İSLAM/TÜRK DEVLET VE TOPLUM GELENEĞİNDE YÜZÜK VE HUKUKİ MAHİYETİ

Abstract

Ortaçağ İslam devletlerinin yönetim anlayışında sultanın egemenlik ve meşruiyetini sembolize eden önemli unsurların başında yüzük gelmektedir. Sultanın yüzüğü, onun meşruiyetinin hilâfet nezdinde tasdik edilmesinin önemli bir göstergesi olduğu gibi, bir devlet adamına havale ettiği diplomatik işlerin yürütülmesi bağlamında meşru ve hukuki bir araç hâline gelmiştir. Bu çerçevede sultanın yüzüğü ve ona atfedilen değer, ortaçağ devlet hukukunda işlerin yürütülmesi noktasında bir nevi noter görevi görmüştür. Bu işlevi dışında sultanın yüzüğünün, herhangi bir konuda suçu ve ihmali olan şahısların affedilmesi ile ilgili bir tür “eman” unsuru olduğu da söylenebilir. İslam toplum geleneğinde ise yüzük bir süs eşyası olmanın yanında bazen uğur getiren bir tılsım bazen de evlilik ve nikâh gibi işlemler için birer nişan olarak kullanılmıştır. Bu makalede kaynaklarda yer alan bilgiler üzerinden İslam/Türk devletlerinde yüzüğün hukukî temsiliyeti ve toplumsal yansımaları hakkında tespitler yapılmaya çalışılacaktır.