Terceme-i Tevârîh-i Şeref Hân: Şem’î (İnceleme-Metin-Özel İsimler Dizini)

Abstract

Anadolu medeniyetlerinin oluşumunda ve tekâmüle ermesinde birçok kavmin katkısı olmuştur. Katkı sunanlar arasında Antik Dönem Anadolu toplumlarından Rumlar, Ermeniler, Türkler, Kürtler ve Araplardan bahsetmek mümkündür. Her kavmin katkısı bazen yaşanılan coğrafyalarla sınırlı kalmamış, zamanla farklı coğrafyalara da taşınmıştır. Bugün Anadolu’nun birçok yerinde bahsedilen kavimlerden en az birinin herhangi bir izine rastlamak mümkündür. Şeref-nâme, 1597 tarihinde Şeref ibni Şemseddîn tarafından Farsça olarak yazılmıştır. Bu eser, Kürtlerle ilgili derli toplu tarihî bilgi sunan en kapsamlı klasik eserlerden biridir. Eser Kürtlerle ilgili çalışma yapan araştırmacılar ve disiplinler için hazine değerindedir. Eldeki bu eser orijinali Farsça olan bir eserin tercümesi olmasına rağmen okuyucuya son derece önemli veriler sunmaktadır. Klasik eserlerin girişinde olduğu gibi bu eserin girişinde de Allah’a hamd edilmiş, tevhit inancı ve övgüye lâyık Hz. Muhammed’e salat ve selâm ifade edilmiştir. Daha sonra Allah’ın kavimlere çeşitli diller ihsan ettiği, bu dillerden birinin de Kürtçe olduğu vurgulanmıştır. Burada ayrıca Kürtlerle ilgili bazı mitolojik olaylardan bahsedilmiş; akabinde eserin sebeb-i te’lîfine geçilmiştir. Tarih ilminin faydalarına değinilmiş, devamında eserin ne tür zaruretler neticesinde yazıldığı izah edilmiştir. Mukaddime kısmı adeta bir fihrist/ içindekiler bölümü gibidir. Ardından kitabın ana kısmına geçilmiş, Kürt tarihine çeşitli sınıflandırmalar yapılarak detaylı bir şekilde yer verilmiştir. Terceme-i Tevârîh-i Şeref Hân’da Farsça Şeref-nâme’nin yazıldığı 1005 tarihinden sonraki olayları da ihtiva eden bazı kısımlar yer almaktadır. Bu itibarla, tercümenin önemli bir boşluğu da doldurduğu düşünülmektedir.