Browsing by Author "Baluken, Yusuf"

Now showing 1 - 2 of 2

Eyyûbîler Devrinde Hükümdar Kütüphaneleri ve Hasankeyf Eyyûbî Hükümdarı el-Melikü’l-Âdil Süleymân’ın Kütüphanesi
(2025) Baluken, Yusuf
İki asırdan fazla hüküm süren Eyyûbîlerin Hasankeyf şubesi, Moğol istilâsından Osmanlı hâkimiyetine kadar süren periyotta bölge tarihinde başat rolü olan bir hanedan olarak karşımıza çıkmaktadır. Eyyûbîlerin Hasankeyf ve çevresine hâkim oldukları bu periyotta kültürel gelişmelerin yaşanmasına uygun bir zemin oluşmuştur. Yöneticiler kültürel ve ilmî faaliyetler için uygun mekânlar yaptırmışlardır. İnşâ edilen medreseler bünyesinde birçok âlim yetişmiş ve ilmi eserler kaleme alınmıştır. Her şeyden öte Eyyûbî meliklerinin bizzat kendileri ilimle iştigal ederek ilmî gelişmelere öncülük etmişler. Kendi hâkimiyetleri döneminde Hasankeyf’e gelen ilim adamlarını himaye edip teşvik etmeleri ilmî gelişmelere olumlu katkıda bulunmuştur. Bu dönemde yürütülen ilmî çalışmaların bir kısmı dinî ilimlerle ilgiliyken diğer bir kısmı da beşerî ve müspet ilimlere ilişkindir. Hasankeyf’te yürütülen ilmî faaliyetlerin sadece dinî ilimlerle sınırlı kalmayıp çok yönlü oluşu şehrin kalkınmasına da olumlu katkı sağlamıştır. Eyyûbîler döneminde hükümdarlara ait özel kütüphanelerin varlığına tarihi kayıtlarda rastlamaktayız. Kuruluş devrinin en önemli hükümdarı Selahaddîn Eyyûbî’den itibaren Eyyûbîlerin farklı bölgelerde yöneticilik yapan melikleri şahsî kütüphaneler oluşturmuştur. Hasankeyf Eyyûbî hükümdarları arasında ise el-Melikü’l-Âdil Süleymân (ö. 1424) entelektüel kişiliği ile dikkat çekmektedir. Hükümdarlığı süresince onun tarafından Hasankeyf’te oluşturulan kütüphane, zengin içeriğiyle şöhret bulmuştur. Bu kütüphaneden günümüze ulaşmış bazı örnekler üzerinden gerek içerik gerek de el yazma kitap sanatının geldiği düzeye ilişkin fikir sahibi olmak mümkündür.
Idrîs-i Bidlîsî’nin Arapça Eserleri
(2024) Baluken, Yusuf; 05.03. Department of Islamic History and Arts / İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü; 05. Faculty of Islamic Sciences / İslami İlimleri Fakültesi; 01. Mardin Artuklu University / Mardin Artuklu Üniversitesi
İdris-i Bidlîsî, XV. ve XVI. yüzyıllarda gerek siyasi etkinlikleri ile gerek de ilmi yönden ürettikleriyle ön plana çıkan önemli biridir. Akkoyunlular döneminde doğup büyümüşse de daha çok Osmanlılar döneminde etkin rol oynamıştır. Safevi hükümdarı Şah İsmail’in sarayında bir süre kaldıktan sonra Safevilerin kuruluş ideolojisini benimsemediği yönündeki iddialar üzerine Osmanlı sarayına sığınmıştır. Bir süre başkent İstanbul’da II. Bayezid’in sarayında kalmış ve Osmanlı hükümdarına Farsça kaleme aldığı Heşt Behişt isimli eserini ithaf etti. Ancak Osmanlı sarayından umduğu ilgiyi görmeyince Hac ibadeti bahanesiyle Memlük ülkesine yöneldi. Ancak burada da umduğu himayeyi göremeyince tekrar Hac farizasını eda etme bahanesiyle Memlük ülkesinden ayrıldı. İdris-i Bidlîsî, bütün bu süre zarfında bir yandan da ilmi faaliyetlerle meşgul oldu. Siyasi yönünü yansıtan eserlerini çoğunlukla Farsça kaleme alırken ilmi ve düşünce dünyasını yansıtan eserlerini çoğunlukla Arapça kaleme aldı. İdris-i Bidlîsî’nin bir bakıma ilmi yönünün ele alındığı bu çalışmada onun Arapça eserleri irdelenmeye çalışılmıştır.