Browsing by Author "Jasim, Ali Hussein Jasim"

Now showing 1 - 1 of 1

History of Iraq-Jordan Relations 1958-2010
(2025) Jasim, Ali Hussein Jasim; Şerifoğlu, Metin
Irak-Ürdün ilişkilerinin tarihi kökleri, 1921 yılının başlarına, Emir Abdullah'ın Doğu Ürdün'de liderliği üstlendiği ve Kral Faysal'in Irak'ta iktidarı ele geçirdiği döneme kadar uzanmaktadır. Bu ilişkilerin ilk dönemleri, uzun vadeli bir istikrar kazanmamış olsa da, zaman zaman gerilimli ve durgun dönemler yaşamıştır. Ancak, iki ülke halkı arasındaki komşuluk bağı, toplumsal yapının benzerliği, ortak çıkarlar ve farklılık unsurları, bu ilişkinin incelenmesini gerekli kılmıştır. Bu inceleme, iki ülkenin karşılıklı olarak sahip oldukları potansiyelleri değerlendirerek, ilişkilerin sürekliliğini sağlama ve anlaşmazlıklardan uzak durma açısından önemlidir. Irak ve Ürdün, 14 Temmuz 1958 Devrimi'nden önce Haşimi Federasyonu'nun tarafları olduklarında karşılıklı iş birliğine duydukları ihtiyacın farkına varmışlardı. Bu devrimle birlikte Irak'taki Haşimi Kraliyet ailesi üyelerinin öldürülmesi, iki ülke arasındaki ilişkilerde olumsuz etkiler yaratmıştır. Ancak 1968 yılından sonra Irak hükümeti ilişkileri yeniden tesis etmeye çalışmış ve geçmişin geride bırakılmasına yönelik adımlar atılmıştır. Bu da iki ülke arasında gelişmiş siyasi ilişkilere ve genel iş birliği çabalarının artmasına zemin hazırlamıştır. Irak, o dönemde Ürdün'e destek veren tek Arap petrol ülkesi olmuştur. 1980'li ve 1990'lı yıllarda meydana gelen İran-Irak Savaşı ve Irak'ın Kuveyt'i işgali gibi olaylar da bu ilişkileri etkilemiştir. Ancak bu dönemde Irak, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin uyguladığı ambargoyu hafifletmek amacıyla Ürdün'ü ticaret geçiş noktası olarak kullanmış ve Ürdün'ün dış dünya ile ekonomik ilişkilerinden faydalanmıştır. Ortak çıkarlar, ilişkilerin doğasını belirleyen temel unsur olmuştur. Bununla birlikte, uluslararası çevre koşullarının ve her iki ülkeye yönelik baskıların da etkisi yadsınamaz. Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra uluslararası sistemdeki dönüşümler, Irak'ın Arap ülkeleriyle olan ilişkilerini etkilediği gibi, Ürdün-Irak ilişkilerini de şekillendirmiştir. Irak, Ürdün için sadece bir komşu ülke değil, aynı zamanda stratejik bir derinlik, zengin doğal kaynaklara sahip büyük bir pazar ve Ürdünlü iş gücü ile teknik uzmanlık için büyük bir istihdam alanıdır. Irak'ın yeniden inşasında Ürdün önemli bir rol oynayabilir. Siyasi, ekonomik, toplumsal ve kültürel ilişkilerin tarihi, ortak çıkarlar, din, dil, kültür, gelenek ve toplumsal yapı gibi birçok ortak unsur da bu ilişkilerin güçlenmesinde etkili olmuştur. Her iki ülke de Arap milletinin bir parçasıdır ve aralarında 181 km uzunluğunda ortak sınır vardır. Aynı bölgesel konumda yer alan Irak ve Ürdün, birbirlerinin stratejik ve ekonomik derinliğini oluşturmuşlardır. Ürdün, Irak'ın dünya ile olan ana kapısıdır ve bu kapıdan büyük bir barışçıl geçiş yaşanmaktadır. Irak'ın diğer komşularıyla yaşadığı güvenlik sorunları, Ürdün ile ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesini zorunlu hale getirmiştir. Genel olarak, iki ülke arasındaki ilişkiler, yukarıda belirtilen faktörler sayesinde her zaman gelişmeye ve güçlenmeye açıktır.