Şopên realîzma sosyalîst di romanên Kurdî yên Sovyeta berê de (1935- 1991)

Abstract

Toplumcu gerçekçilik, realîzmîn devamı olarak görülen ve asıl gelişimini Sovyet edebiyatıyla ön plana çıkaran bir görüştür. Toplumcu gerçekçilik, 1934'te Sovyetlerde yapılan Birinci Yazarlar Birliği Kongresi'nde devletin resmî sanat politikası olarak görülmüştür. Sovyet yazarları ister istemez bu kuramın etkisinde eserler vermeye başlamışlardır. Bu teori bünyesinde eser verenler ödüllendirilmiş, reddedenler ise sürgüne gönderilerek cezalandırılmışlardır. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nde yaşayan kürt yazarlar kendi dilleriyle eserler verebimişlerdir. Bu çalışmada Kafkasya ekolü olarak nitelendirilen, Sovyet Kürt romanı incelenecektir. Bu çalışmanın amacı, 1935- 1991 yılları arasında Sovyetlerde Kürtçenin Kurmancî lehçesiyle yazılan romanları toplumcu gerçekçi kuramın ilkeleri doğrultusunda incelemek ve ortak noktalarını belirlemektir. Toplumcu gerçekçiliğin bu eserlerde hangi suretle yer aldığı gösterilecektir. Bu ortak noktaların belirlenmesinde belirtilen aralıkta yazılan romanlar incelenecek, içerik açısından ortak yönler gösterilecek ve toplumcu gerçekçiliğin ilkeleri doğrultusunda etkileri tespit edilecektir. Görülecektir ki, kürt yazarlar da Sovyet rejiminin sunduğu imkanlardan yararlanmış ve eserlerinin büyük bir çoğunluğunu bu kuram çerçevesinde yazmışlardır. Bu da gösteriyor ki, ideoloji, devrimci romantizm, olumlu kahraman, folklor, emek, sömürü , din ve tarisellik ilkeleri bu eserlerde çokça işlenmiştir.

ABSTRACT Socialist realism is one of the branches of realism and advanced its development (marched forward in time) with the Soviet literature. The theory on socialist realism officially became the artistic view(vision) of the state in the First Congress of Authors' Union, 1934. Soviet authors, whether willingly or not, created their works adhering to the principle of this view. While the authors who wrote in this principle were rewarded by the state, the ones rejected this were exiled. In the Union of Soviet Socialist Republics(USSR), Kurdish authors could create their works in their language. İn this study, the novels of Caucasus école (Former Soviet) will be examined. The aim of this study is to read novels written in Kurdish in 1935 and 1991 with the method of socialist realism école and to identify similar aspects. How the socialist realism effects these novels will be presented. In identifying these common points, the mentioned novels will be analyzed; their contextual aspects will be pointed out and the principles of this theory will be explained according to the literature of socialist realism. It will be seen that the Kurdish authors were not deprived of the opportunites in Soviet and most of them created their work under the influence of Socialist Realism. This paved the way for authors to use much the principles like ''ideology, revolutionary romanticism, positive heroes, folklore, religion, labor and historicity'' in their works.