Browsing by Author "Turgut, Fatima"

Now showing 1 - 1 of 1

Klasik Dönem İslam filozoflarının varlık hiyerarşilerinde cansızlar
(Mardin Artuklu Üniversitesi, 2021) Bozkurt, Ömer; Bozkurt, Ömer
Bu tezde klasik dönem İslam filozoflarının varlık hiyerarşisinin en alt katmanında yer alan cansızlar, filozofların görüşleri etrafında çeşitli boyutlarda ele alınmıştır. Bu doğrultuda çalışma üç bölümden meydana gelmektedir. Tezin birinci bölümünde klasik dönem İslam filozoflarının varlık hiyerarşilerine dair teoriler ve temel ilkeler Fârâbî, İbn Sînâ, İhvân-ı Safâ ve İbn Rüşd'ün görüşleri çerçevesinde ortaya konmuştur. İkinci bölümde yine aynı filozofların cansızlar mertebesiyle ilgili olarak kullandıkları kavramlar, İslam filozoflarının ve Aristoteles'in değerlendirmeleri ışığında incelenmiştir. Böylece bu kavramların ele alınış şekilleri gözler önüne serilmiş ve ontolojik hiyerarşilerinde varlıkların anlaşılmasına yönelik bir zemin oluşturulmuştur. Tezin üçüncü ve son bölümünde ise klasik dönem İslam filozoflarının varlık hiyerarşilerinde ontolojik açıdan cansızlar tabakası ele alınmıştır. Bu bölümde öncelikle cansızların bulundukları ay altı âlemde yer alan varlıkların izahlarına ve kendi aralarındaki hiyerarşilerine yer verilmiştir. Hiyerarşide en alt tabakada yer alan cansızlar ise yapısal (basitlik-bileşiklik), nitelik ve etkinlik gibi açılardan ele alınarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak bu tezde cansızların ay altı âlemde dört unsurla iç içe veya onlarla bir arada yer aldığı; yapısal olarak basit ve bileşik özellikler sergiledikleri; nitelik açısından çeşitlilik gösterdikleri; hareket etme ve ettirme, faydalı veya zararlı olma (gıda, kimyasal ve psikolojik ilaç vs. açılardan), sevgi ve nefret besleme, ibadet etme, sihir ve büyü gibi yollarla doğaüstü güçler sergileme gibi özelliklere sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Özellikle Aristotles ve İhvân-ı Safâ'nın tespitleri doğrultusunda bazı cansızların bir tür ruh ve nefis sahibi oldukları şeklindeki verilere dayalı tartışmalar da yapılmıştır.