Lisansüstü Eğitim Enstitüsü

Permanent URI for this communityhttps://hdl.handle.net/20.500.12514/12

Browse

Now showing 1 - 6 of 6

Din görevlilerinde öz-güven: Mardin ili örneği
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
İnsanlık tarihi boyunca var olan ve varlığını devam ettiren ve hemen hemen her toplumun güncel ve değerini yitirmeyen bilakis gün geçtikçe değeri artan konuların başında din ve dinî konular gelmektedir. Ülkemizde dinî konularda resmi olarak referans gösterilen yerlerden biri de Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı din görevlileridir. Bu bağlamda toplumda önemli bir vazifeyi icra eden ve dinî konularda hizmet veren din görevlilerinin özgüven düzeyleri dinî hizmetlerin verimliliği ve din görevlilerinin mevcut potansiyellerini maksimum düzeyde kullanabilmeleri açısından önem arz etmektedir. Bu çalışma din görevlilerinin özgüven düzeylerinin bazı değişkenlere göre nasıl değiştiğini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Araştırmanın evreni Diyanet İşleri Başkanlığı çatısı altında Mardin Müftülüğüne bağlı Merkez ve ilçelerinde görev yapan İmam-Hatip, Müezzin, Kur'an Kursu Öğreticileri ile genel olarak din hizmeti sunan personellerdenoluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi Mardin Müftülüğüne bağlı Mardin Merkez Artuklu, Kızıltepe, Savur, Ömerli, Yeşilli ve Mazıdağıilçelerinde görev yapan 262bay ve bayandin görevlisinden oluşmaktadır. Bu amaçla araştırmacı tarafından, danışman ve uzman görüşleriyle hazırlanan Kişisel Bilgi Formu ve Akın (2007) tarafından hazırlanan "Özgüven Ölçeği" kullanılmış olup Mardin Merkez veİlçelerinde görev yapan din görevlilerine uygulanmıştır. Toplanan verilerin analizinde t-testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda sağlık durumu, din görevlisi mesleği, dışgörünüşten memnuniyet, kendine değer verme ve görev yeri değişkenlerinin din görevlilerinin özgüven düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar gözlenmiş ancak yaş, cinsiyet, medeni durum, unvan, görev süresi, gelir düzeyi vb. değişkenlerde din görevlilerinin özgüveni arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır
İbn Haldun'un 'Mukaddime' Eserinde Yer Alan Bazı Temel Kavramların Psikolojik Açıdan Değerlendirilmesi
(2024) Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
Bu çalışmanın amacı İbn Haldun'un Mukaddime eserinde geçen bazı temel kavramların psikoloji disiplini bağlamında incelenmesi ve bu bilim dalına olan katkılarının tartışılmasıdır. Çalışmanın bir diğer amacı ise İbn Haldun'un psikoloji ile ilgili görüşlerinin modern psikoloji alanındaki mevcut yaklaşım ile karşılaştırılmasıdır. Bu çalışma literatür taraması yöntemiyle yapılmıştır. İbn Haldun'un hayatı ve eserleri belirlenen belli başlık ve kavramlar çerçevesinde incelenmiştir. Bu süreçte Mukaddime eserine öncelik verilmiş; ancak bazı diğer eserlerden de faydalanılmıştır. Bununla beraber İbn Haldun'un etkilemiş olduğu bazı İslam âlimleri ve düşünürler de araştırılarak bu düşünürleri nasıl etkilediğine ilişkin bir değerlendirme yapılmıştır. Son olarak araştırılan bu kavramların modern psikolojideki bazı kavram ve kuramlarla karşılaştırılması yapılmıştır. Sonuç olarak İbn Haldun'un Mukaddime eseri merkezinde kullandığı kavramların büyük bir kısmının aynı zamanda modern psikoloji biliminde karşılıklarının olduğu belirlenmiştir. Modern psikoloji bağlamında yapılan karşılaştırmada bu kavramların günümüzde bazılarının birebir kullanıldığı görülürken bazı kavramların ise farklı isimlendirmelerle kullanıldığı görülmüştür. Bununla beraber belirlenen bu kavram ve temaların modern psikolojiye yansımasında birçok benzer ve farklılıkların olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Psikoloji, Din Psikolojisi, İbn Haldun, Mukaddime.
Maneviyat ile Öz-yeterlik Arasındaki İlişkinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi
(2025) Bilge, Enver; Acar, Muhammet Cevat
Bu araştırmanın amacı bireylerin maneviyat düzeylerinin öz-yeterlik üzerindeki etkisinin araştırılmasıdır. Araştırma kapsamında, yetişkin bireylerin maneviyat ve öz-yeterlik düzeyleri incelenmiş, bu düzeylerin cinsiyet, yaş, ekonomik durum, eğitim düzeyi, meslek ve sübjektif dindarlık algısı gibi demografik değişkenlerle olan ilişkileri analiz edilmiştir. Çalışmada, öz-yeterlik düzeyini ölçmek için Genel Öz-Yeterlik Ölçeği, maneviyat düzeyini ölçmek için ise Manevi Yönelim Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Mardin ilinde ikamet eden 357 kişi oluşturmaktadır. Analizler SPSS programı yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Korelasyon analizleri sonucunda, maneviyat ve öz-yeterlik arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre katılımcıların maneviyat düzeyleri meslek ve sübjektif dindarlık algısı değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermektedir. Örneklem grubunun öz-yeterlik düzeyinin ise sübjektif dindarlık algısı değişkenine göre farklılık gösterdiği görülmektedir. Son olarak maneviyatın öz yeterliğin anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Prososyal davranışlar bağlamında yardım ve infak etmenin dindarlık ve psikolojik iyi olma hali ile ilişkisi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
Bu çalışmanın amacı prososyal davranışlardan biri olan yardımlaşmanın maddi boyutu olarak infakı ele alarak, infakın dindarlık ve psikolojik iyi olma hali ile olan ilişkisini incelemektir. Bu doğrultuda, Şanlıurfa ilinde 185'i kadın, 119'u erkek toplam 304 kişilik bir örneklem grubu ile çalışılmıştır. Katılımcıların dindarlık, paylaşma tutumu ve psikolojik iyilik hali düzeyleri; cinsiyet, yaş, eğitim seviyesi, medeni durum, gelir seviyesi, meslek grubu, yaşamın geçtiği yer gibi demografik değişkenler açısından farklılık gösterip göstermediğini anlamak üzere değerlendirilmiştir. Araştırmada infak düzeyini belirlemek için Karakaş (2017) tarafından geliştirilen Paylaşma Tutum Ölçeği, dindarlık düzeyini belirlemek için Karaca (2000) tarafından geliştirilen İçsel Dini Motivasyon Ölçeği, psikolojik iyilik düzeyini belirlemek için İmamoğlu (2004) tarafından geliştirilen Psikolojik İyi Olma Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmadaki verilerin analizinde sayısal değişkenler için çoklu bağımsız grup karşılaştırmalarında ikili değişkenler için Bağımsız T Testi ve One Way Anova Testi uygulanmıştır. Aynı zamanda maddi yardım ile psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla Pearson Korelasyon Analizi ve Regresyon Analizi yöntemi kullanılmıştır. Katılımcıların sosyo-demografik bilgileri ile infak ve psikolojik iyililk düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla ise Bağımsız T Testi ve One Way Anova Testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, kadınların erkeklere göre toplamda anlamlı düzeyde daha yardımsever olduğu tespit edilmiştir. Yaş değişkeninde ise; 46-55 yaş ile 55 ve üstü yaş grubunun psikolojik iyilik hali ve dindarlık ölçümünde anlamlı farklılık saptanmıştır. Bekar bireylerde psikolojik iyilik seviyesi anlamlı olarak yüksek tespit edilmiştir. Alt ve orta gelir grubunda, dindarlık ve psikolojik iyilik anlamlı olarak daha yüksek, en üst gelir grubunda ise paylaşma tutumu en yüksek seviyede ölçülmüştür. İlkokul ve ortaokul mezunlarının, dindarlık ve paylaşma tutumunda anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Katılımcı meslek popülasyonunda; esnaf ve ticaret işi ile uğraşanlarda dindarlık anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur. Araştırmada dindarlık ile paylaşma tutumu arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Paylaşma tutumu ile psikolojik iyi olma hali arasında ise pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Rehber öğretmenlerin manevi yönelim düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
Bu araştırmanın amacı psikolojik danışmanlık ve rehberlik öğretmenlerinin manevi yönelimlerinin, maneviyatla ve psikolojik danışmanlık ile ilgili düşüncelerinin incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda; nicel araştırma yaklaşımlarından hipotez içeren (explanatory) araştırma yaklaşımı benimsenmiş ve veriler Mardin'in 10 ilçesinde Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı okullarda görev yapan 205 rehberlik öğretmeninden elde edilmiştir. Rehberlik öğretmenlerinin maneviyat ile ilgili görüşlerini ortaya koymak adına araştırmacı tarafından hazırlanmış "Kişisel Bilgi Formu" ve "Manevi Yönelim Ölçeği" kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde; frekans analizinin yanı sıra değişkenler arası farklılıkların incelendiği ANOVA ve t-testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda; rehberlik öğretmenlerinin manevi yönelimlerinin ortalamanın üzerinde olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca; maneviyat konusunda bilimsel yayın okuyanların manevi yönelim düzeylerinin anlamlı derecede yüksek olduğu, manevi yönelimi yüksek olan öğretmenlerin öğrencilerin manevi ihtiyaçlarını göz önünde bulundurduğu, öğrencilerin manevi destek isteme haklarının olduğunu düşündüğü ve öğrencilere manevi destek verme isteğinin olduğu gözlenmiştir.
Üniversite öğrencilerinin dindarlık ve özgecilik düzeyleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2020) Acar, Muhammet Cevat; Acar, Muhammet Cevat
İnsan yaşamını etkileyen birçok faktör mevcuttur. Bu faktörlerin başında "din" gelmektedir. Din, insanın yaşamını ve davranışlarını hem bireysel hem de toplumsal yönden etkilemektedir. Ayrıca insanların bir arada yaşamasını sağlayan bir takım ahlaki değerler de bulunmaktadır. Dinde önemli bir yeri olan ahlaki değerlerden biri özgeciliktir. Özgecilik, herhangi bir beklenti ve çıkar düşüncesi olmadan yapılan yardım faaliyetidir. Özgecilik aynı zamanda toplumsal dayanışma ve fedakârlığı temsil eden dini bir davranıştır. Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin dindarlık ve özgecilik düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlanmaktadır. Bu bağlamda tanımlayıcı ve kesitsel özellikte bir çalışmadır. Çalışmada, dindarlık, özgecilik ve bunlarla ilişkili diğer kavramlar tanımlanarak diğer bilimlerle ilişkisi ortaya konmuştur. Ayrıca üniversite öğrencilerinin dindarlık ve özgecilik düzeylerinin çeşitli demografik değişkenler (cinsiyet, yaş, fakülte, sınıf düzeyi ve algılanan dini durum) yönünden farklılık gösterip göstermediği ve özgecilik ile dindarlık ilişkisi incelenmiştir. Araştırmanın evrenini Mardin Artuklu Üniversitesi'nde lisans düzeyinde öğrenim gören öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini kotalı ve örnekleme yöntemi ile belirlenen 510 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada dindarlığı ölçmek için, Kayıklık ve Kalgı (2017) tarafından geliştirilen Dinî Yaşayış Ölçeği; özgecilik düzeyini ölçmek için de Ekşi ve Otrar (2013) tarafından geliştirilen Özgecilik Ölçeği kullanılmıştır. Değişkenler ile ölçekler ve alt boyutlar arasındaki ilişkiyi ortaya koymak için verilerin analizinde sosyal bilimlerde sıkça kullanılan SPSS paket programı kullanılmıştır. Veriler; t testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Kruskal Wallis H testi, Tamhane testi ve dindarlık ile özgecilik arasındaki ilişkinin saptanması amacıyla basit korelasyon teknikleri ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda öğrencilerin dindarlık ve özgecilik düzeyleri arasında olumlu yönde anlamlı ilişki çıkmıştır. Dindarlık ve özgecilik alt boyutları arasında en yüksek anlamlı pozitif ilişki ibadet ile gönüllü faaliyetlere katılma ve ibadet ile fiziksel güce dayalı yardım arasında tespit edilmiştir. Dindarlık ve cinsiyet arasında, erkek öğrencilerin inanç düzeylerinin kız öğrencilerden daha yüksek olduğu; kız öğrencilerin ise ibadet düzeylerinin erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Özgecilik ile cinsiyet arasında ise kız öğrencilerin özgecilik düzeyleri erkek öğrencilerden anlamlı derecede daha yüksek çıkmıştır. Dindarlık düzeyi ve yaş değişkeni arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Özgecilik ve yaş arasında ise özgeciliğin alt boyutları olan gönüllü faaliyetlere katılma ve fiziksel güce dayalı yardım arasında negatif yönlü ilişki ortaya çıkmıştır. Dindarlık ve özgecilik düzeylerinin öğrencilerin okudukları fakülte değişkeni ile karşılaştırıldığında İslami ilimler Fakültesi, daha sonra da Edebiyat Fakültesi öğrencileri diğer fakülte öğrencilerine göre daha yüksek puanlar aldıkları tespit edilmiştir. Dindarlık ve özgecilik düzeylerinin öğrencilerin okudukları sınıf düzeyi değişkeni ile karşılaştırıldığında Hazırlık sınıfı öğrencilerinin dindarlık düzeyleri diğer sınıflarda okuyan öğrencilerden (2. sınıf hariç) anlamlı derecede daha yüksek çıkmıştır. 2. sınıfta okuyan öğrencilerin inanç ve ibadet puanları 3. ve 4. sınıfta okuyan öğrencilerin puanlarından anlamlı derecede daha yüksek çıkmıştır. Öğrencilerin dindarlık ve alt boyutları puanlarının genelinde, hazırlık sınıfından itibaren 4. sınıfa doğru gidildiğinde sayısal olarak bir düşüş yaşandığı tespit edilmiştir. Özgecilik düzeylerinin öğrencilerin algılanan dinî durum değişkeni ile karşılaştırıldığında, "Dinî inancım var ve dinin gereklerini tam olarak yerine getirmeye çalışırım" seçeneğini tercih eden öğrencilerin özgecilik düzeylerinin diğerlerine göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Browse

Browsing Lisansüstü Eğitim Enstitüsü by Author "Acar, Muhammet Cevat"