Merkez – çevre yaklaşımı bağlamında 1980 sonrası Mardin siyasetinde öne çıkan ana eğilimler

Abstract

Merkez-çevre yaklaşımı siyaset bilimi, ekonomi ve sosyoloji başta olmak üzere pek çok disiplin tarafından iktidar, güç ve hegemonya ilişkilerini çözümlemede yaygın olarak kullanılmaktadır. Siyaset bilimi açısından merkez-çevre yaklaşımı toplumu, iktidar araçlarına sahip olanlar ve olmayanlar şeklinde ikili bir tasniften hareketle açıklamaya çalışmaktadır. Toplumsal olayların ikili bir tasniften hareketle açıklanmaya çalışılması kültürel, dini, etnik gibi çeşitlilik unsurlarının homojenize edilmesi yönünde bir ön kabulü içerse de toplumsal çeşitliliği yansıtmasına imkân vermesi açısından her merkez-çevre kendi içinde altmerkez ve altçevre’lere sahiptir. Doğası gereği her toplumun yapısı farklı olduğundan siyasal, etnik, dini, kültürel vb. sosyal olgular merkez-çevre ilişkilerinin çözümlenmesinde kilit bir öneme sahiptir. Mardin, geçmişten günümüze dini anlamda Müslüman ve gayrı Müslimlerin, etnik anlamda ise Arap, Kürt, Süryani, Yezidi, Keldani gibi etnik unsurların birlikte yaşadıkları bir kenttir. 1980’li yıllara kadar “kentlilik” Mardin yerel siyasetini besleyen ana damar olmakla birlikte 1980 sonrası dönemde bunun değişmeye başladığı görülmektedir. Günümüzde Mardin’de; merkezin muhafazakârlaşması ve etnik kimliğin siyasallaşması yönünde iki ana siyasal eğilimin ön plana çıktığı görülmektedir. Çalışmada merkez-çevre yaklaşımından hareketle ortaya çıkan bu eğilimler üzerinde durulacaktır.

Centre-periphery approach is widely used by many disciplines especially political science, economics and sociology in analysing the relations between the politics rule, power and the hegemony. As for the political science, this approach endeavours to explain the political competition procedure by a dual classification of the ones who have the power instruments and who lack of them. The attempt to explain the social events through a dual classification, this bears a pre-requisite towards the homogenisation of some diversities such as cultural, religious and ethnical, though, as it provides for the reflection of the societal diversity every centre-periphery has sub-centers and sub-neighbourhoods within itself. Naturally, as every society has a different structure; political, ethnical, religious, cultural and so on social concepts have key roles in anlaysing the centre-periphery relations. Mardin is a city where religiously Moslems and Non- Moslems and ethnically Arabs, Kurds, Syriacs, Yezidis, Khaldanis and so on ethnicities has lived together for a long time. Although ‘urbanism’ has been the main factor that has fed the Mardin’s local politics until 1980s, after then this situation has started to change. Today, in Mardin politics, it is observed that two chief inclination has emerged towards the centre being conservative and ethnical identity being politicized. In this study, main inclinations in Mardin politics will be focused on through the centre- periphery approach.