Rollî Gîreka di Pollguhorîna Peyvê da di Kirmanciya Serî (Devoka Behdînan) da

Abstract

“Rola Gireyan Di Polguherîna Peyvê De” Di vê xebata bi navê “Rola gireyan di polguherîna peyvê de” rêbaza şayesandinê hatiye bikaranîn. Ji xeynî pêşgotin û encamê lêkolîn ji sê beşan pêk hatiye. Di beşa yekem de em li ser mijarên wek cureyên peyvê, senifandina peyvê, di pêvajoya dîrokî ya zimannasiyê de polînkirina peyvê, polguherîna peyvê di nav hevokê de, li gorî nêrîna zimannasên kurd cureyên peyvê û ji aliye binyadê ve cureyên peyvê rawestiyan. Di beşa duyem de jî em li ser van mijaran sekinin: gire, taybetmendiyên gireyan, fikr û ramanên zimannasên biyanî derbareyê gireyan de, nêrînên zimannasên kurd derheqê gireyan de, cureyên morfemê, gireyên dariştinî, gireyên rêzimanî, ji aliye erkê ve gire, taybetmendiyên gireyên dariştinî û erkên wan, pêşgir, paşgir, (confiks, infiks), gireyên ku dikevin nava peyvan û diyardeya infiksê di kurdî de. Di beşa sêyem de mijarên wek bûyera polguherînê û bandora gireyan li ser polguherîna peyvan (navdêr, hevalnav, lêker û hoker) hatine vekolîn û derheqê wan de agahî û mînak hatine dayîn. Di encama vê xebatê de me dît ku bi bandora gireyan cureyên peyvan diguherin. Ango me tesbît kir ku gire li ser navdêr, lêker, hevalnav û hokeran guherîn çê dike û kategoriya wan diguherîne.

“Sözcük Kategorilerinin Değişmesinde Eklerin Rolü” “Sözcük kategorilerinin değişmesinde eklerin rolü” isimli bu çalışmada betimleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma önsöz ve sonuç kısımlarından başka üç bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde sözcük çeşitleri, sözcüğün sınıflandırılması, dilbilimin tarihi sürecinde sözcüklerin tasnifi, sözcüklerin cümle içerisinde uğradığı türsel değişim, Kürt dilbilimcilerinin nazarında sözcük türleri ve yapı bakımından sözcük türlerini ele aldık. İkinci bölümde ekler, eklerin özelikleri, yabancı dilbilimcilerin ekler hakkındaki düşünceleri, Kürt dilbilimcilerin ekler hakkındaki görüşleri, morfem türleri, yapım eki, çekim ekleri, ifa ettikleri görev açısından ekler, yapım ekinin özellikleri ve görevleri, çekim eklerinin vazifeleri, önek, sonek, (confix, infix),kelimenin ortasına gelen ekler ve Kürt dilinde infix olgusu gibi konuları işledik. Üçüncü bölümde sözcük kategorilerinin değişmesi olgusu ve eklerin sözcükler üzerindeki etkisi incelendi. Bunun yanı sıra bu bölümde isim, sıfat, fiil ve belirteçlerin aldıkları eklerin etkisi ile kategori değiştirmelerine ilişkin açıklamalar ve örnekler sunuldu. Araştırma sonucunda eklerin etkisi ile dört sözcük türünde değişimin yaşandığı tespit ettik.Yani eklerin isim, fiil, sıfat ve belirteçleri değişime uğrattığı ve başka sözcük kategorisine dönüştürdüğünü tespit ettik.

" The Role of Affixes in Word-Formation" This study entitled (The Role of Affixes in Word-Formation) falls into the category of descriptive approach. In addition to the introduction and the result parts, this study comprises three sections: First section: this section deals with the following subject matters: parts of speech, classification of the parts of speech, the historical consideration of the parts of speech, interchanging the parts of the speech in the context sentence, parts of speech categorization by Kurdish linguists, the construction of the parts of speech. Second section: in this section, the following points are discussed: affix, the characteristics of affix, the viewpoint of the foreign linguists about the definition of the affix morpheme, the viewpoint of the Kurdish linguists about the definition of affix, types of bound morpheme, the function of the bound morpheme, the complex morpheme, the definition of the complex morpheme by different linguists, some characteristics of the complex morpheme, the grammatical morpheme and the definition of the grammatical morpheme by different linguists, the characteristics of the grammatical morpheme, the origin of the bound morpheme, prefix, suffix, infix, confix, the existence of infix in Kurdish Language. Third Section: this section discusses the role of affixes in word formation. Additionally, the noun, adjective, verb, adverb word formations are discussed. The study has some major findings. Furthermore, the word formation is studied in the four parts of the speech: noun, adjective, verb, and adverb.