Ortaçağ İslam Mimarisi Süsleme Programında Kakma Tekniği: Mardin Örneği

Abstract

Mimari süsleme, kullanılan malzemenin yüzeyine uygulanan müdahaleye bağlı olarak farklı tekniklerle karşımıza çıkmaktadır. Mimari yapılarda ana malzeme olarak yüzyıllardır en çok kullanılan taş, coğrafi etkenlerin ve dayanıklılığın yanında kişisel beğeni sonucunda da tercih edilmiştir. Mimaride taşa uygulanan süslemelerde oyma, kafes oyma, kakma, kazıma, boyama teknikleri ile renkli taş kullanımından söz edilebilir. Çalışmamıza konu olan kakma tekniği, ana inşa malzemesi üzerine farklı renkteki malzemenin kakılması ile oluşturulan bir tekniktir. Bu çalışmada, Mardin’in İslamî dönem dinî yapılarından kakma tekniği süslemeye sahip Latifiye Camii, Hamza-i Kebir Camii, Zinciriye Medresesi ve Kasımiye Medresesi incelenmektedir. Bu çalışmadaki amacımız, kakma tekniği konusunda alana katkı sağlamakla birlikte Mardin’deki ortaçağ İslamî dönem dinî yapılarında görülen kakma teknikli süslemeleri detaylarıyla literatüre kazandırmaktır. Anadolu’da aynı dönem içerisinde karşılaştığımız örneklere nazaran, Mardin’de daha yoğun kullanılan bu teknik, motif ve kompozisyonlarda Selçuklu süsleme üslubunun izlerini taşımaktadır.

Architectural decoration techniques vary according to the intervention applied on the building material surface. Stone has been used as a main building material for centuries not only due to geographical factors and durability, but also due to personal taste. Embossment, engraving, tracery, marquetry, damascene etching and engraining methods, and coloured stones are used for stone decoration in architecture. Marquetry, which is the subject of our study, is a technique used to create decorative patterns by inserting materials of different colours on the building material. This study focused on Islamic period historic buildings embodying stone-marquetry decorations in Mardin, such as Latifiye Mosque, Hamza-i Kebir Mosque, Zinciriye Madrasa and Kasımiye Madrasa. The objective of this study is to fill the gap in the literature on marquetry and to provide insight into the marquetry decorations of medieval Islamic buildings in Mardin. In comparison to the other architectural structures built in the same period in Anatolia, the marquetry decorations in the architectural structures in Mardin reflect more the characteristics of the Seljuk decoration style in motifs and compositions.