Otrar Olayı Bağlamında Harezmşahların Yıkılış Süreci

Abstract

Türkistan bölgesinde kurulan Harezmşahlar Devleti önceleri Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlı iken Harezmşah Atsız ile başlayan bağımsızlık hareketi sonucunda Büyük Selçuklu Devleti'nden ayrılarak bağımsız bir devlet kimliğini kazanmıştır. Muhammed Tekiş dönemine kadar ülke sınırları genişlemiş Alâeddin Muhammed dönemi ile en geniş sınırlara ulaşılmıştır. Bu sırada doğu tarafında ortaya çıkan Moğol Devleti hızla büyümüş ve büyük bir imparatorluk olma yolunda ilerlemiştir. Alâeddin Muhammed döneminde ise Harezmşahlar ulaştığı sınırlar nedeniyle Moğollara komşu olmuş ve Moğol Devleti ile ticaretin gelişmesi amacıyla anlaşma yapılmıştır. Bu anlaşmanın devamını sağlamak amacıyla sürekli irtibat halinde olan iki devlet Otrar'da gerçekleşen bir olay nedeniyle karşı karşıya gelmiştir. Her iki devletin savaş stratejileri birbirinden oldukça farklı olmakla birlikte; her iki tarafın da karşı tarafı yıldırma amaçlı stratejiler geliştirdiği görülmektedir. Otrar'da gerçekleşen bir kervan yağması üzerinden gelişen olay Harzemşahların yıkılış sürecini başlatmış ve Cengiz Han önderliğinde Moğol istilası başlamıştır. Bu tezde devletlerarası bir krize sebep olan Otrar olayının Harzemşahların çözülüş ve yıkılış sürecine tesiri ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Alâeddin Muhammed, Cengiz Han, Harezmşahlar, Moğollar, Otrar Olayı.

Established in the Turkestan region, the Khwarezmshahs State, which was previously affiliated to the Great Seljuk State, gained the identity of an independent state by separating from the Great Seljuk State as a result of the independence movement that started with Khwarezmshah Atsız. The borders of the country expanded until the period of Muhammad Tekiş and the widest borders were reached with the period of Alaeddin Muhammad. Meanwhile, the Mongol State, which emerged in the east, grew rapidly and progressed towards becoming a great empire. In the Alaeddin Muhammad period, due to the borders reached, the Mongols became neighbors and an agreement was made with the Mongol State for the development of trade. In order to ensure the continuation of this agreement, the two states, which were in constant contact, came face to face due to an event that took place in Otrar. Although the war strategies of both states were quite different from each other, it is seen that they tried to organize a strategy to intimidate the other side. The Otrar incident initiated the collapse of the Khwarazmshahs and the Mongol invasion began under the leadership of Genghis Khan. In this thesis, the effect of the Otrar incident, which caused an inter-state crisis, on the process of dissolution and collapse of the Khwarazmshahs is discussed. Keywords: Alaeddin Muhammad, Genghis Khan, Khwarezmshahids, Mongols, Otrar Incident,