı bakımından kendi aralarında ve lokasyonlara göre ayrıca lokasyonlar da kendi aralarında kıyaslanmış ve en iyi genotipler ve en uygun lokasyon belirlenmiş ve çiftçilere önerilmektedir.