Mem Û Zîn'in Kürtçe Gerşuni El Yazmalarının Metin Kritiği, Tahlili ve Transliterasyonu

Abstract

Klasik Kürt Edebiyatı'nın başyapıt eserlerinden 'Mem û Zîn' mesnevisi/destanı, birçok kültürde tanınmış ve birçok dile çevrilmiş bir eserdir. Bu eserin Kürtçe Gerşuni varyantında yazılmış ve Arapça tercümesi yapılmış nüshaları, Berlin Devlet Kütüphanesi 'Sekiz Nolu Bölgesel Meselelerde Kurdo-Süryani Faaliyetleri' koleksiyonunda yer almaktadır. Bu el yazmaları, Süryaniler ile Kürtler arasındaki edebiyat, tarih ve diğer alanlarda birbirleriyle olan etkileşimi gösteren önemli bir kanıt niteliği taşımaktadır. Mezopotamya mozaiği olarak nitelendirilebilecek Mardin ilinde Süryanice, Arapça ve Kürtçe dillerini konuşan halkların bir arada yaşaması kültürel etkileşimin sürdürülmesine olanak sağlamaktadır. Mardin Artuklu Üniversitesi bünyesinde Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü, Süryani Dili ve Kültürü, Kürt Dili ve Kültürü ile Arap Dili ve Kültürü Anabilim Dalları açılmış olması, öğretim elemanlarının ve öğrencilerin disiplinler arası çalışma yapmasına olanak tanımaktadır. 'Mem û Zîn'in Kürtçe Gerşuni El Yazmalarının Metin Kritiği, Tahlili ve Transliterasyonu' isimli çalışmamız/araştırmamız, disiplinlerarası bir çalışmayı gerekli kılmaktadır. Çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır: Birinci Bölüm: Mem 'u Zîn'in kültürel önemi, belli başlı nüshaları ile Berlin Devlet Kütüphanesindeki Mem û Zîn el yazmalarının tanıtımı ve Müstensih Eremya Şamir hakkında bilgiler verilecektir. İkinci Bölüm: Gerşunografi, Kürtçe Gerşuni literatürü ve Süryanice, Arapça ve Kürtçe dillerinin fonolojisi ve ortografisi hakkında özet bilgiler sunulacaktır. Üçüncü Bölüm: Sachau 344 ve Sachau 341 nolu el yazmalarının metin kritiği ve tahlili yapılacaktır. Dördüncü Bölüm: Sachau 344 ve Sachau 341 nolu el yazmalarının transliterasyonu yapılacaktır. Bu çalışmamızın neticesinde Süryani alfabesinin Kürtçe metin yazımında elverişli olup olmadığı tetkik edilmiş olacaktır. Anahtar Kelimeler: Mem û Zîn, Gerşuni, Kürtçe Gerşuni, Sachau 344, Sachau 341.

One of the masterpieces of classical Kurdish literature, the masnavi/poem 'Mem û Zîn' has been recognized in many cultures and translated into many languages. Copies of this work, written in the Kurdish Garshuni variant and translated into Arabic, are included in the Berlin State Library's collection 'Kurdo-Syriac Activities in Regional Matters, Number Eight'. These manuscripts are important evidence of the interaction between Assyrians and Kurds in literature, history and other fields. The coexistence of Syriac, Arabic and Kurdish-speaking peoples in Mardin province, which can be characterized as the mosaic of Mesopotamia, enables cultural interaction to continue. The fact that the Institute of Living Languages in Turkey, the Departments of Syriac Language and Culture, Kurdish Language and Culture, and Arabic Language and Culture have been opened within Mardin Artuklu University allows faculty members and students to conduct interdisciplinary studies. Our study/research titled 'Textual Criticism, Analysis and Transliteration of the Kurdish Garshuni Manuscripts of Mem û Zîn' necessitates an interdisciplinary study. Our study consists of four parts: Chapter One: The cultural importance of Mem 'u Zîn, the main copies of Mem 'u Zîn, the introduction of the Mem û Zîn manuscripts in the Berlin State Library, and information about the Müstensih Eremya Şamir will be given. Part Two: A brief overview of Gershunography, Kurdish Garshuni literature, and the phonology and orthography of the Syriac, Arabic and Kurdish languages. Section Three: Textual criticism and analysis of manuscripts Sachau 344 and Sachau 341. Chapter Four: Transliteration of Sachau 344 and Sachau 341. As a result of this study, it will be examined whether the Syriac alphabet is suitable for writing Kurdish texts. Keywords: Mem û Zîn, Garshuni, Kurdish Garshuni, Sachau 344, Sachau 341.