RENGVEDANA DÎROKA NÊZÎK DI STRANÊN MIRADÊ KINÊ DE

Abstract

Çanda devkî, dîroka nêzîk û hafizeya civakî bi hevre di têkiliyê dene. Buyerên ku di paşerojê de qewînîne û ji bo civakê girîng in bi awayekî di nav çanda devkî de bi riya veguhezêrên çanda devkî gihiştine heta îro. Çanda kurdan jî ji vî alî ve gelekî dewlemend e. Ji ber ku nivîs zêde ne berbelav bû, hafizeya civakê bi riya vegotinên veguhezêran çanda devkî ji nifşekê bo nifşên din hatiye veguhastin. Stranên dengbêj û mitirban jî di heman çarçovê de dikare were nirxandin. Li herêma Tur-Abdîn (Torê) mitirban ev rol hilgirtiye û buyerên ku di dîrokê de qewîmîne bi stranên xwe di bîra civakê bicih kirine. Miradê Kinê yek ji wan kesan e kul i herêmê bin av û deng e. Stranên wî her weha rengvedana dîrokê ne. Di vê xebatê de me hewl da ku em di nav stranên ku ji hêla Miradê Kinê ve hatine gotin de buyerên dîroka nêzîk ya herêmê bişopînin. Ji bo vê yekê me sê mînak ji Miradê Kinê girtin. Ji aliyên din ve bi hevpeyvînan jî me xwest tiştên di stranan de piştras bikin. Wek encam, hat dîtin ku stranên me wek mînak girtine di heman deme de rengvedana buyerên rasteqîn ên di dîroka nêzîk de qewimîne ne û bi riya kevneşopiya devkî di hafizeya civakê de cih girtine.

Sözlü kültür, yakın tarih ve toplumsal hafıza birbiriyle ilişki içindedirler. Geçmişte yaşanan ve toplum için önemli olan olaylar sözlü kültür ortamında, sözlü kültür aktarıcıları tarafından günümüze kadar ulaşmaktadır. Kürt kültürü de bu açıdan çok zengindir. Yazı çok fazla yaygın olmadığından toplumsal hafıza sözlü kültür aktarıcılarının anlatımlarıyla kuşaktan kuşağa aktarılmışlardır. Dengbêj ve mıttırbların stranları da bu çerçevede değerlendirilebilir. Tur-Abdin (Torê) bölgesinde mıtırblar bu rolü üstlenmişler ve geçmişte yaşanan olayları stranları ile toplumun hafızasına yerleştirmişler. Miradê Kinê, bunlar arasında bölgede meşhur olan birisidir. Onun stranları aynı zamanda yakın tarihin yansımalarıdır. Bu çalışmada Miradê Kinê tarafından söylenen stranlar içinde yakın tarihin olaylarının izini sürmeye çalıştık. Bu amaçla Miradê Kinê‟nin stranlarından 3 örnek seçtik. Diğer yandan görüşmelerle bu stranlarda anlatılanları doğrulatmaya çalıştık. Sonuç olarak, örnek aldığımız stranların aynı zamanda yakın tarihte meydana gelmiş gerçek olayların yansımaları oldukları ve sözlü gelenek yoluyla toplumun hafızasında yer edindikleri görüldü.