Sürdürülebilir Kentsel Dönüşüm Süreçlerinde Çocukların Rolü, Tanımlar ve Örnekler

Abstract

Öncelikli olarak çalışmamızın temel kavramlarından olan kentsel dönüşümle ilgili tanımlara yer vermek gerekir. Kentsel dönüşüm, birçok farklı unsurun etkisiyle zamanla işlevini yitirmiş, yıpranmış ömrünü tamamlamış yapıların oluşturduğu kentsel dokunun günün şartları ve ihtiyaçları neticesinde yeniden ele alınması, değiştirilmesi, dönüştürülmesi ve yeniden kent hayatına kazandırılmasıdır (Ertaş ve Bayındır, 2020; McCormick vd., 2013; Özden, 2001). TDK’ya göre ise kentin imar planına uymayan ruhsatsız binalarının yıkılıp, planlara uygun olarak toplu yerleşim alanlarının oluşturulması olarak tanımlanan “Kentsel dönüşüm” kavramı, özetle kentleşmenin bir sonucu olarak karşımıza çıkan sorunların çözümüne ilişkin rehabilitasyon, geliştirme ve koruma çalışmaları olarak tanımlanabilmektedir. Kentsel dönüşüm kavramına ilişkin yapılan tanımlar incelendiğinde, kentsel dönüşümün yalnızca mekânsal bir müdahale olarak tanımlara yansıdığı görülebilmektedir. Fakat kentsel dönüşüm yalnızca fiziksel değil; sosyal, kültürel ve ekonomik olarak da yenilenmeyi ve dönüşmeyi sağlamaktadır. Bu bağlamda kentlerin sahip oldukları kimliklerin korunması, yapılı çevrenin fiziksel kalitesinin arttırılması, kentlerin sahip oldukları sosyal ve ekonomik düzeyin yükseltilmesi ve ekonomik işlevlerin tanımlanması gibi eylemler kentsel dönüşümün amaçlarından birkaçını oluşturmaktadır (Özden, 2001). Kentsel dönüşüm kavramı I. ve II. Dünya Savaşları sonrasında üniter devlet kentlerini yeniden ayağa kaldırmak için ideolojik bir yaklaşımla kültürel ve tarihi değerlerinin korunduğu yeni şehir inşası olarak planlanmıştır. Uzun yıllar politik ve stratejik bir hedef olarak ele alınmış bu olgu ilk kez gelişmiş Avrupa kentlerinde sosyal ve ekonomik açıdan çöküntü alanlarının yeniden canlandırılması ve kente kazandırılmasına yönelik çalışmalar ve uygulamalar yapılmasıyla birlikte mekânda karşılık bulmuştur (Ataöv ve Osmay, 2007). Bu çalışmalar ve uygulamalar genellikle düşük nüfus ve gelir grubuna sahip kentlilerin fiziksel ve ekonomik anlamda yetersiz yaşam alanlarında, terk edilmiş limanlarda ve sanayi alanlarında uygulanmıştır. Kentsel dönüşüm kavramı, gecekondulaşma ve çarpık kentleşme pratiklerinde yaşanan artışla birlikte gün geçtikçe önem kazanmış ve günümüzde kent yönetiminde önemli bir politika haline gelmiştir. Kentsel dönüşüm çalışmalarında, kentin rehabilitasyonu yapılırken kente yapılan müdahalelerin sonuçlarının sürdürülebilirliğinin sağlanması da oldukça kritik olmaktadır. Bu bağlamda sürdürülebilir kent ve sürdürülebilir kentleşme kavramları öne çıkmaktadır.