Larry Laudan'ın Bilimsel İlerleme Anlayışı

Abstract

Bu çalışmada bilim tarihi ve felsefesi açısından önemli bir yer teşkil eden ve son yüzyıllarda bilginin doğasına dair öne çıkan konulardan bilimsel ilerleme ele alındı. Bilimsel ilerleme'nin genel olarak çağdaş bilim felsefecileri tarafından nasıl ele alındığı, özelde ise Larry Laudan'ın bilimsel ilerleme anlayışı İlerleme ve Sorunları adlı eseri esas alınarak genel hatlarıyla ortaya konulmaya çalışıldı. Laudan'ın kuram anlayışı, bilimsel problemlere yönelik tanım ve tasnifi ile bir bilimsel ilerleme kuramının oluşumuna yönelik önermiş olduğu modelin temel görüşleri öne çıkar. Şöyle ki bilimin en genel anlamda tek bir bilişsel amacının problem-çözme olduğunu savunan Laudan, bilimsel ilerlemenin doğasının problem-merkezli bir model olan problem-çözücülüğü açısından nasıl tamamen faydalı bir şekilde ele alınabileceğinin yollarını gösterir. Buna göre rasyonellik ile bilimsel ilerleme birbirinin muadili olmayıp her iki kavrayışın hususen birbirinden ayrıştırılmalıdır. İlerlemeyi kendi içerisinde yaklaşıklık, kendini düzeltme süreci içerisinde zamanla gitgide doğruluğa ulaşma olarak gören genel görüşü değiştirmek ister. Laudan, bu genel anlayışı rasyonelliğin ilerlemeciliğe sonradan eklemlenenerek oluştuğunu göstermek suretiyle tamamen değiştirme yoluna girer. Laudan, araştırma gelenekleri ismini verdiği bu ilerleme kuramı modelini, bir yandan bir ilerleme kuramı olma yolunda geliştirirken diğer yandan da çağdaşı olan Kuhn' un paradigma ve Lakatos' un bilimsel araştırma programları metodolojisi gibi farklı kavramsal taslaklar ile bu taslakların teklif ettiği ilerleme kuramlarının eksikliklerini, sorunlarını göstererek, ilerleme kavrayışını gündeme getirir.This study addresses scientific progress, which has an important place in terms of the history and philosophy of science and has been one of the prominent issues regarding the nature of knowledge in recent centuries. It attempts to outline how scientific progress is generally addressed by contemporary philosophers of science, and in particular Larry Laudan's understanding of scientific progress, based on his work Progress and Its Problems. Laudan's understanding of theory, his definition and classification of scientific problems, and the basic views of the model he proposed for the formation of a theory of scientific progress come to the fore. In other words, Laudan, who argues that the only cognitive purpose of science in the most general sense is problem-solving, shows how the nature of scientific progress can be addressed in a completely useful way in terms of problem-solving, which is a problem-centered model. Accordingly, rationality and scientific progress are not equivalent to each other, and both concepts should be distinguished from each other. He wants to change the general view that sees progress as approximation in itself and gradually reaching accuracy over time in a self-correcting process. Laudan attempts to completely change this general understanding by showing that rationality was formed by being added to progressivism later on. Laudan, while developing this model of the theory of progress, which he calls research traditions, on the one hand, towards becoming a theory of progress, on the other hand, brings the concept of progress to the agenda by showing the deficiencies and problems of different conceptual frameworks such as Kuhn's paradigm and Lakatos' scientific research program methodology, which are contemporary with him, and the theories of progress proposed by these frameworks.