Kürt Dili ve Kültürü ABD - Yüksek Lisans Tez Koleksiyonu

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.12514/2480

Browse

Now showing 1 - 8 of 8

Bı nêrîneke femînîst analîza romanên nîvîskarên mêr yên kurd
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Taş, Hacire; Aslan, Mustafa
Edebi metinler farklı eleştiri yöntemlerinin odak noktası olmuştur. Bu yöntemlerden biri de feminist edebiyat eleştirisidir. Bu çalışmada da dört Kürt erkek romancının (Sebrî Sîlêvanî, Meryema- Helîm Yusif, Sobarto- Bavê Nazê, Dara Pelweşiyayî ve Ferhat Pîrbal, Heft Wêney Rûtî Jinî Cenabî Wezîr ) birer romanı, feminist edebiyat eleştirisi yöntemiyle incelenmiştir. Bu romanlarda kadın karakterler analiz edilerek kadınların ataerkil toplum içerisindeki konumunun, yazar tarafından romanlara nasıl yansıdığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Yazarların, kadın karakterleri kurgularken ataerkil bakış açısından nasıl etkilendiği, toplumsal cinsiyet rollerinin, cinsiyetçiliğin, ne şekilde ortaya çıktığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada yer alan romanlarda, kadın karakterler çoğunlukla fiziki yönleriyle betimlenmiş ve daha çok dişilikleriyle ön plana çıkarılmışlardır. Bu kadınların duygu ve düşünce dünyalarının göz ardı edildiği gözlemlenmiştir. Ancak Sebri Silêvaninin, Meryema karakterini bu tespitin dışında tutuyoruz. Kadın karakterler; ataerkil toplumun toplumsal cinsiyet sınırları içerisinde sınırlandırılmış ve bu kadınların, romanların nesnesi konumunda oldukları görülmüştür. Bu romanlarda ataerkil toplumun kadına bakış açısı, erkek karakterlerin bakış açıları üzerinden de incelenmiş ve erkek egemen zihniyetin yansımaları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma giriş kısmı, birinci bölüm ve ikinci bölüm olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın konusu, amacı, sınırlılıkları ve yöntemi belirlenmiştir. Birinci bölümde feminizm, feminizmin dalgaları, çeşitleri ve feminist edebiyat eleştirisi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise erkek romancıların romanları feminist edebiyat eleştirisi açısından incelenmiştir. Bu romanlardaki karakterler ve öne çıkan konular analiz edilmiştir.
Daçek dı zaravayê Kurmancî da
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2018) Taman, Bahattin; Aslan, Mustafa
Edatlar, Kurmanci lehçesinde en etkili dilbilgisi öğelerindendir. Pozisyon olarak kelimelerden önce kullanılır ve ayrıca çift edatlar kelimeyi içlerine alırlar. Yapı olarak yalın, ad ve birleşik durumda karşımıza çıkarlar. Cümle içinde kelimelerle kullanılarak, cümleye kalma, yönelme, çıkma, beraberlik, içinde olma, benzetme, ölçme ve soru anlamı verirler. Bunun yanı sıra parçalardan oluştukları ve fazla kullanıldıkları için dil ahengi üzerinde geniş bir etkiye sahiptirler. İsim, zamir, fiil, zarf, bağlaç gibi kelime türlerini etkilerler. Edatlar küçük parçacıklardan oluşmuşlardır ve çok kullanıldıkları için ses değişimlerine uğrarlar. Bazılarında düşme, bazılarında değişme meydana gelir. Kurmanci lehçesinde en büyük sorunlardan bir tanesi art-edatlardaki ses sorunu tercihidir ki dildeki ahenge ve akıcılığa etki etmektedirler. Bu çalışmada, edatlar "yer", "yapı", "anlam", "görev" ve "sesbilim" açısından incelenecektir. Amaç, edatları pozisyon ve yapılarına göre genel anlamda tasnif etmek, edatların cümleye kattıkları anlam imkânlarını ortaya çıkarmak, edatların diğer dilbilgisi öğeleriyle olan ilişkilerini belirtmek, edatlardaki ses değişimlerini ve ortaya çıkan problemleri analiz edip bu bağlamda bir yön belirlemektir. Şüphesiz edatların ayrıntılarıyla incelenmesi, Kurmanci lehçesinin kullanım imkânlarını genişletecek. Çünkü birçok dilbilgisi konusuyla ilintili olan edatlar etki sahibidirler. Bu yüzden edatların kullanım olanaklarını belirtmek gerekiyor. Bu çalışma aynı zamanda, edatların ses bilimsel yönlerine eğilerek edatların kullanımın tercihleri üzerinde etki edecektir.
Li gorî teoriya queer û femînîzmê zayenda civakî di destana Memê Alan de
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Roder, Aram; Aslan, Mustafa
Destan kültürün geçmişi hakkında bilgi verir; her ne kadar destanlarda değişim olmuşsa da, toplumsal yaşam hakkında kültürel-tarihi bilgi öğrenilir. Ataerkil-hetero kültür, dualizm vasıtasıyla iktidarını ötekiler üzerinde bir çeşit şiddet biçimiyle cinsiyet ve toplumsal cinsiyete göre sürdürmektedir. Bu da ekonomik, toplumsal, siyasi ve hukuki gibi alanlarda haksızlıkları beraberinde getirmektedir. Her iktidarın yolu, daha doğrusu en büyük güç yani fallus sahibi olmak peniste kendini göstermektedir. Bu çalışmada Memê Alan destanı feminizm ve queer teoriye göre toplumsal cinsiyet cinsiyet, kimlik, dil, kültür, mekan, ölüm, arzu, haz, duygu, kürt ve heteroseksuel matrise göre analiz edildi. Heteroseksuel ve homosekseksuel tema ve karekterler bazı verilere göre gösterildi. Bununla queer yaşamın varlığı arandı. Tez feminizm, queer ve Memê Alan destanı analizi bölümlerinden oluşarak ve feminizm, feminist yaklaşımlar, feminist eleştiri, queer, kimlik, cinsiyet, toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet rolleri, cinsel yönelim, kültür, dil, heteronormativ sistem, kürt ve queer eleştiri konularına göre yapıldı. Analiz değişken cinsel deneyimleri, ki toplum kültür değerleriyle kendini bundan güya uzak tutuyormuş, gözler önüne sermek maksadıyla yapıldı. Halk hikayelerinin kurgulanmasında hetero-ataerkil düşünce kutsanarak ve kültür yoluyla kendini meşrulaştırarak ve böylece homoerotik duygular kültür değerleriyle gizlenilmektedir. Ama bu homoerotik duygular karakterler yoluyla tespit edilebilir. Ulusların destanı ataerkil değerler üzerine kendini inşa ederek ve böylece kendi gerçek arzularını saklamaya çalışmaktadırlar. Bundan dolayı telafuz heteroseksuel duygu ve iktidara göre biçim alır. Aile heteroseksuel matrisle inşa olur ve bundan dolayı ulusların sözlü anlatım ve destanlarında her zaman kültürel değerlerin sansürü kendini göstermiştir. Böylece çokaşklılık ve homoseksuel yaşam heteroseksuel aşk altında gizlenilmektedir.
Monografıya çanda gel a Dêrıka çıyayê mazî
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2017) Ece, Emre; Aslan, Mustafa
Bu çalışmada Mardin'in Derik ilçesi ve onun civar köyleri esas alınmıştır. Tezde kullanılan metod ve teknik hakkında bilgilerin aktarıldığı birinci bölüm hariç, çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. İkinci bölümde çalışma sahası tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde yörenin töre ve adetleri, insan yaşamının geçiş dönemlerinden doğum, evlilik ve ölüm; bayram ve törenler, halk bilimleri, giyim ve süslenme biçimleri, halk inançları ve bölgenin anonim genç ve çocuk oyunları incelenen esas konulardandır. Bu bölümde ilkin konuyla ilgili bilgiler, önceki yazılı kaynaklardan verilmiştir. Diğer kaynakların yanı sıra özellikle kürt folkloru ile ilgili kaynaklardan yararlanılmıştır. Bölgenin kültürel değişikliklerinin bu kaynaklardaki bilgilerle mukayese edilerek ortaya çıkması ve bu sayede konunun daha kolay yorumlanabilmesi amaçlanmıştır. Dördüncü bölüm ise bölgenin halk edebiyatı hakkındadır. Düzyazı ve nazım biçiminde olan bu ürünlerin başında evvela kitabi bilgiler verilmiş, daha sonra bu bilgiler ışığında ürünler yorumlanmıştır. Kaynak kişilerden elde edilen ürünler şekil ve içerik yönünden değerlendirilerek alfabetik sıraya göre sınıflandırılmıştır. Şekil ve içerikleri hakkında izahatlar yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda bölgenin bugünkü kültürünün, önceki metinler yoluyla haberdar olduğumuz eski dönem kürt kültürü ile yakın ilişki içerisinde olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda yörenin kültüründe saha ile ilgisi bulunan diğer halkların da etkisi olmuştur. Yine sahanın coğrafyasının ve yaşam şartlarının bu oluşum ve gelişimde özel bir yere sahip olduğu anlaşılmıştır.
Perwerdeya nirxên çandî û civakî di kovargeriya zarokan a Kurmancî-Latînî de (1980-2015)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2018) Taher, İde Demiral; Aslan, Mustafa
Bu çalışma 1980 ve 2015 yılları arasında Kurmanci ve Latin alfabesiyle yayımlanmış çocuk dergileri ile ilgili yapılmıştır. Bu çalışmanın iki temel amacı var; birincisi Kurmanci olup latin alfabesiyle yayımlanmış çocuk dergilerinin kültürel ve toplumsal değerler eğitimi ile ilgili genel bir değerlendirme yapmak; diğeri de söz konusu dergilerle ilgili bir indeks oluşturmaktır. Bu tez, başlangıç ve sonuç dışında üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, dünya, Türkçe ve Kürtçe çocuk dergiciliği ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. Kürtçe çocuk dergiciliği konusunda, gecikme, başlangıç ve gelişimi, ilk Kürtçe çocuk dergisi – Gir û Galî Mindalanî Kurd- ve Latin alfabeli Kurmanci çocuk dergiciliğinin gelişimi yer almaktadır. Bu bölümün sonunda çocuk, edebiyat, dergi ve eğitim gibi kavramlar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, araştırma sonucunda elde edilen Latin alfabeli Kurmanci çocuk dergileri kronolojik olarak tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde ise Latin alfabesiyle çıkmış Kurmanci çocuk dergilerinin eğitim değerleri açısından genel bir analizi yapılmıştır. Sonuç bölümünde Latin alfabeli Kurmanci çocuk dergiciliğinin sorunları ve çözümleri ile ilgili bazı tespit ve öneriler sunulmuştur. Ekte, sayıları fazla olan dergiler için tarih ve sayılarının yer aldığı tablolar hazırlanmış ve ayrıca söz konusu dergilerin ilk ve son sayılarının kapak resimlerine yer verilmiştir.
Rabêja neteweperweriyê di romanên Kurdên Sûriyeyê de
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2022) İşçi, Murat; Aslan, Mustafa
Bu çalışmada köken olarak Suriyeli olan Kürt yazarların romanları üzerinde duracağız ve çalışmamızı da Kürt yazarlar ve Kürtçe yazılan romanlar ile sınırlıyacağız. Bu bile bu çalışma için oldukça geniş bir sahayı oluşturuyor. Bazı Suriyeli Kürt yazarlar şunlardır: Dr Azad Elî (Azad Bavê Şahin), Pîr Rustem, Abbas Abbas, Fawaz Husên, Xemgînê Temê, Şahînê Bekirê Soreklî, Helîm Yûsiv, Jan Dost, Mihemedê Seyid Husên, Arşevê Oskan, Bêwar Brahîm, Dîlan Şewqî, Jana Seyda. Şimdiki şartlardan ötürü tüm romanlara ulaşmak mümkün değildir. Biz de doğru bir temsiliyet oluşturabilmek için hem kadın hem de erkek yazarlar şeçeceğiz. Ayrıca romanlar da edebiyat estetiği açısından güçlü olanlar arasından seçilecektir. Bunun için de beş yazar ve beş roman belirledik. Bu beş yazar ve romanları şunlardır. Helîm Yusiv (Tirsa Bêdiran), Fawaz Husên(Piçek Jiyan Qetek Asiman), Jan Dost(Kobanî), Bêwar Brahîm (Li Bin Sîwana Xweziyan) û Jana Seyda (Jineke Mirî Li Cihangirê). Roman ve milliyetçi bir söylem oluşturma arasında güçlü bir ilişki vardır. Biz de adı anılan romanlarda bu ilişkinin izlerini süreceğiz.
Rojnameya Kurdistanê 1898-1902 analîza naverokê
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019) Kan, Ahmet; Aslan, Mustafa
ÖZET Kürdistan Gazetesi, 22 Nisan 1898'de, Mısır'ın başkenti Kahire'de yayın hayatına başladı. Gazete Mikdat Mithet Bedirhan tarafından hazırlanıp yayınlanmıştır. Bu gazete, Kürtçe olarak çıkan ilk gazete olduğundan sahibi ve yayına hazırlayan olarak Mikdat Mithet Bedirhan ilk Kürt gazetecisi olmuştur. Gazete bu ilk olma özelliğiyle hem olumlu hem olumsuz tepkiler almıştır. Olumlu tepkileri Kürt okurlarından, olumsuz tepkileri de Osmanlı Yönetiminden almıştır. Mikdat Midhet Bedirhan'ın çıkardığı ilk beş sayı, dördüncü ve beşinci sayıda Sultan Abdülhamit'e yazılan iki dilekçenin dışında, tamamen Kürtçe olarak yayınlanmıştır. Gazetenin altıncı sayısından otuz birinci sayısına kadar olan 26 sayısı da Abdürrahman Bedirhan tarafından hazırlanıp yayınlanmıştır. Abdürrahman Bedirhan'ın hazırlayıp yayınladığı gazetenin bu sayılarında, daha çok dönemin siyasi konularına yer verilmiştir. Siyasi dilin Osmanlı Türkçesi olmasından dolayı, Kürdistan Gazetesi Kürtçe dilinden çok Osmanlı Türkçesiyle çıkmıştır. Kürdistan Gazetesi, Kürt basını için başlangıç noktası olmuştur. Bu tarihe kadar Kürtçe yazılar, ister şiir ister düz yazı olsun hep elle yazılırdı. Örneğin Ehmedê Xanî'nin Mem û Zîn'i ve Şerefxanê Bedlîsî'nin Şerefnamesi ilk defa bölümler halinde bu gazetede yayınlanmıştır. Kürdistan Gazetesi sayesinde Kürt edebiyatının ve Kürt tarihinin basılı eserleri Kürt Okurlarıyla buluşuyor. Bu özelliklerinden dolayı gazeteyi biçim, içerik ve arzettiği önem açısından inceleyeceğiz. Çalışmamızın ilk bölümünde, araştırmanın amacı ve önemi, araştırmamızın teknikleri ve kullanılan kaynaklar ile araştırma çerçevesi ve karşılaşılan sorunlar ele alınmıştır. İkinci bölümde ise, bugüne kadar Kürdistan Gazetesi üzerine yapılan çalışmalar değerlendirilmiştir Üçüncü bölümde ise, Kürdistan Gazetesinin tarihçesiyle Mikdat Mithat Bedirhan ile Abdürrahman Bedirhan'ın yaşamöyküleri çok yönlü olarak ele alınmıştır. Dördüncü bölümde, gazetenin bütün sayılarını, yaşanan süreci ve meydana gelen değişiklikleri daha iyi tahlil etmek için tek tek ele aldık. Beşinci bülümde de gazetenin ele aldığı önemli konuları detaylı bir şekilde analiz ettik.
Şopên realîzma sosyalîst di romanên Kurdî yên Sovyeta berê de (1935- 1991)
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2017) Çoban, Betül; Aslan, Mustafa
Toplumcu gerçekçilik, realîzmîn devamı olarak görülen ve asıl gelişimini Sovyet edebiyatıyla ön plana çıkaran bir görüştür. Toplumcu gerçekçilik, 1934'te Sovyetlerde yapılan Birinci Yazarlar Birliği Kongresi'nde devletin resmî sanat politikası olarak görülmüştür. Sovyet yazarları ister istemez bu kuramın etkisinde eserler vermeye başlamışlardır. Bu teori bünyesinde eser verenler ödüllendirilmiş, reddedenler ise sürgüne gönderilerek cezalandırılmışlardır. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nde yaşayan kürt yazarlar kendi dilleriyle eserler verebimişlerdir. Bu çalışmada Kafkasya ekolü olarak nitelendirilen, Sovyet Kürt romanı incelenecektir. Bu çalışmanın amacı, 1935- 1991 yılları arasında Sovyetlerde Kürtçenin Kurmancî lehçesiyle yazılan romanları toplumcu gerçekçi kuramın ilkeleri doğrultusunda incelemek ve ortak noktalarını belirlemektir. Toplumcu gerçekçiliğin bu eserlerde hangi suretle yer aldığı gösterilecektir. Bu ortak noktaların belirlenmesinde belirtilen aralıkta yazılan romanlar incelenecek, içerik açısından ortak yönler gösterilecek ve toplumcu gerçekçiliğin ilkeleri doğrultusunda etkileri tespit edilecektir. Görülecektir ki, kürt yazarlar da Sovyet rejiminin sunduğu imkanlardan yararlanmış ve eserlerinin büyük bir çoğunluğunu bu kuram çerçevesinde yazmışlardır. Bu da gösteriyor ki, ideoloji, devrimci romantizm, olumlu kahraman, folklor, emek, sömürü , din ve tarisellik ilkeleri bu eserlerde çokça işlenmiştir.

Browse

Browsing Kürt Dili ve Kültürü ABD - Yüksek Lisans Tez Koleksiyonu by Author "Aslan, Mustafa"